Dijital mühendislik eğitimi ve beceri notları

Öncelikle ne diyebiliriz? Bu başarınızı elbette alkışlıyoruz. Kocaman bir tebrikler. Hem de 2020’nin başımıza getirdiği Covid’19 sıkıntısının tüm stresi ve moralsizliğine rağmen bunu başardınız. Bir yandan talihsizlik yaşadınız bir yandan da belki geleceğin geldiği bir ortama hızlı bir geçiş yapmak durumunda kalarak şanslısınız, kim bilir? Bunu şimdilik bilmiyoruz ama birtakım tahminlerimiz var.

Olumlu bakış açısını koruyarak her yaşadığımızdan ders alarak önümüze bakacağız. Mühendislik eğitimi korona öncesinde de önemliydi şimdi ise açık ara ileriye fırladı. Beklenen geleceğin hazırlıksız, hızla önümüze konması bizlere yeni dönüşümler getirdi. Hiç kimsenin hayatı şu an eskisi gibi değil ve olmayacak. Doğru bildiklerinizin çoğu yanılsanacak ve yeni dönem size bambaşka bir yaşam sunacak. İşte bu açıdan bakılırsa bir bakıma şanslısınız. Peki, burada şans nerede diyebilirsiniz? Öncelikle mühendislik demek, fikir üretimi, tasarımı, uygulama, devreye alma, sorun çözme, karar verme, bakım kontrol faaliyetleri ve daha birçoğu demek. Üniversite, mühendislik eğitimini genel bir çerçeve çizerek her birinden bir parça vermeye çalışıyor. Bu döneme kadar ister ürün ister hizmet ne olursa olsun karşınıza ne çıkarsa çıksın öğrendiklerinizi verimli bir üretime dönüştürmek sizin göreviniz olacak. Bu dönemde ise işiniz daha zor değil ama farklı ve başka yetkinlikler isteyecek. Buna şimdiden hazır olun.

MÜHENDİSLİK BÖLÜMÜNDE SİZE NE BEKLİYOR?
Yeni normalde sizi büyük oranda dijital hayat, kariyer, görev, sorumluluk ve işler bekliyor. Eskisi gibi ne bir yönetim ne üretim modeli kalacak. Mezun olduğunuzda işler şu anki gibi olmayacak ve size kimse iş tayin etmeyecek. Peki, neden? Belki de işi siz geliştireceksiniz? Projeyi başlatan da bitiren de siz olacaksınız? Tabii ki mentor gibi danışma kavramları olacak ama belki de dijital ilişki içinde iletişim kuracaksınız. Ürün tasarımı şimdi nasıl yapılıyor? Günümüzde mühendis ve mimarlar güncel yazılım ürünleri kullanarak ürün tasarımları yapıyordu ya gelecekte? Zaten yapay zekâ ürünleri size örnek modeller çıkarıyor. Yeniden çizmeden siz sadece düzeltme ve kurumsallaşma yapıyor olabilirsiniz bu da değişecek. Peki nasıl olacak? Belki de kafanızdaki tasarım modellenecek ve siz sadece hazırlanmış ön tasarımda isteğe uygun küçük düzeltmelerle projeyi tamamlayacaksınız. Düşünmek yetecek mi?

Ya, üretim nasıl olacak? Derslerde okuyacağınız ‘Yöneylem Araştırması’, ‘Üretim Yönetimi’, ‘Dinamik’, ‘Statik’ gibi değerli teknik bilgiler elbette kıymetli olacak ama yeterli mi hayır!.. Neler gerekecek? Bu pandemi ortamı ve daha sonrasında mesafe ve maske kuralıyla çalışacak bir avuç insan teknoloji kullanımıyla işleri idare edecek. Sanayiye uzaktan kontrol edilen bilgisayar destekli üretim yönetim sistemi hakim olacak. Bu durumda mühendis ne yapacak? Eskisi gibi üretimin içinde gezinecek mi, hayır! Belki kısıtlı zamanlarda ve duruma göre. Bizim zamanımızda fabrikaya saha mühendisleri işe alınırdı ve sürekli sahada imalat kontrolü yapılırdı. Şu an var mı, sanmıyorum. Hele bundan sonra minimum eleman maksimum teknolojik bir üretim ortamı göreceğiz.

