Ebeveynler için popüler kültürü anlamada 4 adım
Güncelleme Tarihi:
Popüler kültürün hakim olduğu bir dönemde çocuk yetiştirirken anne-babaların bazı noktalara dikkat etmesi gerekiyor. Daha sonra çocukların popüler kültürün elinde oyuncak olmasını engellemek için izlenebilecek yollar var. Çocuklarla vakit geçirip neyin etkisinde kaldığını öğrenmek, popüler kültür ürünlerinin olumlu ve olumsuz yanlarını görmeye çalışmak, yetiştirdiğiniz bireyin merak ve ilgilerine saygı göstermek, sınırlarını bilen ve tanıyan bir insan olarak yetişmesini sağlamak bunlardan bazıları.
Popüler kültür genel tanımıyla insanların belirli zaman ve yerdeki, sıradan ortak paylaşımları olarak tanımlanıyor. Latince kökten türetilen ve Fransızca’dan (popülerie) dilimize geçen sözcük, farklı kullanımları olan bir kavram olarak çıkıyor karşımıza. ‘Popüler’ kavramının ilk tanımı, “halkın beğendiği ve yaptığı her şey” şeklinde. İkincisiyse bu tanımdan yola çıkarak, “halkın beğendiği ve hızlıca tükettiği şeyler” olarak belirtiliyor. İlk anlamda kullanılırken, halkın değerlerini yansıttığı için olumlu bir kavram olarak düşünülüyor; ikinci anlamıyla kullanımdaysa daha çok kültürel bozulmayı, sıradanlığı ve kitleselliği çağrıştırdığı için tüketilen bir kavram olarak ele alınıyor. (Fiske,1999)
Popüler kültür kavramı da, benzer bir ikilem çağrıştırıyor. Tarihsel olarak popüler kültür halk için, halk tarafından üretilen kültürü anlatmak için kullanıldı. 20’nci yüzyılda teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu kültüre yüklenen anlam hızla değişmeye başladı. Yeni tanımıyla popüler kültür, medya araçları tarafından üretilen ve onların etkisiyle gün geçtikçe toplumda büyük kitleleri etkisi altına alan bir kültür olarak ele alınmaya başladı. Böylece, hem bir ekonomik etkinlik hem de kitleler üzerinde etkili olan bir baskı aracı haline geldi. Kısacası popüler kültür, önerildiği anlamından uzaklaşarak hızla tüketilen, istenmeyen etki olarak gelişim psikolojisi alan yazındaki yerini aldı. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de etkisini sürdürüyor. Televizyon ve sinemadan internete, kitap ve müzikten giyim ve gıdaya kadar yaşamın hemen her alanına etki eden tüketim malları cinsiyet, yaş, eğitim, meslek ve sosyal sınıf ayrımı yapmaksızın her kesimi etkileyerek önemli ölçüde kitleler tarafından kabul edilip yaygınlaştı. (Kızıldağ, 2001, s.27).
BİRLİKTE KONTROL ALTINDA TÜKETİMİ
Gelişimsel açıdan bakıldığında büyümekte olan bir çocuk için hem arkadaşlarına uyumu hızlandıran olumlu hem de ailesiyle iletişimde sorun yaratabilen tüketim odaklı bir özellik olabiliyor. Bu noktada aile ve çocuk/genç etkileşimi ve iletişimi odakta yer alıyor. Kültürü oluşturan bireyler ne tür malzemenin popüler olacağını ya da bu popülerliğin etkilerinin ne kadar olacağını belirleyebilme hak ve sorumluluklarına da sahipler. Kısaca eğer bir çocuk/genç olumsuz olarak tanımlanan tüketim alışkanlıklarını popüler kültürden edindiyse bu kendiliğinden değil ana-baba buna olanak tanıdığı için olabiliyor.
