Eğitimde 8 aşamada dönüşüm önerisi

"Kaç nesil daha feda edeceğiz"

Türk Eğitim Derneği’nin 2015-2022 yıllarını kapsayan Ulusal Eğitim Programı (UEP) okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lisede gerçekleştirilecek bir dönüşüm programı öngörüyor. Türk Eğitim Derneği Genel Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu’nun bugün açıkladığı Ulusal Eğitim Programı’nda eğitim sistemi ve alt sistemleri 6 yıl içinde kademeli olarak dönüştürülmesi öneriliyor. Program, eğitim sistemini 8 dönüşüm alanı üzerinden ele alıyor. Bunlar arasında okul öncesinin zorunlu olması ile 13 yıllık zorunlu eğitim, 2 lise türünün olması, okul müdürlerinin liderlik özelliklerine göre atanması, öğretmen ve öğrencilerin izlenmesi, okul bazlı yönetim gibi içerikler yer alıyor. Programa göre eğitim yönetimi merkezi yapıdan çıkarılarak kararlar okula dayandırılıyor. Okul düzeyindeki yetki ve sorumluluklar artıyor. Okul müdürlerinin eğitim liderliği yüksek lisans eğitimi alması isteniyor. Eğitim fakültelerinde Öğretmen Akademileri kuruluyor. 5 yaşından itibaren öğrencilerin yaptıkları akademik çalışmalar dışında kişisel özellikleri de incelenerek Dijital Öğrenci Portfolyosu’nda toplanıyor. Program, 2 yıllık bir çalışma sonunda etik ve ahlak ilkelerine dayalı olarak yapılandırıldı. “Yoksullar için adil eğitim” önceliğini taşıyan yol haritasının siyasi partiler, sivil toplum kuruluşu gibi paydaşların desteği ile hayata geçirilmesi hedefleniyor. Milli Eğitim Bakanlığı, siyasi partiler ve YÖK ile önümüzdeki günlerde paylaşılacak TED’in Ulusal Eğitim Programı’nın Türk eğitim sisteminde içerdiği 8 dönüşüm alanı şöyle:

İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ YERİNE DİREKTÖRLÜK
1) Merkezi-Yerinden Yönetime Geçiş ve Özerk Okula Doğru Dönüşüm: Bu alan ile üç ana yönetim birimi öneriliyor. Bunlar Milli Eğitim Bakanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Etkileşimli Eğitim Bölgesi Direktörlüğü (EEBD). Direktörlükler ile ilçe milli eğitim müdürlükleri kaldırılıyor. Bunların yerine bürokrasi yapısı olmayan, eğitim amaçlı, etkileşimli eğitim bölgesi direktörlükleri kuruluyor. Eğitim sisteminin merkezine okul yerleştiriliyor. Eğitimle ilgili kararların okula dayalı alınması, eğitim ve öğretimi geliştirmek amacıyla okul düzeyinde yetki ve sorumlulukların artırılması, okulların yerel idari birimlerle işbirliği içerisinde, kendileriyle ilgili karar alma süreçlerine aktif olarak dahil olması amaçlanıyor.

BAZI BÖLGE VE OKULLARA POZİTİF AYRIMCILIK
2) Eğitim Finansmanında Demokratikleşme: Kamu kaynakları kullanılarak bazı harcamaların merkezi olarak, bazılarınınsa yerel idari birimlere aktarılan kamu kaynakları ile EEBD’ler tarafından yapılması öngörülüyor. Eşitlik sağlanmasına rağmen ortaya çıkan bölgesel ve yerel farklılıkları ortadan kaldırmak için bazı bölge ve okullara pozitif ayrımcılık yapılarak eğitimde adalet ilkesinin hayata geçirilmesi amaçlanıyor.

OKUL MÜDÜRÜ DEĞİL EĞİTİM LİDERİ
3) Etkili Eğitim Liderleri Yetiştirmek: “Okul müdürü” kavramı terk edilerek, beklenen görev ve sorumlulukların doğasını ortaya koyan “eğitim lideri” kavramı tercih ediliyor. Eğitim Liderliği Yüksek Lisans Diploması olmayan bir öğretmen, eğitim lideri olamıyor. Siyasi ve sendikal etkilerle ele alınan okul müdürlüğü terfi sisteminin önüne geçilerek eğitim liderliği bir uzmanlık alanı oluyor. Eğitim liderleri, tüm süreçlerde ikili ve toplumsal ilişkileri yönlendirebilecek düzeyde güçlü bireysel özellikleri barındırıyor.

