Deneme Nedir Ve Nasıl Yazılır? Deneme Yazım Kuralları Ve Örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Denemeler edebiyat yazım türleri arasında olarak bilinen yazılardır. Deneme türünü diğer edebi türlerden ayıran özellikler nelerdir? Denemenin yazılabilmesi için hangi özellikleri bilmek gerekir? Ülkemiz de denem yazarları olarak bilinen yazarlar kimlerdir? Denem yazım türlerin de eserler verebilmek için olması gereken kriterler nelerdir? İşte deneme hakkında bilinmesi gereken ve açıklanan ifadeler.
Deneme yazım türleri, yazarların düşünce ve görüşlerini daha samimi bir üslup kullanarak içten bir şekilde okurlarına aktarılmasıdır. Bu bağlam da bazı yazım türlerinin birbirleri ile karıştırıldığı bilinmektedir.
Deneme Nedir?
Deneme; konusu fark etmeksizin duygu ve düşünceleri ya da yazarın görüşlerini samimi bir dil kullanarak, kesin ifadeler kullanmadan aktardığı yazım türleridir. Deneme denince akla ilk gelen yazar Montaigne olacaktır. Deneme çok iddialı olmayan ve ispat manasın da içerikler içermeyen yazım türlerindendir.
Deneme araştırmaları yaparken muhasebe ifadesi ile karşılaşınca şaşırılmamalıdır. Çünkü bir dönem denemenin ismi muhasebe olarak geçmekteydi. Bu ifadenin bir iç hesaplaşma gibi düşünülmesinden kaynaklı olarak bu söyleme yer verildiği düşünülebilir.
Deneme Nasıl Yazılır?
Deneme yazmak isteyen yazar üslubunda çok samimi olursa yazım şeklini sohbet türüne kaçırabilir. Ya da bir düşünceyi ortaya koyup, okurun düşünmesini isterse fıkraya, bazen de duygular ifade edilirken eleştiriye dönüşebilir. Bu bağlam da deneme yazmak dikkat gerektiren bir iştir. Deneme türünü fıkra türünden ayırmak için toplumsal kaymaklı bir konu ele alınmamalıdır. Çünkü deneme yazmak için kişinin iç dünyası önemli olandır. Toplum sorunlarına değinilmemelidir.
Deneme yazmak için çok geniş bir yelpazede düşünebilme, dolu bir edebiyat, geniş dünya bakış açısı, sanat ve felsefe alanlarına ilgi olunması gerekir. Deneme yazmak isteyen yazar özgün olmalıdır. Bu bağlamda yazar hem deneme türlerinde eser verebilir, hem de okuyucularının ufkunun genişlemesine katkı verir.
Deneme Yazım Kuralları
Deneme yazmak için elbette bazı belli başlı kuralların olması gerek vardır. Mesela deneme de yazım türlerinde düşüncenin ispatlanması için kaygıya kapılmaya gerek yoktur. Ya da konuyu anlatırken çok iddialı bir konumda olmak gerekmemektedir. Deneme yazım kuralları arasında yazarın kendi ile konuşması ya da dertleşmesi gerektiği de belirtilebilir. Yazarın anlattıklarını kanıtlama gibi bir planı olmamalıdır. Deneme okuyucularının da aynı görüşe katılması gerektiği savunulmamalıdır. Çok akıl da kalan ve unutulmayan deneme türleri bulunmamaktadır.
Deneme yazım kuralları arasında hayallere ve düşüncelere yer vermek vardır. Bu bağlam da çok kültürlü bir deneme okuyucuya çok şey katacaktır. Sohbete kaçmayan dertleşme, ders vermek istemeyen ana düşünce, ispat içermeyen konu deneme yazım türünün olmazsa olmaz kuralları arasında bulunmaktadır.
Deneme Örnekleri
Deneme örneklerinin ilkini Fransız edebiyat yazarı Montaigne vermiştir. Türk edebiyatımız da ise Tanzimat Dönemi sonrasın da ortaya çıkan Servet-i Fünun dönemi yazarları örnek verilir. Cumhuriyet dönemin de ise deneme türleri kendini daha da geliştirmiştir. Bu bağlam da deneme günümüz de en çok okunan ve en çok sevilen türler arasın da bulunmaktadır. Deneme örneklerine bakılırken makale türü ile karıştırılmaması gerekir. Çünkü makale denemeye göre daha uzun olarak yazılmaktadır.
Türk Edebiyatı Deneme Kitapları örnekleri; Ahmet Haşim Bize Göre, Ahmet Rasim Eşkâl-i Zaman, Mahmut Sadık Takvimden Yapraklar, Refik Halit Karay Bir Avuç Saçma, İlk Adım, Makyajlı Kadın, Üç Nesil Üç Hayat, Falih Rıfkı Atay Eski Saat, Çile, İnanç, Kurtuluş, Bayrak gibi kitapları sıralamak mümkündür. Dünya edebiyatından ise; İngiliz F. Bacon, T.S. Eliot, Albert Camus, A. Huxley, Jean Paul Sartre, Gourmont, B. Julien, E.C. Alain örnek olarak gösterilen deneme yazarlarından en meşhurlarıdır.