Depremin ardından okulun ilk haftası

Milli Eğitim Bakanlığı’mızın okulların açılması kararı çok yerinde ama öğretmen ve velilerimizin bu süreçte dikkatli ve hassas olmaları gerekiyor. En küçük yaş grubunda olan erken çocukluk dönemi çocuklarımız bile, onları haberlerden ne kadar uzak tutmaya çalışsak da depremden, yarattığı üzüntüden haberdar. Bu yüzden okulda öğretmenlerimize, evde anne ve babalarımıza çok iş düşüyor. Okula başlayan çocuklara öğretmenler izin verici, anlayışlı ve destekleyici bir tutumla yaklaşmalı. Öğretmenlerimizin de iyi bildiği üzere böyle durumlarda çocuklar çok farklı tepkiler gösterebilir. Kimi çocuklar deprem konusunu hiç konuşmazken, kimi çocuklar da sürekli bu konuyu konuşmak isteyebilir. Yapılacak en uygun davranış serinkanlı ve anlayışlı bir şekilde konuşmak istediğinde çocukları dinlemek. Konuşmak istemeyen çocukları ise zorlamamak. Eğer çocuklar grup içinde depremle ilgili soru soruyorlarsa, konuşmak istiyorlarsa izin verilmelidir ama öğretmen konuşmanın akışını kontrollü bir şekilde ele almalı.

ÖNLEM ALMAK ANLATILMALI
Öğretmen herkesin üzüldüğünü, korktuğunu söyleyebilir, çocukla bir duygudaşlık kurabilir. Sakınılması gereken yaklaşım “Deprem oldu, bitti bir daha olmaz, korkmayın, bize bir şey olmaz” davranışıdır. Öğretmen çocuklara depremin olabileceğini ama önlem alınmasının önemli olduğunu uygun bir şekilde söylemeli. Milli Eğitim Bakanlığı’mızın bir kararıyla deprem riski taşıyan okullardaki öğrenci ve öğretmenleri sağlam okullara nakletmesi endişeyi azaltacak bir yaklaşımdır. Özellikle temel eğitimin ikinci basamağında ve orta öğretim dönemindeki çocuklara deprem esnasında ne yapmak gerektiği uzmanlardan alınan destekle öğretilmeli. Küçük yaş çocukları gibi yaşça büyük çocuklar da korku ve kaygı yaşayabilir. Öğretmenler gözlemlerini yapmaya devam ederken çocukların farklı başa çıkma mekanizmaları kullanabileceğini de dikkate almaları gerekir. Örneğin bazı ergenler sanki hiç etkilenmemiş gibi davranabilirler hatta korkan, kaygı duyanları küçümser bir ifade de takınabilirler ama deneyimli öğretmenler bu davranışların farklı bir başa çıkma yolu olduğunu bilirler ve ona göre davranırlar.  Yaşça büyük çocuklarla uygun bir iletişim kurulduğunda kendilerini açtıkları, duygu ve düşüncelerini ifade ettikleri görülür.

SERBEST OYUN, DRAMA, RESİM TERCİH EDİLEBİLİR
Küçük yaşlardaki çocuklar duygu ve düşüncelerini konuşmakta, kendilerini anlatmakta zorlanabilirler. Öğretmenlerimizin küçük yaşlardaki çocuklarımızı anlamak için okulda kullanabilecekleri farklı yollar, etkinlikler vardır. Erken çocukluk dönemini de içine alan temel eğitim birinci basamaktaki çocukları anlamak ve rahatlatmak için özellikle okulun ilk haftalarında oyun oynamalarını teşvik etmek akıllıca olacaktır. Öğretmenlerimiz küçük çocukların serbest oyun sürelerini artırabilir ve onları bu sırada gözlemleyebilir. Serbest oyun etkinlikleri çocuğun iç dünyasını dışa vurma, hissettiklerini ve düşündüklerini yansıtan bir özelliğe sahiptir. Drama çalışmaları da çocuğun iç dünyasını anlamamıza imkân verecek etkinliklerdendir. Çocuklara serbest resim çalışmaları yaptırmak, yaptığı resimle ilgili konuşmasını sağlamak da çocuğu anlamamızı kolaylaştırır. Serbest oyun, drama, resim etkinlikleri bu dönemde öğretmenlerin tercih edeceği çalışmalardır ve çocukla ilgili gözlemleri için bir araç rolü oynar. Bu etkinliklerde örneğin yaptığı serbest resmini anlatırken korkutucu, şiddetli ifadeler kullanan, koyu renkler seçen çocuk için öğretmenin dikkatini artırmasında, çocuğu okulda gözlemlemeye devam etmesinde yarar var. Birçok etkinlikte çocukta kaygı ve korku duygusunun yoğun olduğunu gözlemlediğinde öğretmen çocuğun anne-babası ile görüşmeli, ortak karar alarak psikolog, psikolojik danışman ve rehber, pedagog gibi uzman desteği talep etmeli.

