Dilek kipi nedir? Tasarlama kipinin olumlu ve olumsuz cümleleri ve örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Cümle içerisindeki fiillerin ne zaman yapıldığını bildiren kiplere haber kipi denir. Örneğin: ''Serdar, iki gün önce memleketine dönmüş?''. (Mış'lı geçmiş zaman) Diğer adı tasarlama kipi olan dilek kipleri ise eylemin hangi şartlar altında gerçekleşebileceğini ya da gerçekleşmesi gerektiğini bildirir. İşte, merak edilen tüm detayları derledik.
Dilek kiplerinde, henüz gerçekleşmemiş eylemler anlatıldığı için belirgin bir zaman yoktur. Ancak birçoğu isteğe bağlı olduğu için gelecek zaman anlamı taşır.
Eylemin, zorunluluk, istek ve dilek şeklinde dile getirilmesine dilek kipi denir. Dilek kipleri aldığı eklere göre dörde ayrılır.
A- Gereklilik Kipi
Gerçekleşmesi istenen ya da zorunlu olan fiilleri bildirir.
Örnekler:
1- Okumak - Okumalısın
2- Bakmak - Bakmalı
3- Gitmek - Gitmeliyiz
4- Yemek - Yemelisin
5- Göz Atmak - Göz Atmalı
B- Emir Kipi
Ek almayan tek kiptir.
Örnekler:
1- Bil
2- Yaz
3- İzle
4- Sor
5- Uyu
C- Şart Kipi
Eylemin ancak belli başlı şartların yerine getirilmesiyle gerçekleşeceğini bildiren kiptir.
Örnekler:
1- Affetmek - Affetse
2- Almak - Alsa
3- Anlamak - Anlasa
4- Kalmak - Kalsa
5- Olmak - Olsa
D- İstek Kipi
Özne tarafından gerçekleşmesi istenen fiiller için kullanılır.
Örnekler
1- Bilmek - Bilesin
2- Konuşmak - Konuşayım
3- Öğretmek - Öğreteyim
Tasarlama Kipinin Olumlu ve Olumsuz Cümleleri ve Örnekleri ile Konu Anlatımı
A- Gereklilik Kipi
Olumlu Cümleler:
1- Artık her ikiniz de İnadı bırakıp barışmalısınız.
2- Mezuniyet projemi yarın hocaya teslim etmeliyim.
3- Sizinle mutlaka tekrar görüşmeliyiz.
4- Bazı şeyleri görmezden gelmeyi öğrenmelisin.
5- Aklına takılan her şeyi bana sormalısın.
Olumsuz Cümleler:
1- Bir daha onlarla asla bir araya gelmemelisin.
2- Telefonunu uyuduğun odada şarj etmemelisin.
3- Kimseye bu konu ile ilgili bir şey anlatmamalısın.
4- Öyle her aklına geleni hiç düşünmeden yapmamalısın.
5- İnsan sevdiklerinden kolay kolay vazgeçmemeli.
B- Emir Kipi
Olumlu Cümleler:
1- Şu odayı biraz havalandır.
2- Hemen elindeki işi bırakıp yanıma gel.
3- Önce önündekini bitir.
4- Büyüklerinin sözünü dinle.
5- Konuşmadan önce biraz düşün.
6- Evden çıkmadan önce bulaşıkları yıka.
Olumsuz Cümleler:
1- Bir daha sakın bilmediğin konularda ahkam kesme.
2- Bilip bilmeden konuşma.
3- Bana böyle kötü sözler söyleme.
4- Benim için alışkanlıklarından vazgeçme.
5- Güvenli olmayan programları bilgisayarına indirme.
6- Başkasından duyduğun her söze inanma.
C- İstek Kipi
Olumlu Cümleler
1- Arkadaşlarıma partinin ertelendiğini söyleyeyim.
2- Bilmediğim her şeyi bana öğretesin.
3- Sen de yarın bizimle gelesin.
4- Gelirken yanımda kitaplarımı da getireyim.
Olumsuz Cümleler:
1- Artık sizi daha fazla rahatsız etmeyeyim.
2- Kalmak isterdim ama size daha fazla yük olmayayım.
D- Dilek - Şart Kipi
Olumlu Cümleler:
1- Yaz bir an önce gelse de tatile çıksak.
2- Beni arasa da uzun uzun konuşsak.
3- Keşke bu kadar ürkek olmasa, o zaman her şey onun için daha kolay olurdu.
4- Dedemlerin çiftliğine bugün değil de haftaya gitsek.
5- Bu kadar yoğun çalışırsa, istediği üniversiteye kazanır.
6- Keşke öğretmenimiz de bizimle olsaydı.
7- İnsan kendisine inanırsa her şeyi başarır.
Olumsuz Cümleler:
1- Her işe burnunu sokmasa olmayacak.
2- Ben sizinle gelmesem daha iyi olacak.
3- Konuşurken çirkin ifadeler kullanmasaydın iş bu kadar uzamayacaktı.
4- Tartışmayı devam ettirmeselerdi kavgaya dönüşmeyecekti.
5- Ben aramasam hiç konuşacağımız yok.