Eğitimde görsel materyaller neden önemli?
Güncelleme Tarihi:
Coğrafya, insanla doğal ortam arasındaki karşılıklı etkileşimleri bunların sonucunda gelişen faaliyetlerle durumları dağılış, ilişki kurma, karşılaştırma, nedensellik gibi ilkelere göre bilimsel yöntemler kullanıp açıklayan ve elde ettiği sonuçları bütüncül bir bakış açısıyla sentez olarak ortaya koyan bir bilim. Coğrafya, hem sosyal hem de fen bilimlerini kucaklar ve çok sayıda bilim dalından yararlanır. Coğrafyanın, nasıl öğrenileceği ve nasıl öğretileceği bu alanın konusu.
Coğrafyadaki eğitim ve öğretim faaliyetleri, teknolojinin gelişmesiyle öğrencilerin değişen ilgi ve eğilimlerini dikkate alarak yeniden dizayn edilmiş. Öğretim teknolojilerinin eğitimin her alanında olduğu gibi coğrafya eğitiminde de kullanılması, yeniliklerin eğitime transfer edilmesine imkân sağlar. Öğretim teknolojileriyle, öğretimsel amaçla kullanılacak pek çok coğrafya öğretim materyali geliştiriliyor.
Coğrafya dersi; öğrencilerin dünyayı anlamasını ve anlamlandırmasını önemseyen onların coğrafi bilinç kazanmasını amaç edinen bir ders. Bu amaç doğrultusunda, öğrencilere bilgi, beceri, değer ve tutum kazandırılırken, olay ve olguların doğru, açık ve net bir şekilde tüm yönleriyle kavranabilmesi, aralarındaki bağlantının kurulabilmesi, benzerlik ve farklılıkların görülebilmesi için görsel-işitsel materyallerin kullanımına ihtiyaç var.
GÖRSEL VE İŞİTSEL ARAÇLAR EĞİTİMİ DESTEKLER
Coğrafya, insan ve doğal ortam arasında bağ kuran ve bu etkileşimi sebep ve sonuçlarıyla sentez olarak ortaya koyan bir bilim. Bu yönüyle coğrafya, olay ve olgular arasındaki bağlantıların kurulmasında görselliğin ve teknolojinin yardımıyla dijital öğretim materyallerinin en yoğun kullanıldığı derslerden biri. Coğrafya öğretimini destekleyici kitle iletişim araçlarının başında görsel-işitsel araçlar gelir. Görsel-işitsel kitle iletişim araçlarından biri olan filmler; öğrencilerde, bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gibi birden fazla niteliğin ve becerinin kazanılmasına yardımcı olur. Film türlerinden olan görsel materyallerden biri de belgesellerdir.
BELGESELLER SORULARA CEVAP VEREBİLİR
Dünya Belgesel Birliği’ne göre belgesel film; olgusal bir çekim ya da asıl özelliği bozmadan yeniden kurularak yorumlanan bir gerçekliğin bir yönünü, duygulara ya da akla hitap edecek şekilde filme kaydetme yöntemlerinin tamamı olarak tanımlanır. Belgeseller, gerçek olay ve olgular hakkında bilgi sahibi olunmasına imkân verir. Çünkü, gerçek olay ve olguların, özü esası bozulmadan, aslına uygun olarak izleyene aktarılması söz konusudur. Belgeseller, insanların gözlemleme ya da deneyimleme imkânı bulamadığı bilgileri; anlaşılır kılmak, netleştirmek ya da somut olarak görünür kılmak için kullanılır. Örneğin; Dünya’nın şekli, Güneş tutulması ya da volkanik patlamalar gibi olayların olguların nedenlerini, sonuçlarını, bunların yaşandığı yerlere gitmeden de öğrenilmesini sağlarlar. Belgeseller; uzay, kıtaların ve okyanusların oluşumu, çevre sorunları, iklimdeki salınımlar gibi soyut konu ve kavramların öğrenilmesini açık ve net anlaşılmasını kolaylaştırırlar. Coğrafya derslerinde belgesellerle; Dünya üzerinde meydana gelen oluşumların arasında bağ kurulabilir, benzer ve farklı yönleri tespit edilebilir. Bu yönü ile belgeseller, “nerede? neden orada? orada olmasının sebep ve sonuçları nelerdir?” gibi mekana yönelik temel soruların cevaplanmasına, olayların bir bütün içinde algılanmasına olanak sağlar.
