Emir kipi nedir? Emir kipinin olumlu ve olumsuz cümleleri ve örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Emir kipi bir eylemin yapılmasını rica ile değil, emirle istemektir. Emir kipi ile yapılması istenen eylem rica ya da emir yoluyla söylenebilmektedir. Emir kipi şimdiki zaman için kullanılmaktadır. Nadiren gelecek zaman için de kullanılabilir. Birinci, ikinci tekil kişiler için kullanılabileceği gibi üçüncü tekil ve çoğul kişiler için de kullanılabilmektedir. Bu konuda, emir kipi nedir? Emir kipinin olumsuz cümleleri ve örnekleri konu anlatımı ile ilgili detayları derledik.
Emir kipi, yapılması istenen iş ve eylemin rica yolu seçilmeyip emir şeklinde istenmesi halidir. Emir cümleleri genel olarak şimdiki zaman için kurulur nadiren gelecek zamana yönelik olarak kurulmaktadır. Aynı zamanda emir kipi cümlesi, kişi kendisine emir veremeyeceğinden, birinci tekil kişi adına kurulmamaktadır. Cümle, ikinci tekil kişi "sen- siz" şeklinde başlamaktadır. Yarın saat 13:00 de toplantıda olun!
O'nlar koşsun, sen yürü!
Emir kipi, birine yaptırılmak istenen eylemlerin buyurarak istenme şeklidir. Emir kipi, ek almadan kullanılmaktadır. Ancak cümle içinde kişilere yönelik olarak ek alabilmektedir. Emir kipi cümleleri birinci tekil kişi ben, ikinci tekil kişi Sen, üçüncü tekil kişi O ve çoğul kişiler için de kurulabilmektedir. –in, - iniz, - sin, -sinler şeklinde ekler alabilmektedir. Örnekler;
Herkes sınıfı boşaltsın!(çoğul)
Şu bardağı mutfağa götür.(1. tekil)
Tahtadaki örneği herkes defterine yazsın!(Çoğul)
Buyruk kipi de denilen emir kipine, kullanım şekline göre EMİR ve RİCA anlamı verilebilmektedir.
-Şu kalemi bana verin. Cümlesinde emrediyor olunduğu görülürken,
-Şu kalemi bana veriniz. Cümlesinde rica edildiği görülmektedir.
Emir Kipinin Olumlu Cümleleri
Emir kipi cümleleri genel olarak olumsuz olarak kurulmaktadır. Emreden bir kip olarak cümlede kullanılmaktadır. Ek almamaktadır. Cümlede kullanım durumuna göre alabileceği ekler bulunmaktadır. Bu da kişileri kast etmektedir. Bu durumda ise birinci tekil kişi, ikinci tekil kişi, üçüncü tekil kişi ve çoğul kişilere yönelik cümle kurulmaktadır. Türkçe dersinde emir kipi dilek kipleri arasındadır.
İkinci tekil kişi için, Sen gel!
Çoğul kişiler için, O’nlar koşsun!
Siz okuyun!
Tahtada bulunan örneği herkes defterine yazacak!
Emir kipleri şimdiki zaman ya da nadiren gelecek zaman için kullanılmaktadır. Ayrıca emir cümleleri tonlama üslubuna göre ünlem cümlesi olmaktadır. Gelecek zamana yönelik kurulan cümlelerde ise –ecek ve -acak eki almaktadır. Konuşmacı ya da yazar tarafından oluşturulan cümleler emir kipinde olabilmektedir.
Yarın herkes okula gelecek!
Tahtadaki örneği herkes yazacak!
Diğer guruptakiler de sınıfı hemen terk edecek!
Emir kipi ile fiil ya da eylemin yapılmasını emreden cümle kurulabilmektedir.
Emir Kipinin Olumsuz Cümleleri ve Örnekleri İle Konu Anlatımı
Emir kipi olarak kurulan cümleler bir işin ya da eylemin yapılmasını emretmektedir. Genel olarak rica söylemi olarak düşünülmekte ve kurulabilmektedir. Emir kipi;
Olumlu cümleler, gel-di-m, gel-di-n, gel- di,
Gel-di-k, gel-di-niz, gel-di-ler
Olumsuz;
Gel-me-di-m, gel-me-di-n, gel- me –di,
Gel-me-di-k, gel-me-di-niz, gel-me-di-ler.
Emir cümlelerinde tonlamaya bağlı olarak -ünlem cümlesi ve gelecek zaman kullanılmaktadır. Emir kipi cümlesi, bir iş yada fiilin yapılmasını emretmek üzerine kurulan cümledir. Yerine göre dilek kipi olarak da kullanılabilmektedir. Bu tür cümleler birinci tekil(Ben- biz) şeklinde kurulamamaktadır. Kişi kendine buyurma seslenişi yapamayacağından, cümle 2. Tekil kişilerden başlamak üzere kurulmaktadır. Farklı örnekler;
Derhal dışarı çıkın! (dışarı çıkılması emrediliyor)
Döndüğümde bu oda tertemiz olacak!( bulunulan yerin temizlenmesi emrediliyor)
Defterlerinizi açın ve söylediklerimi yazın! (Çoğul kişilere emrediliyor)
Yarın sen de gel! (2. tekil)
İhtiyarlar yardım ediniz.
Sınavda sağa sola bakmayın!