Dize Nedir? Dize (Mısra) Özellikleri Hakkında Bilgi
Güncelleme Tarihi:
Şiirlere karşı gösterilen ilgi birçok insan tarafından ruhu okşayan bir olgudur. Şiir yazabilen pek çok birey olabilir. Fakat bilinmelidir ki şiiri hangi ögeler oluşturur. Belirli bir ölçüsü var mıdır? Dize yani diğer bir adıyla mısra şiir eserlerinin neresinde yer alır. Dizelerin özellikleri nelerdir. Bu soruların cevapları bilinerek şiir eserlerinde de duygular çok daha iyi aktarılabilir. İşte, merak edilen tüm detaylar.
Dizenin diğer bir adını da mısra oluşturur. Mısra yani dize aynı anlamları ifade eder. Dize konusu Türkçe dersinde işlenen ve bilinmesi gereken bir konudur. Mısra kelimesi Arapçadan Türk diline giriş sağlamıştır. Bu yüzden de Türk dilinde mısra anlamını dize kelimesine bırakmıştır. Dize ve mısra eş anlamlı iki kelimedir.
Dize Nedir?
Dize veya mısra, manzum olarak bilinen yazıların yani şiirlerin her bir satırına verilen isimi ifade eder. Genel olarak belirli bir ölçüye göre oluşturulur. Fakat zorunluluk hali düşünüldüğünde belirli bir ölçüsü olmak zorunda değildir.
Bütün şiirler dizeler halinde oluşturulur. Şiiri şiir yapan en önemli özellik dizeler halinde oluşmasıdır. Bu yönü olmasından dolayı edebi bir tanım yapılmak gerekirse en küçük nazım birimine verilen isimdir de denebilir.
Bir diğer tanım ise şiirin temel birimine dize denir. Şiirdeki bir dize cümlenin anlam karşılığını oluşturur.
Türkçede bağımsız dize kavramı da vardır. Bağımsız dize ise herhangi bir şiire bağlı olmayan tek başına bir anlam ifade eden dizelere denir.
Seçkin dize terimi de bilinmesi gereken dize terimidir. Bağımsız nitelikte ya da bir şiire bağlı, güzel anlamlı, kolay ezberlenebilen, kolay hatırlanabilen, öz anlam içeren sağlam oluşturulmuş dizelere de seçkin dize denir.
Dize için mısra haricinde kullanılan bir isim daha vardır. Bu isimde aynı anlamı ifade etmektedir. Daha çok halk şairleri dizelere satır demektedir. Bir şiirin ya da bağımsız bir beytin ilk dizesine üst satır ikinci dizesine ise alt satır denir.
Şiirden örnek vermek gerekirse örneğin, Ahmet Hamdi Tanpınar yazarının Sabah isimli şiiri 6 adet dizeden yani mısradan yani 6 adet satırdan oluşmuş bir şiirdir. Bu şiiri ya da diğer yapıtları belirli kaynaklardan inceleyerek ve okuyarak kaç dizeden oluştuğunu siz de örneklerle öğrenebilirsiniz. Çok sayıda dize konusunun öğrenilebileceği şiir örnekleri mevcuttur.
Dize (Mısra) Özellikleri Hakkında Bilgi
Dize yani mısra, satır teriminin özellikleri hakkında bilgiler şu şekildedir:
Şiirlerin her bir satırına verilen isimdir.
Belirli bir ölçüsü olabilir ölçüsü olmak zorunda değildir. Bir ölçüsü olmayan yapıtlar da mevcuttur.
En küçük nazım birimidir.
Dizelerden oluşan dörtlük terimiyle sıklıkla karıştırılmaktadır.
Dörtlük dört satırdan oluşmuş şiirlere denir. Dörtlük şeklindeki şiirlerin her bir dörtlük kısmına kıta denmektedir.
Dize ise dörtlükten farklı olarak bir satırına verilen isimdir.
Dizelerdeki ölçü kavramı hece sayısı ile ilgilidir.
Hece ölçüsü ile yazılmış herhangi bir şiirin bütün dizeleri eşit sayıdaki heceden oluşur.
Dizede yer alan bu hece sayısı kavramına kalıp denmektedir.
Hece sayısı eşitliği ilgili dizenin ölçüsünü gösterir. Hece sayısı eşit ise belirli bir kalıpla yazılmış demektir.
Hece sayısı eşit değilse ölçüsüz olarak yazılmış anlamına gelmektedir.
Bir dizede hece sayıları sayılarak kaç heceden oluştuğu anlaşılabilir. Bir ölçüsü olup olmadığı da bu sayede ortaya çıkar.
Bu bilgi dizenin kalıbını anlamaya yarar.
Hece ses demektir. Kelimeyi oluşturan en küçük birimi ifade eder. Dize hecelerin bir araya gelmesiyle oluşmuş kelimelerden meydana gelir.
Örnek olarak öğretmen kelimesi öğ-ret-men olacak şekilde 3 adet heceden oluşmuştur. Bir kelimenin hece sayısı bu şekilde belirlenir. Dizeyi oluşturan kelimeler olduğuna göre bir dizede yer alan kelimelerin heceleri sayılarak hece sayısı kalıbı ortaya çıkar.