Dihibrit çaprazlama nedir, nasıl yapılır ve örnekleri nelerdir?

Bir karakterin kendinden sonra gelecek olan nesillere aktarılması genler sayesinde mümkün olmaktadır. Bireylerde birbirinin aynı olan yahut da birbirine zıt olan çift şeklinde allel genler bulunması durumu söz konusudur. Bir karaktere ait olan özellikten dominant olan dış görünüşte etkisini gösterir.

 Dihibrit Çaprazlama Nedir?

 Dihibrit çaprazlama kalıtım konusu içerisinde yer almakta olduğundan dolayı öğrenciler tarafından mutlaka öğrenilmesi gerekli olan konu başlıklarından bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu konu hakkında yeterli bilgiye sahip olan bireyler böylelikle konuyla alakalı olarak karşılarına çıkan soruları kolaylıkla cevaplandırma şansı elde edereler. Bundan dolayı konuyu iyi araştırıp iyi öğrenmek gerekir.

 Dihibrit Çaprazlama iki karakter açısından heterozigot genotipe sahip olan bireyler dihibrit olarak adlandırılır. İki karakter yönünden heterozigot durumda olan bireyler arasında yapılan çaprazlamaya dihibrit çaprazlama adı verilir.

 Dihibirit çaprazlama, bir türün, iki karakterini taşımakta olan gen lokusları açısından iki gametin çaprazlanması olarak karşımıza çıkmaktadır. İki karakter yönünden birbirinden farklı olan bireyler arasında yapılan çaprazlamaya dihibirit çaprazlama adı verilmektedir. Gregor Mendel'in bulduğu "Bağımsız açılım" ilkesi doğrultusunda farklı karakterlerin alelleri gametlere birbirlerinden bağımsız dağılırlar. Bundan dolayı da özelliklerin ortaya çıkardığı fenotipler yeni bireylerde tahmin edilen oranlarda ortaya çıkmaktadır.

 Dihibrit Çaprazlama Nasıl Yapılır ve Örnekleri Nelerdir?

 İki karakter bakımından heterozigot durumda olan bireyler dihibrit olarak adlandırılır. Bu genlerin çaprazlanması durumu ise dihibrit çaprazlama olarak adlandırılmaktadır. Mendel konu ile ilgili olarak çeşitli çalışmalar hayata geçirmiştir. Mendel'in yapmış olduğu monohibrit çaprazlamalar vasıtasıyla sarı tohum oluşumunu sağlayan alelin baskın (Y), yeşil tohumdan sorumlu durumda olan allelin ise çekinik (y) olduğu ispatlamış durumdadır.

 Bunun yanı sıra yuvarlak niteliğe sahip durumda olan tohumdan sorumlu durumda olan allelin baskın (R) ile buruşuk tohum oluşumundan sorumlu durumda olan genin ise çekinik (r) olduğunu da ispatlamıştır.

 Saf döl olma özelliğine sahip durumda olan sarı ve düz tohumlu olan bezelyeler ile (YYRR), saf döl yeşil buruşuk durumda olan bezelyelerin (yyrr) çaprazlanması ile birlikte heterozigot yapıya sahiop durumda olan (YyRr) dihibrit F1 döl elde edilmiş olmaktadır.

 Daha sonraki süreçte Mendel dihibrit durumda olan F1 dölünü tekrar kendi arasında çaprazlama işlemini gerçekleştirmiştir. Dolayısıyla (kendileştirme çaprazlaması) (YyRr x YyRr) şeklindeki F2 dölünü elde etme olanağına sahip olmuştur. F2 dölünde olan bireylerin fenotiplerini belirlemiş ve sonrasında da bu bireylerin toplamdaki oranlarının hesaplama işlemini de yapmıştır.

 Gerçekleştirilen dihibrit çaprazlamaların bir sonucu olarak ise F2 dölünde genotip ve fenotip oranları şu şekilde olmaktadır;

 Genotip oranları;

 1/16 YYRR

 2/16 YYRr

 2/16 YyRR

 4/16 YyRr

 1/16 YYrr

 2/16 Yyrr

 1/16 yyRR

 2/16 yyRr

 1/16 yyrr

 Fenotip oranı ise;

 9/16 Sarı-düzgün şekle sahiptir.

 3/16 Sarı-buruşuk şekle sahiptir.

 3/16 yeşil-düzgün şekle sahiptir.

 1/16 yeşil- buruşık şekle sahiptir.

 Buna göre yapılan dihibrit çaprazlama neticesinde meydana gelen F2 döllerinde yerini alan bireylerin fenotipinin ayrışım oranı 9:3:3:1 şeklinde olmaktadır.

 Bu doğrultuda dihibrit çaprazlamaya en iyi örnek olarak bezelyelerdeki çiçek rengi ve tohum şekli karakterleri verilebilir. Bezelyelerdeki çiçek rengi karakterine ait beyaz çiçek aleli m, mor çiçek aleli M,; tohum şekli karakterinde ise yuvarlak tohum aleli D, buruşuk olan tohum aleli ise d ile gösterilebilir.