Edimsel koşullanma nedir? Nasıl gerçekleşir? Edimsle koşullanma kuramı ilkeleri ve örnekleri

Edimsel Koşullanma, içten gelen hareketler olarak tanımlanmaktadır. Hareketler ile yapılacak olan şartlanmalar sayesinde öğrenmenin gerçekleşmesi durumu Edimsel Koşullanma olarak bilinmektedir.

 Edimsel Koşullanma Nedir?

 İçten gelen tüm hareketlerin edim olarak kabul edildiği bilinmektedir. Edimlerin şartlanması ile öğrenme sağlanması da Edimsel Koşullanma olarak kabul edilir. Bu hareketler üzerinden öğrenme sağlanması edimsel koşullanma olur ve bu şekilde öğrenmenin gerçekleşeceği düşünülür. Bu koşullanma yöntemi Skinner tarafından bulunmuştur. Skinner Edimsel Koşullanma çalışmalarını gerçekleştirirken Thorndike'in tüm çalışmalarını baz almıştır.

 Skinner gösterilen tepkilerin otomatik olduğunun yanı sıra kasıtlı olarak yapılan hareketler olduğunu kabul etmiş ve bu doğrultuda çalışmalar yürütmüştür. Bu bağlamda Skinner insanların kendi ihtiyaçları doğrultusunda doğan tüm hareketleri edim olarak düşünmüştür. Dolayısıyla da bu sonuçların etkisi olduğunu ve edimsel davranışların bir uyarıcı ile değil organizmanın kendi ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıktığını ifade etmiştir. Tüm Edimsel Davranışlar canlıların zorunlu olarak ihtiyaç duydukları davranışlar olarak tanımlanır. Edimsel koşullanmanın özellikleri şu şekildedir:

Verilen tüm tepkiler istemli bir şekilde verilir.

Organizma Edimsel Koşullanmada aktif olarak bulunur.

Ödül ya da ceza ile uygulanır.

Organizma tüm davranışların sonuçlarından etkilenir.

Organizma davranışların devam edebilmesi için ödül beklentisindedir.

Organizma davranışın sona ermesi için ceza beklentisindedir.

Nasıl Gerçekleşir?

 Edimsel koşullanmanın farklı şekillerde gerçekleşmesi mümkündür. Edimsel koşullanma şu şekillerde gerçekleşir:

Ödül Pekiştirme: Davranışların devamlılığını sağlamak için organizmaya ödül verilir. Olumlu pekiştirme, olumsuz pekiştirme, birincil pekiştireç ve ikincil pekiştireç olarak ortaya çıkar.

Ayırt Erici Uyarıcı: Ortamda organizmayı farklı düşüncelere iten nesneler olur ve organizmanın istemli olarak tepki vermesi sağlanır.

Davranışta Kontrast: Organizmaların davranışları pekiştiğinde o davranışın artması beklenir. Davranışın pekiştirilmediği yerde ise davranışın yok olması beklenir.

Ceza: Organizmayı hoşuna gitmediği bir duruma sokmak birincil tip ceza, organizmanın hoşuna giden bir şeyi kaldırmak ise ikinci tip ceza olarak kabul edilir.

Uyarıcı Genellemesi: Benzer uyarıcılara karşı aynı tepkiyi vermektir.

Tepki Genellemesi: Organizmanın davranışları pekiştirildikten sonra benzer davranışları sergilemesi olarak bilinmektedir.

Edimsle Koşullanma Kuramı İlkeleri ve Örnekleri

 Edimsel Koşullanma birçok kişi tarafından merak edilen ve bundan dolayı sık sık internet üzerinden araştırılan bir konudur. Edimsel koşullanma, bir uyarıcıya karşı istemsiz şekilde verilen davranışlardır. Skinner tarafından incelenen ve ortaya koyulan bu koşullanma daha çok ödül ya da ceza ile test edilmektedir ve koşullanmaktadır. Edimsel koşullanmanın temel olarak iki ilkesi vardır. Bunlar:

Pekiştirici uyarıcının izlemiş olduğu tepkiler her zaman tekrarlama eğilimindedir.

Pekiştirici uyarıcılar ile edimsel davranışın ortaya çıkma olasılığı artar.

Edimsel koşullanma örnekleri de merak edilmektedir. Örnekler ile Edimsel Koşullanmayı daha kolay öğrenmek mümkündür. Edimsel koşullanma örnekleri şu şekildedir:

Örümcek ve böcek fobisi olan kişilerin bunların çıkma olasılığının olduğu yerlere girmemesi

Asansörü bulunan binalara girmemek ya da asansör olmasına rağmen merdiven kullanmak

Otobüs yolculuğunda bir kez sorun yaşadığı için bir daha otobüs yolculuğunu tercih etmeme

Para kazanmak için çalışmak gerektiğini bilmek ve bunun için çalışmak

Başını okşattığı zaman köpeğe şeker vermek ve sonrasında köpeğin sürekli şeker istediğinde başını okşatması

Av köpeklerine vurulan kuşları getirmesi söylendiğinde bundan sonra vurulan tüm kuşları getirmesi