Didaktir Şiir Nedir Ve Özellikleri Nelerdir? Didaktik Şiir Örnekleri

Didaktik şiirlerin tarihi eski Yunanlılara kadar dayanır. Şairler düşüncelerini başkalarına yansıtabilmek adına didaktik şiir yazım tekniğini kullanarak bunu başarmaya çalışmışlardır.

Didaktik Şiir Nedir?

Didaktik şiir, sanatın güzel taraflarını kullanarak okurlara ders ve ahlak öğretmeye çalışan şiir türüdür. Ders verme gayesi taşıdığından diğer ismi öğretici şiir türü olarak bilinir. Didaktik şiirlerde amaç tamamen öğüt vermektir. Şair, düşüncesini okuyucuya öğüt vererek anlatmaya çalışır. Duygusal olmayan şiir türlerinden biridir. Kuru anlatım yapısına sahiptir.

Didaktik şiirlerde duygular yerine bilgi ve felsefe ön plana alınır. Düz yazı gibi yazılarak okurlara aktarılmaya çalışılır. Şiir tarzında yazılmasının nedeni kafiyelerin kullanım imkanıdır. Şair, kafiyeleri kullanarak verdiği öğütleri okuyucunun kafasına kazımaya çalışır. Eski Yunanlıların yanı sıra dünyada birçok şair didaktik şiir tekniklerinden yararlanmıştır. Türk Edebiyatında tanınan birçok şair didaktik şiir alanında eserler vermiştir.

Didaktik Şiir Özellikleri

Didaktik şiir diğer şiir türlerinden birçok özelliğiyle ayrı kısımda incelenir.

Didaktik şiirlerde duygu yok denecek kadar azdır ve her zaman ikinci planda yer alır.

Didaktik şiirler yapıları gereği öğretici niteliğe sahiptir. Şair karşıdakini bilgilendirmeyi amaçlar.

Bu şiir türü sanatsallıktan uzak yapıdadır.

İlk örneklerine Yunan Edebiyatında karşılaşılır. Daha sonra tüm dünyaya öğreticilik kavramı üzerinde yaygınlaşmıştır.

Türk Edebiyatında ahlakı ve dini ön plana alarak didaktik şiir örnekleri verildiği görülebilir.

Düşünceler üzerine yazılırlar. Şairin kendi ahlak öğretilerini başkalarına aktardığı alan olarak görülebilir.

Didaktik Şiir Örnekleri

Didaktik şiirlerin dünyada çok sayıda örnekleri bulunur. Aynı zamanda ülkemizde de bu türde pek çok şiir olduğu söylenebilir. Dünyada La Fontaine Türkiye'de ise Aşık Veysel'in şiirlerinin bazıları didaktik şiire örnektir.

Karga ile Tilki

Bir dala konmuştu karga cenapları;

Ağzında bir parça peynir vardı.

Sayın tilki kokuyu almış olmalı,

Ona nağme yapmaya başladı:

“-Ooo! Karga cenapları,merhaba!

Ne kadar güzelsiniz, ne kadar şirinsiniz!

Gözüm kör olsun yalanım varsa.

Tüyleriniz gibiyse sesiniz,

Sultanı sayılırsınız bütün bu ormanın.”

Keyfinden aklı başından gitti bay karganın.

Göstermek için güzel sesini

Açınca ağzını, düşürdü nevalesini.

Tilki kapıp onu dedi ki: “Efendiciğim,

Size güzel bir ders vereceğim:

Her dalkavuk bir alığın sırtından geçinir,

Bu derse de fazla olmasa gerek bir peynir.”

Karga şaşkın, mahcup, biraz da geç ama,

Yemin etti gayrı faka basmayacağına.

La Fontaine Çev-Orhan Veli Kanık

Dinle Vatandaş

Kulak ver sözüme, dinle vatandaş

Uyma lâklak edip gülüşenlere.

Seni meşgul eder, işinden eğler,

Karışır tembel perişanlara.

Adım at ileri, geriye bakma,

Bir sağlam iş tut da elden bırakma,

Saçma sapan sözler hep delip takma

Allah'ın yardımı çalışanlara.

Âşık Veysel

Didaktik Türde Yazan Şairler

Dünya edebiyatında didaktik şiirlerin en ünlü şairleri, Hesiodos ve La Fontaine olarak kabul edilir. Türk Edebiyatında da bolca örnekleri bulunur.

Yusuf Has Hacip - Kutadgu Bilig

Ahmet Yesevi - Atabet'ül Hakayık

Aşık Paşa - Garipname

Ziya Paşa ve sonrasında Ziya Gökalp aile, vatan, ahlak konularında didaktik şiirler yazarlar.

Mehmet Akif Ersoy'da din ve ahlak üzerine şiirlerini Safahat isimli eserinde toplamıştır.

Şinasi ve Recaizade ise daha çok La Fontaine'den didaktik şiirleri çevirmişlerdir.

Yunus Emre, Tevfik Fikret ve Faruk Nafiz gibi isimler de didaktik şiir denildiğinde Türk Edebiyatında akla gelen isimlerdendir.