Duruluk nedir? Ne anlama gelir? Edebiyatta duruluk ve yalınlık arasındaki farklar
Güncelleme Tarihi:
Eski Türkçe olarak bilinen duru kelimesi, 5. yüzyıldan günümüze sıkça kullanılıyor. Duru kelimesi, sade ve anlaşılır anlamına da gelir. Katıksız ve saf kelimelerinin yerine de zaman zaman duru sözcüğü kullanılabilir. Edebiyatta ise, tekrardan ve gereksiz sözcük kullanımından kaçınan bir anlatı şekli olarak da, ''duruluk'' tanımlanır. Duruluk nedir? Ne anlama gelir sizler için derledik.
Berrak ve duru kelimeleri eş anlamlı kelimelerdir. Ama edebiyatta terim anlamı ile kullanılan duru sözcüğünün yerine berrak getirilemez.
Duruluk Nedir? Ne Anlama Gelir?
Edebiyatta aynı anlama gelen sözcüklerin birlikte kullanılması ''anlatım bozukluğu'' olarak da bilinir. Duruluk ise aynı anlama gelen kelimeleri bir metin ya da cümle içinde kullanmamak demektir. Duygu ve düşüncelerin karşı tarafa açık ve net bir şekilde aktarılması ve anlatılması gerekir. Anlatılacak olan hâl ve olay, betimlenecek sezgi ve görüş, dile getirilecek olan duygu ve düşünce anlatıcının zihninde açık ve net bir şekilde belirlenmesi gerekir. Anlatılacak, betimlenecek konular, dilin bilinen ve kabul edilen kurallarına uyularak düzenlenmesi gerekir.
Akıcı bir metinde cümleler, anlaşılması güç ve gereksiz ifadelerden arındığı için metnin anlaşılması çok daha kolaydır. Yalın bir metinde yer alan ifadenin gösterişsiz, sade, kısa ve kesin olması metni okuyan herkesin anlamasını da sağlar. Söylenmesi zor olan seslerin kullanılması, arka arkaya sert ve yumuşak hecelerden meydana gelmiş sözcüklerin kullanılması akıcılığı bozar. Aynı zamanda ses düzeyinde, sözcük düzeyinde; yapılan sözcük tekrarları ve aynı anlama gelen diğer sözcüklerin bir arada kullanılması, cümle düzeyinde; cümlelerin dil ve düşünüş yönünden sağlam bir bütünlük oluşturması paragraf düzeyinde de akıcılığı önemli ölçüde bozar. Açık olmayan yazılarda anlatım her zaman kapalıdır. İyi bir anlatımı yakalayabilmek için anlatımın özelliklerini çok iyi bir şekilde bilmek gerekir. Anlatım özellikleri, anlatımın nasıl olduğu ile yakından ilgilidir.
Edebiyatta Duruluk ve Yalınlık Arasındaki Farklar
İyi ve başarılı bir yazıda, iyi anlatılmış anlamına gelir. Bir yazının ya da yapıtın konusu ne kadar ilgi çekici olursa olsun, eğer anlatımı o kadar iyi değilse o yazı okurun ilgisini çekmez ve pek çok kişi tarafından beğenilmez. İyi anlatım da bazı üstün özellikler taşır. Açıklık anlatılanın belirsizliğe, kuşkuya yer vermeyecek bir şekilde anlaşılır olma özelliğine denir.
Değişik yorumlara açık, farklı anlamlara gelen anlatım ise, açık bir anlatım değildir. Anlatımda açıklık; deyimlerin, sözcüklerin uygun bir anlamda ve yerde, noktalama işaretlerinin yerli yerinde ve eksiksiz kullanılması ile sağlanır. Aynı zamanda değişik anlamlara gelen bu cümleler, mantıksal yapıdaki kopukluklar, belirgin olmayan bağlantılar, anlatımın açıklığını engeller. Duruluk düşünceyi yeterli sözcük ya da sözcük öbeği kullanarak anlatmaktır. Duru bir anlatımdan tek bir sözcük bile çıkarılamayacağı gibi, tek bir sözcük bile eklenemez. Bu özellikleri sayesinde birbirinden ayrılırlar.