Emperyalizm nedir? Emperyalist ne demek? Emperyalizm ve sömürgecilik hakkında kısaca bilgi

Emperyalizm sözcüğü İngilizce ''Imperial'' kelimesinden türetilmiştir. Imperial'in sözlük anlamı imparatorluktur. İmparatorluklar, birçok ülke toprağının işgal edilmesiyle kurulduğu için bu ismi almıştır. Tarihte Emperyalizm terimi ilk defa Napolyon'u eleştirmek ve Birleşik Krallığın sömürgecilik faaliyetlerini tanımlamak için kullanılmıştır.

 Emperyalizm Nedir?

 Bir ülkenin siyasi idaresinin ele geçirilmesi ve ekonomik açıdan sömürülmesine emperyalizm denir. Emperyalist devletlerin uyguladığı politikaların başında baskı ve yıldırma politika gelir. Müstemleke haline getirilmiş ülkenin yönetimi sömürgeci devlete geçer. Bu nedenle devletin yasama- yürütme - yargı organları kısa ya da uzun vadede sekteye uğrar.

 Emperyalizmin ana nedeni ekonomik çıkarlardır. Örneğin bir ülke yeraltı kaynakları bakımından zengin ise o kaynaklara (altın, gümüş, petrol gibi) el konur. Sömürülen kaynaklar sadece bunlarla sınırlı değildir. Ülkenin tarım ürünleri, pazarları, üretim tesisleri de emperyalist devletin kontrolüne geçer.

 Genel olarak iki tip sömürgecilik var. Birinci tip sömürgecilikte söz konusu ülkede yaşayan halk, emperyalist güçlere karşı çıkar. Çatışmaların sonunda birçok can ve mal kaybı yaşanır. Emperyalist ülkenin silahlı kuvvetleri ülkeye intikal eder. İkinci tip sömürgecilikte ise sadece yönetim el değiştirir. Ülkenin doğal kaynaklarından ve ticari faaliyetlerinden elde edilen gelir, emperyalist devlete aktarılır.

 Kaynakların sömürülmesine dayalı emperyalizm dışında farklı yapılara sahip emperyalizm çeşitleri mevcuttur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

 1- Toprakların Sömürülmesine Dayalı Emperyalizm:

 Topraklarını genişletmek isteyen imparatorlukların ve devletlerin uyguladığı emperyalizm çeşididir. Bu sömürgecilik tipi, Fransız İhtilalinden önce yaygındı. Fransız İhtilalinden sonra milliyetçilik akımının tüm dünyada yayılması, imparatorlukların dağılmasına neden oldu. İmparatorlukların diğer devletlere karşı güçlü olması için sürekli olarak topraklarını genişletmesi gerekiyordu. Ancak hem Osmanlı İmparatorluğunda hem de diğer imparatorluklarda azınlıkların isyan etmesi sonucu, birçok azınlık ayrılarak kendi devletlerini kurdu.

 Not: ''Fetih'' ile ''İşgal'' kavramları sık sık birbirine karıştırılsa da ikisinin anlamı birbirinden farklıdır. İşgalde, silah gücü, dikta, zor kullanma ve baskı ön plandadır. Fetihte ise toprakların genişletilmesi esas alınır. Nitekim Osmanlı İmparatorluğun yüzyıllar boyunca uyguladığı İstimalet (Hoşgörü) Politikası ile Avrupalı devletlerin uyguladığı işgal politikalı taban tabana zıttır. Osmanlı İmparatorluğu bir ülkeyi fethettiğinde o ülkede yaşayanların can ve mal güvenliğini sağlardı. Eski yaşamlarına kaldığı yerden devam eden insanlar inanç ve ibadet konusunda da tamamen özgür bırakılırdı.

 2- Vergiye Dayalı Emperyalizm:

 Bir ülkenin diğer ülkeden aylık ya da yıllık olarak vergi almasına dayalı emperyalizm türüdür. Emperyalist devlet fiili olarak söz konusu ülkenin sınırları içerisinde bulunmaz. Söz konusu vergiler parayla ödenebileceği gibi altın ve diğer yer altı kaynaklarıyla ödenebilir.

 3- Kültürel Emperyalizm:

 Bir ülkenin, kültürel ya da dini değerlerini başka bir ülkeye baskı yoluyla benimsetmesine kültürel emperyalizm denir. Bu emperyalizm türünde medya, radyo ve sinema birer propaganda ve sömürge aracı olarak kullanılır.

 Emperyalist Ne Demek?

 Yayılmacı bir politika güden devletlere emperyalist devlet denir. Bununla birlikte emperyalizmi destekleyen kişi ve kurumları tanımlamak için de bu terim kullanılır.

 Emperyalizm ve Sömürgecilik Hakkında Kısaca Bilgi

 Tarihte birçok devlet başka ülkeler üzerinde tahakküm ve baskı kurmuştur. Emperyalizmin temel amacı siyasi üstünlük sağlamak ve ekonomik açıdan kalkınmaktır. Sömürge haline getirilmiş ülkelere yöneticiler atanır. Bu yöneticiler, emperyalist devletin koyduğu yasaların uygulanmasını sağlar. Bazı bölgelerde birden fazla ülke tarafından sömürge kurulabilir.