ÖĞRENCİ GELİŞİM VE KARİYER MERKEZLERİ KURULACAK
4) Öğrenme Yaklaşımı, Öğretim Programları ve Kaynakları: Her öğrenci için, veriye dayalı kararlarla seçmeli ders listesi oluşturuluyor. Bu dersleri yürütecek olan öğretmenlerin akredite diploma veya sertifikalara sahip olmaları zorunlu olacak. Her bir öğrencinin kendi bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda kendi potansiyelini ortaya çıkarabilmesinin destekçilerinden en dikkat çekeni, Öğrenci Gelişim ve Kariyer Merkezleri kurulacak. Bu merkezler ile okullar doğrudan iletişimde olacağı için, öğrencilerin bireysel özelliklerini tanıyarak, onları ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda yönlendirecek. Programda yıl boyu eğitim sistemi ile okulların bir yıl boyunca açık olabilecekleri bir akademik takvim öngörülüyor. Buna göre ülke genelinde ağustos ayının son 2 haftası ve eylül ayının ilk haftası ortak tatil. Program iki çeşit lise türü uygulamaya sokuyor. Bu liseler, Anadolu Liseleri ve Bilim Liseleri. Bilim liselerinin varlığı ile üstün yetenekli ve başarılı öğrencilerin ortalamaya katılması sağlanacak.

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ GÜVENCE ALTINA ALINIYOR
5) Adanmış Öğretmenliğe Doğru: Öğretmenlik mesleğinin artık bir kariyer mesleği olduğu kabul ediliyor. Mesleğin atanma, çalışma ve ilerleme koşulları durumsal müdahalelere açık olmayacak şekilde yasalarla güvence altına alınıyor. Üniversite bünyesinde eğitim fakültelerinden bağımsız, bir nevi lisans öğrencilerinin (öğretmen adaylarının) öğretmenlik deneyimi edinmelerine daha fazla önem verecek olan Öğretmen Akademileri kuruluyor. Lisans öğrencileri (öğretmen adayları) ilk 3 yılı eşit ağırlıkta olan uygulama (staj) ve teorik derslerini tamamlayan öğretmen adayları, lisans eğitimlerinin son sınıfını tam zamanlı okulda yoğunlaştırılmış staj uygulaması hizmet verecek. Öğretmenlik mesleği kariyer mesleği oluyor.

13 YILLIK ZORUNLU EĞİTİM
6) Kademeler Arası Geçiş: 13 yıllık zorunlu eğitim süresi öngörülüyor, 1 yıl okul öncesi, 5 yıl ilkokul, 1 yıl ortaokula bağlı İngilizce hazırlık, 3 yıl ortaokul ve 3+1 yıl lise olarak düzenleniyor. Öğrencilerin farklılıklarının dikkate alınması temel bir nokta olduğu için, tüm öğrenciler, 4 yıllık lise eğitimi almak zorunda kalmıyor. Lise diploması 2’ye ayrılıyor. Bunlar, Standart ve İleri Lise Diploması. Yükseköğretime geçiş modeline göre “Standart Lise Diploması” ile mezun olan öğrencilerin önünde iki alternatif bulunuyor. 3 yıllık liselerden mezun olan öğrenciler Öğrenci Gelişim ve Kariyer Merkezleri’nin rehberliğinde 4 yıllık meslek yüksekokullarına, 2 yıllık ön lisans programlarına ve bunların açıköğretim programlarındaki karşılığı olan programlarına girebiliyor. İleri Lise Diploması alarak mezun olan öğrenciler ise, 4 yıllık üniversiteye, 4 yıllık meslek yüksekokullarına ve açıköğretim fakültesine devam etme hakkına sahip oluyor. Program herkes için sınav anlayışı yerine, herkes için kaliteli eğitim anlayışının sisteme yerleşmesini amaçlıyor.

BAĞIMSIZ ÖLÇME MERKEZİ
7) Ürün ve Çıktılarının Ölçme ve Değerlendirilmesi: Bağımsız bir Ulusal İçerik Geliştirme ve Ölçme Merkezi kurulacak. Program kapsamında öğrencilerin yetenekleri, bireysel özellikleri, akademik öğrenme, gelişim alanları, bireysel güçlü yönleri ve gelişime açık yönleri bu merkez tarafından izlenecek. İlk değerlendirme ve kayıt 5 yaşında başlayacak. Ölçme değerlendirme sürecinde akademik gelişimin izlenmesi amacıyla toplanan verilerin tümü Dijital Öğrenci Portfolyosu’nda toplanacak ve bütüncül bir bakış açısı ile değerlendirilecek.

‘EĞİTİM BULUTU’ GELİYOR
8) İnsan Odaklı Teknoloji Anlayışı: Bu dönüşüm alanında, teknolojinin sadece bir araç olduğunun altı çiziliyor. Böylece teknolojiye tanımını aşan rollerin yüklenmesi ve pedagojik sorunların teknoloji ile düzeltilmesi yaklaşımı terk ediliyor. Kurulacak “Eğitim Bulutu” adı verilen altyapıyla eğitimde kullanılan teknolojilerin verim ve etkinliğinin artırılması öncelikli konular arasına alınıyor.