Ekzositoz nedir, nasıl gerçekleşir? Ekzositoz atp harcarmı? Prokaryotlarda görülür mü?

Hücre zarından madde geçiş yöntemlerinden bir tanesi olan ekzositoz, çeperli ya da çepersiz tüm canlı hücrelerde gerçekleşebilmektedir. Ekzositoz olayı hücre içerisine doğru değil, tam tersi olan hücre dışına doğru gerçekleşmektedir. Hücre zarından geçemeyecek kadar büyük olan maddelerin hücreden uzaklaştırılması olarak bilinmektedir.

 Ekzositoz Nedir?

 Hücre zarından madde geçişleri iki yöntemle gerçekleşir. Bunlar aktif taşıma ve pasif taşımadır. Pasif taşımada ATP harcanmaz ve enzim kullanılmaz. Aktif taşımada ise ATP harcanarak madde taşınması gerçekleştirilir. Aktif taşıma kendi içerisinde iki farklı şekilde gerçekleşmektedir. Bu yöntemler ise endositoz ve ekzositozdur.

 Endositoz: Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içerisine alınmasına endositoz denir. Sıvı olan maddelerin hücre içerisine alınmasına pinositoz, katı maddelerin hücre içerisine alınmasına ise fagositoz denir.

 Ekzositoz: Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin (makromolekül) hücre dışına çıkarılmasına ekzositoz denir.

 Ekzositoz Nasıl Gerçekleşir?

 Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddeler kofulların içerisinde hücre zarına kadar taşınır. Koful zarı hücre zarı ile birleşerek bir açıklık oluşturulur. Koful içerisinde bulunan makromoleküller bu açıklıktan dışarıya atılır. Hücre içerisinde birikmiş olan sindirim atıklarının uzaklaştırılması, hormonların ve hücrenin üretmiş olduğu enzimlerin hücre dışarısına bırakılması ekzositoz yöntemi ile gerçekleştirilir.

 Ekzositozda ATP Harcanır mı?

 Ekzositoz olayı, makromoleküllerin taşınmasını gerçekleştirdiği için ATP, enzim ve kofullar kullanılır. Aktif taşıma olayı olduğu için ATP enerjisi kullanılmaktadır. Ekzositoz sırasında hücre yüzeyinde artış gerçekleşir. Ekzositozda taşıyıcı protein kullanılmamaktadır. Çeperli ve çepersiz olan tüm canlı hücrelerde gerçekleşebilmektedir. Zarla çevrili olmayan canlı hücrelerde ise ekzositoz olayı gerçekleşmemektedir.

 Prokaryotlarda Ekzositoz Gerçekleşir mi?

 Prokaryot canlılarda ekzositoz olayı görülmez. Çünkü bu canlıların zarla çevrili organelleri bulunmamaktadır. Prokaryot canlılar basit yapılı, gelişmemiş canlılardır. Prokaryot canlılar; bakteriler ve arkelerdir. Ökaryot canlılarda ekzositoz olayı gözlemlenmektedir. Salgı yapan çoğu hücrede bu olay gerçekleşmektedir. Ökaryot canlılar; protistler, bitkiler, hayvanlar ve mantarlardır.

 Ekzositozun Özellikleri

Ekzositozda endositoz gibi ATP harcanarak gerçekleşir.

Ekzositoz olayında enzimler kullanılır.

Hücre içerisinde bulunan makromoleküller uzaklaştırıldığı için hücre içerisinde bulunan madde miktarı azalır.

Hücre içerisinde bulunan koful ekzositoz olayı sırasında hücre zarı ile birleştiği için hücre yüzeyinde artış gözlemlenir.

Canlı hücrelerde gerçekleşir.

Ekzositoz olayında denge durumu bulunmamaktadır.

Ekzositoz olayı ökaryot olan canlılarda, çeperli ve çepersiz tüm hücrelerde gerçekleşir.

Madde geçişleri tek yönlüdür. Yani madde geçişleri sadece hücrenin dışına doğru gerçekleşmektedir.

Ekzositoz olayında golgi cisimciği ve boşaltım kofulu yardımcı organeller olarak görev yapar.

Arkeler ve bakterileri içerisinde bulunduran prokaryot canlılarda endositoz ve ekzositoz olayı gerçekleşmemektedir. Çünkü bu canlıların zarla çevrili organelleri bulunmamaktadır.

Endositoz Özellikleri

Endositoz olayı sırasında ATP enerjisi harcanmaktadır.

Endositoz olayında enzimler kullanılmaktadır.

Endositozda hücre yüzeyinde azalış gözlemlenirken, madde içeriğinde artış meydana gelir.

Endositoz, zarla çevrili organellere sahip olan hücrelerde gözlemlenir.

Prokaryot canlılarda endositoz olayı gerçekleşmez.

Herhangi bir denge durumu söz konusu değildir.

Bitkilerde ve çeper yapısına sahip olan diğer hücrelerde endositoz olayı gerçekleşmemektedir.

Endositoz, akyuvarlarda ve tek hücreli canlılarda sıklıkla gerçekleşmektedir.

Endositoz olayı ile hücre içerisine alınan makromoleküller, besin kofulu ve lizozom organellerinde bulunan sindirim enzimleri yardımı ile parçalanmaktadır.

Endositoz, aktif taşıma yöntemidir.