Dipol Nedir? Kalıcı Ve Geçici (İndüklenmiş) Dipol Örnekleri Ve Farkları

Dipol özellikle fizik alanında sıklıkla kullanılan bir terimdir. Bu terim moleküler yapıların anlatılması amacı ile kullanılmaktadır. Kutuplaşma ile alakalı bir durumdur. Dipol konusu Fizik ile ilgilenen kişilerin bilmesi gereken bir konudur.

Dipol Nedir?

Dipol fizikte bulunan moleküler yapıların anlatılması için kullanılmaktadır. Eğer bir molekülün farklı iki kutbu bulunuyorsa bu dipol olarak isimlendirilmektedir. Molekülün bir ucu eksi diğer ucu da artı yüklü ise molekül dipol olarak adlandırılır.

Moleküller arasında dipol etkileşimlere bağlı olan üç farklı kuvvet bulunur;

London kuvveti

İyon-dipol kuvveti

Dipol-dipol kuvveti şeklindedir.

Kalıcı ve Geçici (indüklenmiş) Dipol Örnekleri ve Farkları Nelerdir?

Moleküllerin bir ucu pozitif diğer ucu da negatif ise bu moleküller dipol olarak adlandırılır. Dipol kelime anlamı olarak iki kutuplu anlamına gelmektedir. Dipoller ikiye ayrılır. Bunlar;

Kalıcı Dipol

Geçici (indüklenmiş) Dipol şeklindedir.

Kimyasal türlerde içinde barındırmış oldukları yapılar sebebi ile anlık değişimlerin olmadığı ve sürekliliğin olduğu moleküller kalıcı dipol olarak adlandırılmaktadır. Polar olan moleküllerde görülen dipoller kalıcı dipol olarak isimlendirilmektedir.

Polar moleküllerde yükler simetrik bir şekilde dağılım göstermez. Bu nedenle de bileşke kuvvet sıfır değildir. Moleküllerde negatif ya da pozitif olmak üzere yük yoğunlukları bulunmaktadır. Moleküller içinde meydana gelen kutuplaşmalar süreklilik göstermeleri nedeni ile polar moleküllerde kalıcı dipoller oluşmaktadır. NH, HF, NH3, C2H5OH, H2O kalıcı dipole örnek olarak gösterilebilmektedir.

Atom içinde bulunan elektronlar sürekli bir şekilde hareket etmektedir. Negatif olan elektronlarda bazı bölgelerde yığılma oluşur. Bu sebeple bölgesel yüklenme meydana gelir. Bu duruma polarlanma ya da kutuplaşma ismi de verilmektedir. En çok indüklenme ismi ile de bilinir.

Apolar olan moleküllerin atomlarının arasında elektronegatiflik farkı yoktur. Bu nedenle kalıcı dipol oluşumu meydana gelmez. Anlık kutuplaşma olması durumunda moleküllerde anlık ya da diğer adı ile geçici dipoller meydana gelmektedir. Etkileşim sonucunda meydana gelen dipoller geçici dipol ya da indüklenmiş dipol olarak isimlendirilir. Cl2, O2, H2 molekülleri indüklenmiş dipollere örnek olarak gösterilebilmektedir.

Bazı durumşlarda herhangi iki apolar molekül arasında kutuplaşmanın görülmediği durumlar olabilmektedir. Bazı durumlarda moleküller üzerinde anlık dipol oluşumu görülebilmektedir. İki molekül birbirini etkilediği zaman kalıcı dipol oluşumu görülebilmektedir.

Aynı durumun soygaz atomlarında olduğu da görülür. Soy gaz atomlarının birbirine yaklaşması ile geçici bir kutuplaşma olur. Bu sebeple soy gazlar da indüklenmiş dipol olarak isimlendirilmektedir.

Geçici dipoller apolar moleküller ve soy gazların birbirine yaklaşması sonucunda olan anlık veya geçici yapısı olan dipoller geçici (indüklenmiş) dipol olarak isimlendirilmektedir. Bu dipoller elektron hareketleri sonucunda meydana gelmektedir.

İyon indüklenmiş dipol etkileşimi ise; iyon ile indüklenmiş dipolün birbiri arasındaki çekim kuvvetinin ismidir. Bu duruma örnek olarak NaCl ile CCl verilebilir.

Dipol indüklenmiş dipol etkileşiminde polar moleküller ile indüklenmiş dipol arasında meydana gelen etkileşimlere verilen isimdir. H2O ve Ccl4 bu duruma örnek gösterilebilmektedir.

İndüklenmiş dipol ile indüklenmiş dipol arasındaki etkileşim London kuvvetleri olarak da isimlendirilmektedir. London kuvvet apolar moleküllerde gerçekleşen bir etkileşimdir. Bu etkileşim türü hepsinin arasında en zayıf olanı olarak bilinmektedir.

Kalıcı ve geçici dipoller arasında bir takım farklar bulunur. Kalıcı dipoller moleküllerde oluşmaktadır. Geçici dipoller ise apolar moleküllerde meydana gelen dipollerdir. Bu ikisi arasındaki en önemli fark bu şekilde açıklanabilir.