Çocuklar için fiziksel aktivite

Pandemi süreci nedeniyle yaşadığımız sınırlılıklar dikkate alındığında, bu konu daha da önem kazanıyor. Çocuklarda fiziksel aktivitenin pek çok yararı bulunuyor; kilo kontrolü sağlar, hastalıklara yakalanma riskini azaltır, kas ve kemikleri kuvvetlendirir, özgüveni arttırır, bilişsel işlevleri güçlendirir, kan basıncını düzenler ve günlük yaşam aktivitelerini daha kolaylıkla sürdürebilmeyi sağlar.

ÇOCUKLARIN NE KADAR FİZİKSEL AKTİVİTEYE İHTİYACI VARDIR?
Dünya Sağlık Örgütü, 2019 yılında 5 yaş altı çocuklar için, 2020 yılında ise 5 yaş üstü sağlıklı çocuklar, erişkinler ve kronik hastalıklara sahip bireyler için fiziksel aktivite önerilerini yayımlandı. Buna göre iki yaş altı bebeklerin, uyanık oldukları zaman diliminde çeşitli oyunlarla hareketli kalması sağlanmalı, 12-17 saat uykuya izin verilmeli. Bu yaş grubundaki bebeklerin ekran karşısında hiç zaman geçirmemesi gereklidir. 2-5 yaş arası çocukların ise günde en az 3 saat hareketli olması, bunun en az bir saatinin orta ve yüksek yoğunluklu aktivitelerden oluşması gereklidir. Bu yaş grubunda ekran kullanımı günde 60 dakika ile sınırlandırılmalıdır.

5-17 yaş arası okul çağındaki çocukların günde en az bir saat orta yoğunlukta veya yoğun aerobik egzersize ek olarak, haftada en az 3 gün kas kuvvetlendirici aktivite yapmaları gerekmektedir. Bu tür bir fiziksel aktivite programının, bu yaş grubunda kronik hastalıkların görülme sıklığındaki azalmanın yanı sıra anksiyete ve depresyonu azalttığı, öğrenme, düşünme, karar verme gibi bilişsel işlevleri geliştirdiği ve daha iyi uyumayı sağladığı gösterilmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur: seçilen aktivite programları kolay ulaşılabilir, ekonomik ve pratik olmalıdır. Önceden hareketsiz olan çocukların, yapabildikleri ölçüde kısa süre ve düşük yoğunlukta aktivitelerle başlaması ve süreyi giderek uzatması hedeflenmelidir. Günlük fiziksel aktivite süresi, gün içinde bölünerek de uygulanabilir. Fiziksel aktivitenin sürekliliği, bir başka önemli konudur. Bunu sağlamak için bireysel koşullar ve tercihler dikkate alınmalı, çocukların isteyerek katıldığı, eğlendiği, zevk aldığı aktivitelere yönelmesine izin verilmelidir. Son olarak fiziksel aktivitenin güvenli olarak uygulanması sağlanmalı, gereken koruyucu önlemler alınmalıdır.

ÇOCUKLARDA HANGİ TÜR AKTİVİTELER SEÇİLMELİDİR?
Okul öncesi dönemde yürüme, koşma gibi aktiviteler içeren oyunlar tercih edilmeli. Okul çağında ise yürüme, koşma, sıçrama içeren aktivitelere ek olarak kas güçlendirici (tırmanma, çekme, itme, vb), esnekliği, denge ve koordinasyonu arttırıcı aktiviteler yapılmalı. Bu aktiviteler çocuğun yaşı ve yaşadığı çevresel koşullar dikkate alınarak ip atlama, bisiklete binme, doğa yürüyüşü, yüzme, dans, kayak, paten, tenis, cimnastik gibi rekreatif aktivitelerden seçilebileceği gibi futbol, basketbol, gibi takım sporlarına yönlendirme şeklinde de gerçekleştirilebilir. Ergenlik döneminden sonra ise çocukları yukarıdaki listeye ek olarak bireysel veya takım sporlarına yönlendirmek yararlı olacaktır. Çocukların fiziksel olarak aktif olmasını sağlamak için öneriler

• Erken çocukluk çağında eğlenceli aktiviteler ve oyunlarla hareketli yaşam alışkanlığı kazandırmak önemlidir. 

• Çocukların ev, bahçe işlerine yardım etmesi teşvik edilmelidir.

• Televizyon, bilgisayar veya telefona zaman ayırma yerine, aileyle birlikte eğlenceli aktiviteler tercih edilmelidir.

• Evde hareketsiz kalmak yerine web tabanlı egzersiz sınıfları ya da aktivite gruplarına katılım sağlanabilir. 

• Çocuklarda ekran kullanım süresi dikkatle takip edilmeli, günde 2 saatten uzun süren hareketsizliğe izin verilmemelidir.

• Yetersiz uyku, yemek yeme isteği oluşturabilmektedir. Uyku için yeterli süre ayrılmalıdır. 

• Fiziksel aktiviteyi özendirici ödüller (ip, paten, top, kaykay, bisiklet) kullanılmalıdır. 

• Çocukları park, sahil, yüzme havuzu, futbol ya da basketbol sahası, tenis kortu gibi rekreatif alanlara veya spor tesislerine götürmek ve bu aktiviteleri yapmasını teşvik etmek gereklidir. 

• Okulda çocukların oyun ve spora katılımı özendirilmeli, beden eğitimi ve spor derslerinin saati arttırılmalıdır.

• Yerel spor kulüplerinin sayısı arttırılmalıdır. 

• Çocuklarda fiziksel aktiviteyi arttırmak üzere kurumlar arası iş birliği sağlanmalı, bu konuda kurumsal düzeyde politikalar oluşturulmalıdır. Unutulmaması gereken, çocukların pek çoğunun ebeveynini taklit ettiğidir. Bu yüzden öncelikle anne-babanın fiziksel olarak aktif olması, çocuğun da hareketli olmasını destekleyecektir. 

YAŞAR GÜL ÖZKAYA KİMDİR?
1994 yılında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Tıpta Uzmanlığını 2001 yılında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalından aldı Akdeniz Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Antrenörlük Eğitimi Bölüm Başkanlığı ve Spor Sağlık Bilimleri Anabilim Dalı Başkanlığı görevlerini sürdürüyor. Farklı yaş gruplarında egzersiz ve sporun sağlık üzerindeki etkilerine yönelik bilimsel çalışmaları bulunuyor.