Çocuklarda bilişsel becerileri geliştirmek için 10 yöntem

1- İlk yapmanız gereken doğumda itibaren ve ileriki çocukluk yaşlarında  göz teması, güler yüz ve güzel ses tonu kullanmak.

2- “Yapma, olmaz, yasak” gibi gelişim engelleyici kaygı ve inat oluşturacak sözcük ve tepki yaratacak diğer davranışlar yerine nedenini anlatmanız uygun.

3- Dokunarak, kucağa alarak, sırtını okşayarak da açıklayabilirsiniz. Beyin gelişiminin aşamaları bu şekilde başlar. Anne karnında bile beynin gelişmesinin ve doğumdan sonra da ilk 3-4 yaşına kadar çok hızlanmasının nedeniyle beynin arka, üst, alt, yan, iç taraflarının bilişsel gelişim için desteğe ihtiyacı var.

4- İlk aylarda göz göze gelmeyen dokunulmaktan çekinen, seslere yönelmeyen, sözlerinizi dinlemeyen veya hareketli çocuk ise; ‘Anne karnında sorun oldu mu, doğumu nasıl oldu, doğunca kısa sürede kucağa alındımı, kuvözde ne kadar süre kaldı, meme emmesi nasıldı, genetik sorun var mı?’ gibi birçok konuyu sorgulayıp nörogelişimsel yöntemlerin değiştirilmesi veya yoğunlaştırılması gerekir.

5- Beynin bilgileri toparlayıcı (bilişsel gelişimi destekleyici) eylemleriniz için anne-baba ve kardeş, arkadaş iletişimini oyun aracılığıyla geliştirmek gerekiyor.

6- Çocuğun oyun sürecinde göz teması, dokunma, derin dokunma algısı, denge, kas gerginliği, el-bacak-parmak kullanmak gibi karmaşık hareketlerini izlemek gerek. Gelişim gecikmesi fark ediliyor ise nörogelişim eğitimi almış uzmanlardan destek alınmalı.

7- Kreş, anaokulunda dikkatli gözlem yapan eğitimciyle çalışılıyorsa çocuğun topluluktaki hareketleri, katılımı, şarkı veya hareket koordinasyonunu izlemek gerek. Diğer çocuklardan farklı ise nedeni araştırılmalı. Zira bu dönemde bilişsel gelişim hızlanıyor.

8- Anaokulunda okuma yazma eylemlerine (bilişsel-akademik aşama) geçiliyor ise çocuğunuzun zeka ve algı süreçlerini bilmeniz ve o bilgiler ile bilişsel süreçlerin desteklenmesi gerekir. Dikkatli ve gözlem yorumu gelişmiş uzmanın yapacağı testlerin bazıları 6 ay ile 6 yaş arası bile tanı koydurmaz ama önemli ipuçları verebilir.

9- Yukarıda yazdığım tüm gelişim basamaklarının desteklenmesi (hareket, duygusal, sosyal becerilerin vb.) gelişimlerini kesinlikle doğru zamanda doğru yöntemlerle uygulanması o çocuğun potansiyeliyle bilişsel gelişimini destekleyecektir.

10- Henüz tüm desteklere rağmen ilkokulun ilk yılında bilişsel gelişiminde sorun yeni  fark ediliyorsa yukarıda saydığım gelişim desteklerinde eksiklikler veya tıbbı bazı sorunların ne olduğunun gecikmeden  incelenmesi gerekir. Gelişim, eğer bilişsel yönden desteklenecek ise yöntem beyin gelişiminin bu basamaklarının bu bilgiler ışığında gerçekleştiğini bilmelisiniz. Bu basamakları gerçekleşmeden bilişsel gelişim olur mu? Tabii ki olur. Ama duygusal, sosyal yönden gelişmemiş, dokunulmaktan veya göz temasından kaçan, aşırı hareketli, uyumu zor çocukların mutlaka özel yöntemlerle desteklenmesi gerekir. Üstün zekalı veya üstün yetenekli çocuklar az sayıda çevremizde tabii ki var. Ama eksik gelişim ile... İleri yaşlarda uyum sorunlarıyla yaşarlar. Duygusal travmaya maruz kalmamaları, bilişsel zekalarının anlaşılması ve kullanmaları için eğitilmiş kişi veya kurumlara rastlamaları için ne kadar süre beklememiz gerekir?

DR. BÜLENT MADİ KİMDİR?
Dr. Bülent Madi 1976’da İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu, 1980’de aynı üniversiteden ‘nöroloji uzmanlığı’nı aldı. 1982-2002 yılları arasında kurucularından olduğu Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı’na bağlı rehabilitasyon merkezlerinde nöroloji uzmanı olarak görev yaptı, aynı kurumda 2009-2012’de Araştırmalar ve Rehabilitasyon Direktörlüğü’nde bulundu. 10 binin üzerinde gelişimsel sorunu olan çocuğun tanılanması, eğitim ve rehabilitasyonunun programlanmasıyla ilgilendi. 1989-2002 yılları arasında Amerikan Hastanesi’nde nöroloji uzmanı olarak çalıştı. 1989-2011 arasında Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik, Okul Öncesi Öğretmenliği, Zihinsel Engelliler Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümlerinde lisans ve yüksek lisans dersleri verdi.

1980 yılından bu yana muayenehanesinde çalışıyor. Ayrıca huzurevlerinde konsültan hekim olarak görev yapmaya, birkaç üniversitede öğretim görevliliğini sürdürmeye devam ediyor. Dr. Bülent Madi’nin 2014 yılında ‘Öğrenme Beyinde Nasıl Oluşur?’ 2010 yılında ‘Aşk ve Beyin’ adlı kitapları yayımlandı. Ayrıca Dr. Bülent Madi; ‘Saraydan Sokağa Oyun’, ‘Erken Çocukluk Dönemine Derinlemesine Bakış’, ‘Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim’, ‘Farklı Gelişen Çocuklar’ gibi birçok kitapta da bölüm yazarlığı yaptı. Dr. Bülent Madi, bu yıl 25’inci yılını kutladıkları Altis İletişim ve Genel Danışmanlık Merkezi’nde, bebeklikten yaşlılığa kadar birey ve ailelere nörogelişimsel destek çalışmalarının ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin koordinasyonunu yürütüyor. Son yıllarda çalışma konularını; çocuklarda beyin ve hareket gelişimi, nöropsikoloji, öğrenmenin arttırılması, plastik sanatlar, nöropsikoloji temelleri, zeka ve yetenek, bunamalar, baş ağrıları, hareket ve yürüme bozuklukları, üzerine yoğunlaştırdı. Madi, aynı zamanda Yankı Çocukve Genç Psikolojik Danışmanlık’ta danışman nörolog olarak çalışmalara destek veriyor.