Demokrasi Nedir? Demokrasinin Özellikleri, İlkeleri Ve Tarihi Hakkında Bilgi
Güncelleme Tarihi:
Demokrasi ne kadar da çok işittiğimiz bir kelimedir. Toplumsal yaşamda belki de en fazla karşı karşıya kaldığımız kavramdır. Ancak gerçekten demokrasi nedir diye sorulsa verilecek cevabımız ne olurdu? Demokrasi nedir? Demokrasinin özellikleri nelerdir? Demokrasinin ilkeleri nelerdir? Demokrasinin tarihi hakkında ilgiyle okuyacağınız bilgileri sizin için derledik.
Demokrasi bir yönetim şeklidir. Halkın kendi kendini yönettiği rejimin adına demokrasi denilmektedir. Tarihte ilk kez antik antik Yunanistan' da uygulandığı görülmektedir.
Demokrasi Nedir?
Demokrasi köken itibariyle Yunanca bir kelimedir. Demokrasi kelimesi iki kelimenin birleşmesinden meydana gelir. Dimokratia yani yardım, bilgi anlamına gelen sözcük ve kratos yani halk, halk zümresi ve ahali anlamını taşıyan iki kelimenin birleşmesinden demokrasi kelimesi türetilmiştir.
Demokrasi dilimize Fransızca versiyonu olan "democratie" kelimesinden geçmiştir. Demokrasi bir yönetim biçimidir. Fakat bu yönetim biçimi sadece devletlere özgü değildir. Her türlü STK ya da benzer organizasyonlar için de demokratik yönetimden söz edilebilir.
Demokratik yönetim biçiminde esas olan halkın kendi kendini yönetmesidir. Belli bir dönem için seçimle gelen iktidarlar tarafından ülke yönetiminin sağlanması ve yine gücün halkın elinde olmasıdır. Halkın seçme ve seçilme hakkını tam olarak kullanması ile demokratik yönetim biçimi işlerlik kazanır.
Demokrasinin Özellikleri ve İlkeleri Nelerdir?
Demokrasinin özellikleri ve temel ilkeleri şunlardır:
Egemenlik halktadır.
Her yurttaşın seçme ve seçilme hakkı bulunmaktadır.
Hükumetler önceden belirlenmiş olan süreler için seçilerek gelirler.
Yargı yetkisi bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır.
Yasama yetkisi halkın temsilcileri olan milletvekilleri tarafından kullanılır.
Demokrasilerde muhalefete iktidara gelebilmek için yasal olanaklar tanınmıştır.
Demokrasilerde yurttaşların hak ve özgürlükleri güvence altına alınmıştır.
Demokrasinin Tarihi
Demokrasinin tarihine bakıldığında eski Yunanistan' da bulunan şehir devletlerine kadar dayandığı görülür. Demokrasi tarihinde "Atina Demokrasisi" olarak bilinen bu dönemin demokrasisi doğrudan katılım esasına dayanan bir demokrasi modeli idi. Bu demokrasiyi uygulayan Atina şehir devletinin milattan önce 4.yüzyılda yaklaşık nüfusu 250.000 civarındaydı. Fakat antik Atina' da oy hakkı bulunmayan çok geniş bir nüfus olduğu için Atina vatandaşları arasında sadece 30.000 civarında oy verme hakkı bulunan erkek nüfus olduğu varsayılmaktadır.
Demokrasi Roma İmparatorluğu döneminde de uygulanmıştır. Burada iktidar gücü elitlerin elinde bulunmaktaydı ve demokratik haklar da esas olarak sosyal sınıf ayrımına dayanmaktaydı. Roma İmparatorluğunda uygulanan sistem temsili demokrasi sistemine yakındı denilebilir.
Eski Hindistan'ın bazı bölgelerinde de sınıfsal ayrıma dayalı, gücün varlıklı ve elit bir asil azınlığa tanınmış olduğu demokratik yönetim görülmektedir. Tıpkı dönemin Roma İmparatorluğunda olduğu gibi burada da olan bir çeşit temsili demokrasidir.
Demokrasi tarihinde en önemli kırılma noktası ortaçağ İngiltere'sinde yaşanmıştır. 1215 yılında Magna Carta Libertatum imzalanmıştır. Bu belge ile tarihte ilk kez kral yetkilerini kısıtlamış ve derebeylere de bazı haklar tanımak zorunda kalmıştır. Magna Carta ile hukukun kralın arzu ve isteklerinden daha üstün olduğu kabul edilmiştir.
Demokrasinin değişik biçimlerde bazı İtalyan şehir devletlerinde İrlanda' da yahut İskandinav ülkelerinde de küçük otonom bölgelerde uygulandığı görülmektedir. Buralarda demokrasinin prensiplerinden olan meclis oluşturma ya da seçim yapılması gibi unsurlar görülmekle birlikte eşitlik ilkesinin sağlanmadığı tespit edilmiştir. Demokratik hakları sadece erkekler ya da belli bir oranda vergi verenler kullanabilmektedir.
Tarihte demokrasinin yükselen bir değer olarak parlaması ise 18. ve 19. yüzyıllarda Fransız İhtilali ve Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi ile olmuştur. Bundan sonra modern dünyada demokrasi dalga dalga yayılmaya başlamıştır. Amerika Birleşik Devletlerinin kurulması ile beraber ilk liberal demokrasi de ortaya çıkmış kabul edilmektedir.
20.yüzyılda iki dünya savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğu ve diğer imparatorlukların da yıkılmasıyla yeni devletler kurulmuş ve demokrasi hızla yayılmıştır. Soğuk savaş dönemi denilen iki kutuplu devrin sona ermesiyle birlikte bağımsızlık elde eden ülkelerde de demokrasi yönetim biçimi olarak tercih edilmiştir. Günümüzde demokratik yönetim şekli en gelişmiş yönetim biçimi kabul edilmektedir.