Dikey hareketlilik nedir? Özellikleri nelerdir? Dikey ve yatay hareketlilik örnekleri

Dikey Hareketlilik, sınıf ayrımlarında yukarı ve aşağı hareketlilik olmasıdır. Dikey hareketlilik olması halinde bireyler toplumsal statülerini yükseltirler ve üst tabakaya çıkarlar.

 Dikey Hareketlilik Nedir?

 Dikey hareketlilik, toplumsal hayatın tabakalara ayrılması ile ortaya çıkan bir terimdir. Her tabakada belirli sınıflar vardır ve sistemde hareketlilik olması da dikey hareketlilik olarak kabul edilir. Kişiler bulundukları çevre ve tabakadan daha üst bir çevre ve tabakaya yükselirse bu dikey hareketliliktir. Sınıf atlamak olarak da bilinen dikey hareketlilik daha üst bir statüye ulaşmak anlamına gelir.

 Yaptığı işte yükselmek, çevresinin daha üst kişilerden oluşması ya da eğitimlerinin üst düzey hale gelmesi demektir. İşçi sınıfından üst düzey yönetici tabakasına çıkmak bir dikey hareketlilik örneğidir. Toplumsal tabaka her toplumda vardır ve toplumların bulunduğu her alanda tabakalarla karşılaşmak mümkündür.

 Dikey hareketlilikte bireyler statüsü değişir fakat bu durum sonucu olumlu ya da olumsuz değişim olması mümkündür. Yukarı ve aşağı hareket olması mümkündür. Bireyler daha üst tabakaya çıktıklarında gelişim kaydederler ve değişim meydana gelmiş olur. Dikey hareketlilikte aşağı ya da yukarı bir şekilde hareket ile değişim olur.

 Özellikleri Nelerdir?

 Dikey hareketlilikte statü değişimi olmaktadır. Mekan değiştiren bireyler aynı zamanda mekan değiştirmektedir. Aynı zamanda tabaka değişimi ve yükselme ile inme olması gerekmektedir. Tabak değiştirme ile statü değiştirme farklıdır. Bu nedenle ekonomi alanında bu değişim sıkça karşılaşılan bir değişimdir. Toplum tabakaları arasında yükselme ya da inme olması da sıkça rastlanan bir olaydır. Dikey hareketlilikte bireyler üst statüye çıkabildiği gibi alt statüye de düşebilmektedir.

 Hareketlilik aynı kuşakta meydana gelir ve bu noktada mesleki hareketlilik de olabilir. Aşağı hareketlerin genelde bir sebebi vardır ve nadiren rastlanan bir durumdur. Dikey hareketlilikte genelde her ne kadar yukarı doğru hareket olsa da aşağı hareket olması da mümkündür. Aşağı doğru toplumsal hareketliliğin sebepleri arasında psikolojik hastalıklar, alkol kullanımı ya da kötü alışkanlıklarla karşılaşılmaktadır. Ailenin toplumsal sınıfları geniş ölçüde meslek ve gelire bağlı olduğundan toplumsal hareketliliği etkilemektedir.

 Dikey ve Yatay Hareketlilik Örnekleri

 Dikey hareketlilik örnekleri:

Aşağı doğru dikey hareket örneği olarak kumar ya da alkol nedeni ile kişinin iflas etmesi ve batması örneğinin verilmesi mümkündür. Bu kişinin statüsü aşağı doğru değişir ve buna bağlı olarak toplumsal konumunda da bir inme olur. Patron konumunda iken farklı bir yerde çalışmak zorunda kalır ve artık işçi sınıfında olur. Yukarı doğru dikey hareketlilik ise kişinin mesleğinde ilerlemesi, çalıştığı şirkette işçi olarak çalışırken müdür olması ya da kendi işini kurmasıdır. Bu yukarı doğru dikey hareketlilik örneğidir çünkü birey burada işçi sınıfından patron ya da yönetici sınıfına yükselir. Buna bağlı olarak toplumsal çevresinde de bir yükselme ile karşılaşılır.

Yatay hareketlilik örnekleri:

Yatay hareketlilikte kişiler aynı toplumsal düzeyde kalırlar fakat benzer gruplarda ileri ya da geri olarak hareketlerde bulunurlar. Kişilerin gelirinde ya da prestijinde herhangi bir değişiklik olmaz. Örneğin bir okul müdürünün iş değiştirerek bir fabrikaya müdür olması yatay hareketliliktir. Ya da bir fabrikada işçi olarak çalışan kişinin işi bırakarak pazarlama şirketinde çalışması da yatay hareketlilik örneği olarak karşımıza çıkar.