OKUL VE ÜNİVERSİTELERİN DÖNÜŞÜMÜ GEREKLİ
Yapay zekâ ürünlerinin yoğunca kullanıldığı bir dünya bizi bekliyor hatta farkında olduğunuz gibi hızla geçişteyiz. Günlük yaşamda, sağlıkta, seyahatte, eğitimde, müşteri ilişiklerinde, ticarette, kariyerde, tedarikte, eğlencede, sporda bazen gerçek bazen de gerçek olmayan insansı cihazlarla yaşıyoruz. Zaten hayatımızın içinde olan zeki cihazlar çok daha fazla olacak. Hızla geliyorlar. Filmlerde izledikleriniz şimdi gerçek hayatta hemen karşınızda olacak. Peki, bu durumda biz böyle bir dünyaya geçiyorken mühendislik öğrencisi ne yapmalı? Asla eskisi gibi bir eğitim ve uygulama olmayacak. Üniversiteler ders ve programlarını yenileseler de bu geçişler hızla gerçekleşmeyebilir. Okul ve üniversitelerin dönüşüm süreci çok ama çok gerekli ama maalesef bürokratik engellerden ötürü hızla olamayacağı öngörülüyor. Öğrenci kendini bugünden itibaren yetiştirmek zorunda!

HAYATIN DİJİTAL OLACAĞINI KAVRAYIN
Öncelikle hayatın dijital olacağını ve mesleklerin değişeceğini çok iyi kavrayınız. Siz üretimin içinde gezmeyeceksiniz ama robotlar kanalıyla takip edip yöneteceksiniz. O halde dijital araç ve yazılım kullanmayı, yönetmeyi, çözmeyi ve dönüştürmeyi bilmeniz lazım. Hatta kod geliştirmek zorunda kalacaksınız, şimdiden öğrenmeye başlayın. Yeni beceri ve yetkinlikler edinmeniz lazım. Örneğin fikir üretimi ve hayata geçirme gibi. Veya robot psikolojisini öğrenme gibi belki onlarla arkadaşlık etmeniz gerekecek ve robotlarla en iyi ilişki kuran en başarılı mühendis olacak? Hangi mühendislik alanı olursa olsun mutlaka dijital tarafı yoğun olacak. Dersler eski dönemden kalmış olabilir siz kendinizi araştırmaya vermek durumundasınız. Yenilik önererek iyi öğrenci statüsüne geçeceksiniz. En yüksek notu en yenilikçi fikre ve plana sahip öğrenci alacak. Yapay zekâ çağı rutin işleri sizin için yapacak ve karar verme, sezgi, deneyim gibi özellikleri için siz devreye gireceksiniz. Bu yüzden daha çok uygulama izleme, okuma, öğrenme ve deneyimleme gerekecek.

Mühendislik güç veya kuvvet tabanlı olmayacağından eskiden olduğu gibi erkek mesleği olarak bakılmayacak zira çoğunlukla teknolojiler kanalıyla yönetim olacak. Bu durumda inşaat olsun, elektronik olsun bulunduğunuz yerden inovasyon, yeniden tasarımlama ve uygulamayla çözüm neden olmasın? Eskiden bir makine mühendisi araba firması imalatında ya montajda ya kalite kontrol ya da testte çalışırdı. Şimdi otomasyonla üretim yapılıyor ve otonom araçlar devrine gelindi. Elektronik kontrollerle bu süreçlerin yönetimi yaygınlaşacak.