OKUL AİLE İŞBİRLİĞİ
Öğretmenlerimizin dikkat etmesi gereken bir hususta çocuğun evinde bir depremzede yakınının olup, olmadığını bilmesidir. Çocuğu okula başlayan anne-babalar eğer depremzede bir yakınları evlerine gelmişse öğretmene durumu anlatmalı. Bu afet yüzünden pek çok aile deprem bölgesi dışındaki akraba ve yakınlarının yanına gitmek durumunda kalmışlardır. Evin değişen yaşamı, depremzedelerin üzüntüleri herkesi etkileyecektir. Çocuklarımızı ve gençlerimizi etkileyen afetten onları korumak için okul ve ailenin işbirliği, ortak hareket etmesi çok önemli bir destekleyici yaklaşımdır.

HABERLERDEN ÇOCUKLARI UZAK TUTALIM
Aileler de çocuklarımızı evde onlara fark ettirmeden gözlemlemelidir. Mümkün olduğunca depremle ilgili haberleri çocuğun yanında izlememek, konuşmamak uygun olacaktır. Okulda olduğu gibi anne-babalar depremle ilgili konuşan çocuğu susturmamalı, dinlemeli ama yine konuşmak istemeyen çocuğu da konuşmaya zorlamamalıdır. Kendilerinin de depremzede olup, olmayacağını soran çocuğa anne-baba sakin ve serinkanlı bir şekilde yaklaşmalı ve doğruyu söylemelidir ama hemen arkasından önlem aldıklarını, korunmak için ne yapmaları gerektiğini bildiklerini ifade etmeleri çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Küçük yaşlardaki çocuklarda korku ve kaygı farklı davranışlara yol açabilir. Aileler bu davranışların türü ve sıklığına dikkat etmeli. Örneğin çocuk altını ıslatabilir, oyuncaklarını kırmaya başlayabilir, gece kendi yatağından kalkıp anne-babasıyla yatmak isteyebilir, tırnaklarını yemeye başlayabilir.

DEPREM ÖNLEMLERİNİ ALMAK ÖNEMLİ
Bazı çocuklarda suçluluk duyabilir, kendi yaptıkları veya söyledikleri bir şey yüzünden başlarına kötü bir şey geldiğini sanabilirler. Bu acılı ve kaygılı günlerde çocukta bu istenmeyen durumlardan biri çok sık görülmeye başlanırsa, vakit kaybetmeden uzman desteği alınmalı. Öğretmen ve anne-babaların hatırda tutması gereken bir hususta özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda kaygı, korku ve istenmeyen davranışların hemen görülmeyebileceği ama uzun bir süre, aylar sonra ortaya çıkabileceğidir. Bu ihtimal yüzünden uzun bir süre çocuklarımızı dikkatle gözlemlemeye okulda ve evde devam etmek gerekiyor. Hepimiz için de yapılması gereken davranış mümkün olan deprem önlemlerini almak, depremde ne yapılması gerektiğini öğrenmek. Çocuklarımızı bu zor günlerde desteklemenin en iyi yolu sakin olmak, gözlemlemek, duygudaşlık yapmak, aile ve okul işbirliğini sürdürmek.

PROF. DR. OZANA URAL KİMDİR?
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Pedagoji Bölümü’nden lisans derecesini aldıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programı’nda yüksek lisans derecesini almış ve asistan olarak aynı üniversitede, Eğitim Fakültesi’nde görev yapmaya başlamıştır. Sonrasında Boğaziçi Üniversitesi’nde Yetişkin Eğitimi alanında ikinci yüksek lisans derecesini almış ve aynı alanda doktora eğitimine başlamıştır. Doktora derecesini aldıktan sonra o sırada lisans düzeyinde eğitim programı olan Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi’nde Halk/Yetişkin Eğitimi Bölümü’nde görev yapmaya başlamış ve bu alanda doçent olmuştur. Yüksek Öğretim Kurulu kararınca, Halk/Yetişkin Eğitimi lisans programı yerine yüksek lisans programı uygulanmaya başlayınca Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda görev yapmaya başlamış ve profesör unvanını bu alanda almıştır. Akademik çalışmalarının yanı sıra Anabilim Dalı, İlköğretim Bölümü Başkanlıkları, Dekan yardımcılığı ve Eğitim Bilimleri Enstitü Başkanlığı gibi yönetim görevleri de üstlenmiştir. Halen Okul Öncesi Eğitimi anabilim dalında Anabilim Dalı Başkanlığını yürütürken Yetişkin Eğitimi Yüksek Lisans Program Başkanlığı görevine de devam etmektedir. Uluslararası ortaklı okul öncesi eğitimi alanında (PETAL) yüksek lisans programının koordinatörlüğünü de sürdürmektedir. Yerel yönetimler işbirliği içinde ortak yetişkin ve aile eğitim projeleri uygulamaktadır. Akademik çalışmalarının yanı sıra doktora dersleri vermekte ve doktora tez danışmanlıkları yapmaktadır. Yetişkin eğitimi ve psikolojisi, aile ve anne eğitimleri, kadın araştırmaları, çocuğun bilişsel gelişimi ve sınav kaygısı konuları başlıca çalışma alanları arasında yer almaktadır.