Güncelleme Tarihi:
Cumhuriyet'in ilanı ile ülkemizde bir devir kapanmış ve yeni bir devir başlamıştır. Bu sebeple her Türk vatandaşının bu dönem hakkında bilgi sahibi olması oldukça önemli bir konudur.
Cumhuriyet Ne Zaman İlan Edildi?
24 Temmuz 1923 yılında Lozan Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile birlikte yeni Türk devletinin de bağımsızlığı diğer ülkeler tarafından kabul edilmiştir. İkinci dönem TBMM toplandıktan yaklaşık 2 ay sonra tarihler 13 Ekim 1923'ü gösterdiğinde Ankara Türkiye'nin başkenti olmuştur.
Tüm bu gelişmelerden sonra artık yeni devletin bir isminin olması ve bu devlete bir başkan tayin edilmesi gerekmekteydi. O zamana kadar Devlet Başkanlığını TBMM'nin de başkanı olan Mustafa Kemal Atatürk yapmaktaydı. Bunun yanında bazı yabancı ülkeler Türkiye'deki yeni devlet rejiminin açık bir şekilde ifade edilmesini de istiyordu. 27 Ekim 1923 yılında mecliste yaşanan bazı sıkıntılarda bu soruna acil bir şekilde çözüm getirilmesi gerektiğini ortaya koydu.
Bu gelişmelerden sonra 29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet resmen ilan edilmiş oldu. Cumhuriyet'in ilan edilmesi ile birlikte Egemenliğin kayıtsız ve şartsız bir biçimde millete ait olduğu ilkesi de benimsenmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyet'i ilan ederken yönetimin getirmiş olduğu demokratik anlayışında zamanı geldikçe uygulanmasını istiyordu. Ülkede çoğulcu demokrasinin yürürlüğe girmesi onun en büyük amaçlarından bir tanesiydi. Bu sebeple çok partili hayata geçmek için iki büyük adım da atılmıştır
Cumhuriyet'in İlanı Nedenleri ve Sonuçları Hakkında Kısaca Bilgi
Cumhuriyet'in ilan edilmesinin nedenleri şu şekilde açıklanabilir;
Saltanat kaldırıldıktan sonra ortaya çıkan devlet başkanı sorununu çözüme kavuşturmak
Ulusal egemenlik ve bunun yanında demokrasi anlayışının çok daha rahat bir şekilde kullanılmasını sağlamak
Yeni kurulmuş olan Türk devletinin rejimini belirleyerek bu konudaki tartışmalarında önünü kapatmak
Meclis Hükümeti sistemi ile ortaya çıkmış olan sorunların çözümlenmesini sağlamak
Yönetim anlayışındaki yetki ve sorumlulukları kesin bir şekilde ortaya koymak
Cumhuriyet yönetimi demokrasi anlayışının en iyi şekilde kullanılabildiği bir rejimdir. Cumhuriyet yönetiminde ulusal egemenlik esastır ve bunun yanında milletin kendi kendini yönetmesi sağlanmaktadır. Mudanya Ateşkes antlaşmasının imzalanmasının ardından tarihler 1 Kasım 1922 yılını gösterdiğinde saltanat da kaldırılmıştır. Bu şekilde millet adına yalnızca bir kişinin söz sahibi olmasının da önüne geçilmiştir.
Cumhuriyet'in ilanın Sonuçları ise şu şekilde sıralanabilir;
2. TBMM'nin açılmasının ardından 13 Ekim 1923 yılında Ankara Türkiye Devletinin başkenti ilan edilmiştir. Bu şekilde İstanbul'un devlet merkezi olması ile ilgili yapılan tartışmalara da nokta konulmuştur. 29 Ekim 1923 yılına gelindiğinde Devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu da ilan edilmiştir.
Cumhuriyet'in ilan edilmesi ile birlikte;
Milli mücadelenin en başından beri amaçlanmış olan ulusal egemenlik anlayışı için en büyük adım atılmıştır.
Başbakan, Cumhurbaşkanı ve meclis başkanı yetkileri de birbirinden ayrılmıştır. Yönetim kadrolarının yeniden düzenlenmesi sağlanmıştır.
Türk Devletinin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk olmuştur. İlk başbakan İsmet İnönü olmuştur. İlk meclis başkanı ise Fethi Okyar olmuştur.
Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhurbaşkanı olması ile birlikte devlet başkanı problemi de ortadan kaldırılmış oldu.
Meclis Hükümeti sisteminden vazgeçilmiş ve kabine sistemine geçilmiştir. Bu şekilde hükümet politikalarının uzun ömürlü olması sağlanmıştır.
Yürütme işleri çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşmeye başlamıştır.
1921 yılındaki anayasa bulunan önemli değişiklikler Cumhuriyetin ilan edilmesi ile birlikte gerçekleşmiştir.
Cumhuriyet'in ilan edilmesinin ardından egemenliğin kayıtsız ve şartsız bir şekilde milletin olduğu duyurulmuştur.