EVDEN FABRİKA YÖNETEBİLİRSİNİZ
Pandemi dönemi birçok şirket ücretli uygulama ve eğitimlerini ücretsiz sunmaya başladı. İşte mühendislik adayları için kendini geliştirme yollarından birisi daha! Yapabildiğiniz kadar çok izleyin, katılın ve deneyimleyin. Evde kalınan süre boyunca küçük montajlar ve yeni beceriler kazanmaya çalışalım. Bunu kurulan küçük beceri gruplarıyla de yapabilirsiniz. Mezuniyet sonrası işiniz sadece mühendislik olmayacak. Belki tam zamanlı değil proje veya saat bazında çalışacaksınız. Kim bilir belki de evden fabrika yönetimi yapacaksınız. Eskisi gibi bir ofis ve plaza hayatı olmayacak bunlar da evrim geçirecek. Bu dönem fikir veya beceri bazlı grup çalışmaları için son derece uygun. Ders aralarında sizi geliştirecek gruplarla vakit geçirmeye ne dersiniz? Entegrasyon şart ve çok değerli ama doğru kişilerle! Buna dikkat edin. Hep sizi yukarı taşıyacak ve teşvik edecek gruplar seçin. Amaç vakti değerlendirmek! Öldürmek değil. Zira buna vakit yok! Rekabet çok olacağı için, kendi farklılıklarınızı keşfetmeniz iyi olacak. Bu da ücretsiz kütüphane, seminer (webinar) gibi hizmetleri alarak değerlendirmekle olur. Buna izin verin ve daha çok sosyal medya kullanın derken eğitim ve öğrenme amaçlı olsun. Öğrenme hızınızı ölçün ve bu parametreye önem verin. Devir hızla öğrenip uygulayanların dönemi olacak. Uyuşukluk ve yavaşlık varsa bununla acilen başa çıkın. Farklı bilgi ve yeteneğe sahip sanal arkadaşlar dahi bu dönemde çok faydalı. Ancak son karar sizin buna kimse mani olamaz…

Özetle her mühendis adayı gelecekte bilgisayar bazlı üretiminde sorumluluk alacağından şimdiden kolay yazılım kodlama ve araçlarını öğrenmeye başlaması çok önemli. Buna bugünün teknolojik imkânları ve Z kuşağının yetenekleri öyle yardımcı ki inanamazsınız. Gelecekte her şey daha güzel olacak. 

PROF. DR. ARZU BALOĞLU KİMDİR?
1988’de İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Daha sonra İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadi Enstitüsünde İşletme İhtisas yaptı ve aynı fakültede Üretim Yönetimi bölümünden yüksek lisans derecesi aldı. Doktora programına yine üretim yönetimi bölümünde devam ederek 1999’da programı bitirdi. 1988’den beri ise akademik çalışmalarıyla birlikte iş yaşamına da devam etti. 13 sene boyunca ülkemizin tanınmış işyerlerinde planlama, mühendislik, satış, iş geliştirme ve işletme yönetimi konularında iş yaşamına katkıları oldu. Son sekiz senesi profesyonel olarak bilişim endüstrisinde geçti. Uzmanlık alanları arasında MRP, ERP, CRM ve elektronik ticaret en önemlileri olarak ifade edilebilir. Bilişim endüstrisi bünyesinde düzenlenmiş fuarlarda, kongrelerde, seminerlerde konuşmacı, oturum başkanı ve panelist olarak görev yaptı. Yerli ve yabancı dergilerde yayınlanmış yazıları, çeşitli dergi ve internet sitelerinde yayında olan röportajları ilgili kaynaklar bulunarak okunabilir. SAP/ERP konusunda yazdığı kitap ‘Implementing Sap R/3 In The 21st Century: Methodology And Case Studies In Turkey’ basılmış durumda. İş dünyasından biriktirdiği tecrübeleri paylaştığı ‘Yeni Bir İş, Yeni Bir Hayat’ isimli kitabı ise iş dünyasına yeni giren veya alt ve orta kademe yöneticilere katkıda bulunmayı amaçlıyor. Şu an Marmara Üniversitesi’nde tam zamanlı, Yeditepe Üniversitesinde ise yarım zamanlı öğretim üyesi olarak çalışıyor, danışmanlık ve kitap çalışmalarına devam ediyor.