Destan Nedir Ve Özellikleri Nelerdir? Destan Türleri Ve Örnekleri Konu Anlatımı

Destan hem Halk edebiyatının hem de Aşık edebiyatının en önemli ürünüdür. Belirli özelliklere sahiptir. Bu özelliklere ve kurallara uyularak çeşitli örnekler verilmiştir. Aynı zamanda destan ürününün çeşitli türleri de mevcuttur.

Destan Nedir?

Özelliklerinin, türlerinin ve örneklerinin iyi anlaşılması için ilk etapta destanın ne olduğu bilinmelidir.

Destan günümüzde iki edebi türe karşılık gelecek şekilde kullanılmaktadır. Birincisi halk şiirleri şeklindedir. Halk şiirleri, toplumu geniş ölçüde ilgilendiren olayları konu edinir.

kincisi ise, diğer toplumların yaşadığı olayları efsanevi şekilde yoğurularak oluşturulan eserleri içermektedir. En çok kullanılan edebi türü ikinci anlatım olan çeşididir.

Aynı zamanda destan milletleri derinden etkileyen olayları içerir. Bu sebepten dolayı tarihi ve sosyal olayları anlatır. Bu edebi türünün ortaya çıkış zamanında, akıl ve bilim toplum hayatını henüz şekillendirmemiştir.

İlk çağlardan itibaren, dünyanın her yerinde, insanların dönem yaşantılarına uygun geleneklerini gelecek kuşaklara bildirmek amacıyla yarattıkları edebi ürüne destan denir.

Destanlar, efsanelerden sonra bilinen en eski edebi türdür. Hatta Türk edebiyatında daha çok efsaneler ile karıştırılır. Fakat destan ve efsaneler arasında elbette ki belirli farklılıklar mevcuttur.

Destanlar belirli ögeleri içerir. Bu ögeleri, efsane, mitoloji, tarihi ögeler ve folklor oluşturur. Destanların milletleri etkilemesinin nedeni içerdiği konulardan dolayıdır. Destanlar, tarihi olayları, savaşları, hastalıkları, göçleri, afetleri, deprem, kuraklık, yangın, istila gibi toplum olaylarını içerir.

Dönemin edebiyat ozanları, toplumun hayat görüşünü yansıtan eserler de üretmiştir. Bu eserler tarihi olayları yansıtmasa bile toplumun hayat görüşünü yansıttığı için destan olarak kabul edilir.

Destan Özellikleri Nelerdir?

Elbette ki Türk edebiyatında destanın belirli özellikleri vardır. Bu özellikler şöyledir:

Halkın ortak beyin ürününü içerdiği için anonim kabul edilmiştir.

Üretildiği ulusun ortak özelliklerini içeren eserlerden oluşmaktadır.

Söyleyiş dili coşkulu anlatımdır.

Destan eserlerinde belirli kahramanların isimleri geçer. Bu kahramanların dikkat çekmelerinin nedeni olağanüstü özelliklerinin olmasıdır.

Destanların oluşmasını sağlayan, eserleri besleyen olaylar tarihi ve sosyal olaylardır.

Destanlardan beklenilen durum, toplumda iz bırakmış önemli olayları anlatmasıdır.

Destan Türleri Ve Örnekleriyle Konu Anlatımı

Destanlar oluşumlarına göre türlerine ayrılır. Oluşumlarına göre destan türleri ise iki çeşittir. Birincisi doğal destan ikincisi ise yapay destandır.

Doğal destanlar belirli olaylar sonucunda kendiliğinden oluşur. Bu sebepten dolayı doğal destan denmiştir. Tarihin dönemlerinde oluşmuş ve bitmiş olan destan türüne doğal destan denir. Doğal destanların yazarı belli değildir. Çünkü destanlar bilindiği gibi anonim ürünlerdir.

Sözlü destan türüdür. İlkel dönemde yaşanmış olayları konu alır. Türk edebiyatında doğal destan iki döneme ayrılmaktadır. Birinci dönem İslamiyet öncesi dönemdir. İkinci dönem ise İslamiyet dönemidir. Doğal destanların örneklerinin çoğu İslamiyet öncesi dönemde ortaya çıkmıştır.

Doğal destan türüne örnekler şöyledir:

Bozkurt destanı Göktürkler milletine ait doğal destandır.

Alp Er Tunga destanı Sakalar milletine ait doğal destandır.

İgor destanı Rus milletine ait doğal destandır.

Şehname destanı İran milletine ait doğal destandır.

Nibelungen destanı Alman milletine ait doğal destandır.

Yapay destan türünün ise doğal destan türünden bazı farklılıkları mevcuttur. Yapay destanlarda yazar bellidir. Doğal destanlarda yazar belli değildir. Bir sanatçı tarafından yazılan, yakın zamanlarda ortaya konulabilen, bugünden sonraki dönemlerde de yazılabilen eserlere yapay destan denir.

Yapay destanda yazar olağan üstü durumlara daha az yer verir. Yapay destan bir sanatçının toplumu etkileyen bir olayı destana benzeterek anlatması sonucunda doğmuştur. Bu sebepten dolayı yazarı belli olacak şekilde yakın zaman döneminde de oluşturulabilir.

Yapay destan türüne örnekler şöyledir:

Tasso tarafından yazılan Kurtarılmış Kudüs bir yapay destandır.

Yazıcı oğlu Ali tarafından yazılan Selçuk name bir yapay destandır.

Fazıl Hüsnü Dağlarca tarafından yazılan Üç Şehitler Destanı bir yapay destandır.

Milton tarafından yazılan Kaybolmuş Cennet bir yapay destandır.

Kayıkçı Kul Mustafa tarafından yazılan Genç Osman Destanı bir yapay destandır.

Doğal destan ve yapay destan türlerine verilen bu örnekler içeriği araştırılarak belirli kaynaklar aracılığı ile okunabilir. Destanlar okunduğu taktirde özelliklere uyularak yazıldığı görülecek ve türler çok daha iyi anlaşılacaktır.