ÖĞRENMEYİ KOLAYLAŞTIRIR
Böylece öğrenciler, coğrafi olay ve olguların neden ve sonuçlarını hem kendi yaşadıkları alanda hem de bölgesel ve küresel ölçekte anlamaya ve anlamlandırmaya başlarlar. Bu durum da öğrencilerin coğrafi bilinç kazanmalarına yardımcı olur. Çeşitli bilimsel çalışmalarda, sadece coğrafya dersi için değil pek çok ders için, belgesellerin öğretimi destekleyici bir araç olduğu, öğrenmeyi kolaylaştırdığı ve desteklediği tespit edildi. Belgesellerin görselliği ve anlatımı bir araya getirmesinden dolayı, belgesellerle öğretimde öğrencilerin; derse ilgilerinin arttığı, eleştirel düşünme ve problem çözme gibi becerilerinin gelişimine katkı sağlandığı, derse yönelik kalıcı bilgi oluştuğu görülüyor.
Literatürde, filmlerin, belgesellerin eğitimde kullanımının öğrencilerin derse yönelik ilgi, motivasyon ve başarılarını artırdığına, bilişsel, duyuşsal ve psikomotor beceri kazanmalarına imkân verdiğine, ders kitaplarından daha etkili olduğuna, olay ve olguları somut olarak kavramalarını sağladığına yönelik çalışmalar yer alır.
OKULLARDA ARŞİV OLUŞTURULMALI
Coğrafya derslerinde belgesel kullanımının öğrencilerin; ilgi, motivasyon, tutum, beceri ve başarılarında etkili olabilmesi için kurumlara, öğretmenlere ailelere bazı sorumluluklar düşer:
1. Eğitim fakültelerinde, öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, özel öğretim yöntemleri gibi derslerle, öğretmen adaylarının; derslerinde öğretim materyali olarak hangi nitelikte belgeselleri seçecekleri, ne tür belgeseller tasarlayabilecekleri, bunların derslerde nasıl kullanılması gerektiği, öğrencilerinin kendi belgesellerini nasıl üretebileceği konularında bilgilendirmeleri,
2. Okullarda, coğrafya öğretiminin hemen her konusu veya kavramının öğretimine yönelik kullanılabilecek film ve belgesel arşivinin oluşturulması,
3. Coğrafya öğretmenlerinin, dersin içeriğine göre öğrencilere belgesel izleme konusunda önerilerde bulunması, belgeselleri derste kullanması, öğrencilerin yaratıcılıklarını ve meraklarını artırıcı etkinliklerle, kendi belgesellerini tasarlamalarına, oluşturmalarına teşvik etmeleri,
4. Özellikle ebeveynler ve öğrencilerin; belgeselleri birlikte izlemek, birlikte öğrenmek ve öğrendikleri üzerinde konuşmak gibi etkinlikler içinde olmasını özendirmek gibi sorumluluklar düşer.
COĞRAFYA DERSLERİNDE BELGESELLER NASIL KULLANILMALI?
Coğrafya derslerinde belgesellerden yararlanabilmek, öğrencilerin ilgi, motivasyon, tutum, beceri ve başarı düzeylerine katkı sağlayabilmek için; Öğretmenler dersin giriş aşamasında, öğrencilerin ilgi, merak ve motivasyonlarını artırmak; dersin gelişme aşamasında dersi derinleştirmek soyut konuları somut hale getirmek için, dersin sonuç aşamasında ise derste öğrenilenleri değerlendirmek için bir belgeselden birkaç dakikalık bir bölümü kullanabilirler.
Unutulmamalıdır ki öğrencilerin, belgesel izleyerek öğretim sürecinde pasif kalmaları değil, bu süreci bir soruyu cevaplamak, bir olay veya olguyu sebep ve sonuçlarıyla açıklamak, soyut olan bir kavramı kanıtlarıyla bir bütün olarak değerlendirmek için kullanmaları hedeflenmelidir. Böylece belgeseller, öğretim etkinlikleriyle ve aktif öğrenme ortamlarıyla kullanılarak, öğrencilerin başarılarına olumlu yönde katkı sağlayan öğretim materyallerine dönüşürler.
PROF. DR. NURCAN DEMİRALP KİMDİR?
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı öğretim üyesidir. Lisans eğitimini Gazi Eğitim Fakültesi’nde, Yüksek Lisans Eğitim Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Doktora Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde “Gösteri Yöntemi Kullanılarak Harita ve Küre Kullanım Becerilerinin Geliştirilmesi” adlı tez çalışması ile tamamlamıştır. Doktora sonrasında Texas State University-San Marcos ‘da coğrafya ve coğrafya eğitimi alanlarında çalışmalar yapmıştır.
Coğrafya eğitimi kapsamında; Coğrafi beceriler, öğretim programları, öğretim yöntemleri, ders kitapları ve öğretim materyalleri konularında akademik çalışmalarına devam etmektedir.