Edilgen fiil nedir ve nasıl bulunur? Edilgen fiil ekleri ve örnekleri ile konu anlatımı

Söz konusu cümlenin ögeleri olduğu vakit etken ve edilgen olarak iki farklı biçimde ele alınır. Bu durum yükleme yöneltilecek olan soru ile beraber, cümle içerisinde bir öğenin olup olmamasına bağlıdır. Böylece cümlenin edilgen olup olmadığını anlama şansı elde edilir. Özellikle birçok farklı sınavda mutlaka çıkan en önemli dilbilgisi konuları arasında yer alır.

 Edilgen Fiil Nedir?

 En çok merak edilen cümlenin öğeleri üzerinden konular içerisinde edilgen fiil gelmektedir. Bu doğrultuda edilgen fiil kısaca; bir cümlede işin kimin tarafından yapıldığının bilinmemesi şekilde anlatmak mümkündür. Yani diğer bir ifadeyle cümle içerisinde iş yapan kişi bilinmiyorsa, o vakit bu cümlenin edilgen fiil olduğu anlaşılır. Genel olarak bazı sorular yükleme yöneltilmesi ile beraber cümle içerisinde bu sorulara karşı cevap bulunmaz. Yani içerisinde özne yoktur. O zaman bu cümlenin edilgen çatı olduğu anlaşılır. Edilgen fiil aynı zamanda günlük yaşamda da farkında olmadan diyaloglarda kullanılır. Bu durum konuya ve duruma bağlı olarak değişkenlik gösterir.

 Edilgen Fiil Nasıl Bulunur?

 Cümlenin edilgen fiil olup olmadığını anlayabilmek için yüklem üzerinden sorular sorulur. Bu sorular cümle içerisinde özne olup olmadığını gösteren sorulardır. Bu sorular şu şekilde öne çıkar;

 - Kim

 - Kimler

 Yukarıda verilen tekil ve çoğul sorular üzerinden, yüklem ile beraber cümle içerisinde özne olup olmadığı ön plana çıkmaktadır. Eğer bu sorular üzerinden cümlede işi yapan kişi ya da kişiler yok ise, o vakit bu cümlenin edilgen fiil olduğu anlaşılır. Aynı zamanda bu durum edilgen çatı olarak da ifade edilir. Özellikle böyle durumlarda edilgen fiil olan cümle yükleme aldığı ekler ile bu durumu gösterir. Böylece cümle içerisinde yükleme yöneltilen soruları ışığı altında, yine cümlede özne olmadığı anlaşılır. Hatta aynı zamanda bu durum gizli özne olarak dahi yoktur. Böyle durumlarda cümlenin edilgen fiil ya da edilgen çatı olduğu anlaşılır.

 Edilgen Fiil Ekleri ve Örnekleri ile Konu Anlatımı

 Edilgen fiil üzerinden cümlenin bu çatıda olup olmadığını anlayabilmek için, bazı cümleler üzerinden örnek vermek önemlidir. Bu sayede konuyu çok daha iyi bir şekilde anlama şansı elde edilebilir. Özellikle burada edilgen fiil olan cümlelerin belli başlı bazı ekler almak suretiyle yüklem üzerinden öne çıktığını ifade etmek mümkün. Bu ekler içerisinde ise, ‘il, in’ ekleri bulunmaktadır. Öne çıkan bu fiil ekleri yükleme getirilir ve böylece edilgen fiil ortaya çıkar.

 Kalem kırıldı. (Kimin tarafından kırıldı belli değil)

 Dün akşam bir bildiri okundu. (Kimin tarafından okundu belli değil)

 Araba satıldı. (Yine kimin tarafından satıldığı belli değil.)

 Yukarıda verilen örneklere bakıldığı vakit, bazı olaylar gerçekleştiği görülüyor. Ancak bu olayların kim ya da kimler tarafından yapıldığına dair herhangi bir cevap alınmıyor. Yükleme yöneltilen soruları ile beraber sadece eylemin yapıldığı anlaşılmaktadır.

 Edilgen Fiil Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

 Edilgen fiil üzerinden dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Özellikle Sözde özne önemli bir yere sahiptir.

 Kapı açıldı. (Sözde özne)

 Otobüs yıkandı. (Sözde özne)

 Yukarıda verilen örnekte yükleme yöneltildiğinde bir özne var gibi görünür ancak bu sözde öznedir. Burada varlık özne gibi görünür. Yine de herhangi bir özne olmadığı için edilgen fiil olarak öne çıkar.