Çok küçük yaştan itibaren ana-baba izlemesi olarak adlandırılan (kültürün birlikte ve kontrol altında tüketimi) beceriyi edinmiş ve alışkanlıklarını böyle belirlemiş ailelerde popüler kültür denetlenen, sınırlı kullanılan ve olumlu özellikleri ortaya çıkan bir yapı olarak uyumu güçlendirici olarak kullanılıyor. Özellikle aile izlemesi zayıf olan çocuk ve gençlerde popüler kültür, ait olmayı istediği, özendiği diğer kimliği oluşturabiliyor ve aileyle gelişmekte olan bireyin arasını açmada etkin rol oynuyor. Bu özelliğiyle ele alındığında iki tür ana-baba davranışı gözleniyor. Bir grup tamamen yapabileceği bir şeyi olmadığını düşünerek çocuğunu bu kültürün tüketimiyle yetiştirmek ya da televizyon, bilgisayar ve internetten uzak steril çocuklar yetiştirmeyi planlamak. Her ikisi için de yaşamsal zorluklar ortaya çıkıyor. Küreselleşen dünya ile birlikte internetin ve çevrimiçi oyunların yaygınlaştığı günümüzde bu kültürün tüm öğelerinin kullanımına terk edilen çocuk bir dizi riskle karşı karşıya kalıyor ve gelişimi boyunca bu risklerin sonuçlarını olumsuzluk olarak yaşayabiliyor. İkinci seçeneğin, ilk çocukluk döneminde başarı sağladığını söylemek mümkün. Fakat daha sonra okullaşmayla birlikte arkadaş grubunun paylaştığı ortak kültürü anlamayan ya da onlar tarafından dışlanan, eleştirilen çocuk bu kültür ürünlerine tanışık olmak için gizli ya da riskli yollar seçebiliyor.
SOSYAL KABUL VE AKRAN DESTEĞİ ÖNEMLİ
Gelişmekte olan bir ergen için en önemli konu, sosyal kabul ve akran desteği. Bu nedenle ailelere temel tavsiyemiz popüler kültürü reddetmek, dışlamak ya da sadece eleştirmek yerine bu adımları izlemeniz.
1- Hangi yaş grubu ne tür popüler kültür ürünlerine maruz kalıyor, inceleyin. Bunu yapmanın en kolay yolu onlarla oynamak, vakit geçirmek; arkadaşlarını, neler yiyip nelerden konuştuklarını bilmekten kısacası onları tanımaktan geçiyor.
2- Bu popüler ürünlerin olumlu ve olumsuz yönlerini belirleyin. Her popüler olan oyun, giyim ya da davranış biçimi ille de kötü olacak değil, çoğunlukla kuşak farkından dolayı ana-babaya tuhaf görünse de anlamaya ve onların gözüyle değerlendirmeye çalışmak iletişimi başlatmak için iyi bir yol olarak ortaya çıkıyor.
3- Yetiştirdiğiniz bireyin merak ve ilgilerine saygı göstererek, ona birlikte tüketim için alternatifler önerin. Her yaşta bireyin ilgileri ve merakları ana-babalarından farklıdır. Onun, bu özgün tarafı korunmalı ve desteklenmeli. Daha sonra gelişecek mesleki kimlik bu merak ve ilgilerden beslenecek. İzlediği çizgi filmden başlayıp dizilere kadar, oynadığı oyunları birlikte oynamayı ve bunlarda oluşabilecek olumsuzlukları ona fark ettirmeyi deneyin.
4- Yaşamın tümü gibi bu tür kültürel ürünlerin tüketimi de sınırlı ve düzenli olmalı. Gelişimi boyunca sınırları bilen ve tanıyan bu sınırlara uyum gösteren çocuk yetiştirmek ana-babanın temel gelişim görevidir.
Kısaca daha sonradan çocuklarımızın popüler kültürün elinde oyuncak olduğundan şikayetçi olmamak için, popüler kültürü sınırlı ve düzenlenmiş bir biçimde (ana-baba izleme ) tüketen, çağın getirdikleriyle savaşmak yerine, onlarla uyumlu aileler olmayı başarmak hepimizin ideali olmalı.