Çocuğunuz yolunuzu hediye için beklemesin

Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) Aile Eğitimleri Birimi Sorumlusu Olcayto Ezgin, çocukla iletişim kurarken babalara “Tutarlı olun” diyor. Kararlı, güçlü, sorumluluk sahibi bir babanın çocuk için iyi bir örnek olduğunu belirten Ezgin, “Ortak paylaşımlardan keyif alın, onu dinleyin” önerisinde bulunuyor. Olumsuz davranışların giderilmesinde olayların neden ve sonuçlarının çocuklara anlatılması gerektiğini hatırlatıyor. “Onunla konuşmak için bahane bulun, çok fazla hediye almayın” diyen Ezgin’le baba-çocuk ilişkisini konuştuk.

- Erken dönemde çocukların babayla nasıl zaman geçirmesi gerekiyor?
Birçok babanın, “Ben çocuğumu uykuda severim” dediği yıllar geride kalıyor. Bunun yerini çocukla ilgilenen baba modeli alıyor. Özellikle hafta sonları iyi kullanılıyor. “Haydi gel seninle markete gidelim” diyerek onlarla birlikte zaman geçiriliyor, çocuk birey olarak kabul ediliyor. Birlikte etkinlik planlanıyor, onlara zaman ayrılıyor. Bazen baba oyun arkadaşı görevini üstleniyor. Onlarla boğuşuyor, güreşiyor. Bunlar da çocukla aralarındaki ilişki için besleyici oluyor. Ancak oyun dışında da çocuklarla vakit geçirilmesi gerekiyor. Bazen bir baba, anne kadar onu besleyebilmeli ve bakımıyla ilgilenmeli. Gelişimini yakından takip ederek ona örnek olmalı. “İdeal baba” için bunlar da şart.

- Baba yoğunsa ve sürekli seyahat ediyorsa ne gibi sorunlar yaşanabilir?
“Eve ekmek parası getiren” olmak babalara bazı yükler getiriyor. Bu görevler, uzun saatler boyunca çalışmayı, eve iş yorgunluğu ve stresle dönmeyi, seyahatleri kapsayabiliyor. Bu ayrılık, özlemin artmasının yanında çocukların ilk adımlarını, ilk kelimelerini ya da okuldaki ilk gösterisini kaçırmaya neden olabiliyor. Bu durumu telafi etmek isteyen babalarda en sık gözlemlenen davranış, ilişkiyi düzeltmek için çocuğa hediye getirmek. Böyle olduğunda bir süre sonra kapıda “Merhaba” bile demeden “Bana ne getirdin baba?” diyen bir çocuk görebiliyoruz. Burada hediyenin sınırlarını belirlemek gerekiyor. Evde çocukla kaliteli vakit geçirerek, sadece onunla ilgilenilmeli. Şehir dışındayken telefon ya da internet yoluyla sık sık haberleşmek iyi bir fikir. Ayrılık dönemlerinde çocuklar kızgın olabilir ve konuşmak istemeyebilir. Bu durumda küçükse masal, büyükse maç gibi konulardan bir bahane bulup ilgilendikleri alanda onlarla konuşmaya çalışmak gerekiyor.

- Kızlar mı yoksa erkekler mi baba ilgisine daha çok ihtiyaç duyuyor?
Toplumda kızların anneyle, erkeklerin babayla vakit geçirmesi yönünde beklenti olabilir. Ama çocukların aileyi rol model aldığı unutulmamalı. Anne ile çok vakit geçiren erkek ya da baba ile çok zaman harcayan kız çocukta karşı cins davranışları oluşmaz. Tersine, çivi çakmayı bilen bir kız, yerleri süpürmeyi bilen bir erkek çocuk olur. Böylece kendi hayatlarını sürdürürken her türlü becerileri gelişir. Babaların onlara karşı yakın ilişki kurma, örnek olma, rehber olma ve destekleme rolü var.

Çocuklar, babalarının güçlü olmasını bekler

- Ergenlikte baba ile ilişkisi nasıl olur?
Ergenlik öncesinde çocukla kurulan ilişki bu dönemin de kolay atlatılmasına yardımcı oluyor. Önceden kazanılan deneyimler bu nedenle önemli. Erken yaşlarda onu dinleyen, onunla konuşan baba bu evrenin zorluklarını kolay aşabiliyor.

- Çocuklar babalarından ne bekler?
En başta güçlü olmalarını isterler. Ama hiç ağlamayan, yıkılmayan babayı mı beklerler? Gerçekte bu mümkün mü? Bunun cevabı koruyucu, kollayıcı ama aynı zamanda şefkatli bir babadır. Ne çok sert, ne de çok yumuşak yapılı. Çocuklar, kararlı, gerektiğinde tüm sorumlulukları alabilenleri arar. Babalarına kız veya erkek arkadaşlarından söz etmek isterler. Yeri geldiğinde onları korumasını, kimseye anlatamadıklarını paylaşmayı, sorunlarını konuşmayı beklerler.

- Bağırmak ya da anında cezalandırmak çocuğun olumsuz davranışını değiştirebilir mi?
Ceza, bağırmak, güç kullanmak çoğu zaman olumsuz davranışın o an için durdurulmasını sağlayabilir. Ancak, burada olayla ilgili bir öğrenme yaşanmadığı için bu durum tekrar görülebilir.

- Baba, annenin kurallarını yok sayıp, sürekli çocuğun dediğini yapıyorsa nasıl bir yol izlenebilir?
Eğer, yetişkinler arasında bir davranış farkı olursa, çocuk bunu kullanabilir. Örneğin, dışarı çıkarken babanın izin vereceğini biliyorsa, izni ondan alır, para konusunda annesinin daha yumuşak olduğunu hissederse ondan ister. Ayrıca aile içinde çıkan sorunlar da çocukların yanında konuşulmamalı.
Gülseven ÖZKAN

Etkinliklerde nelere dikkat edilmeli?

- Çocuğun yapmak istediği aktiviteyi seçin
- Mevsim şartlarına bağlı olarak açık hava etkinliklerini değerlendirin. Alışveriş merkezi yerine parkta, piknikte vakit geçirin.
- Beraber zaman harcarken sadece tüketim alışkanlıkllarıyla sınırlı kalmayın. Örneğin, hafta sonu dışarı çıkıldığında çocuğa oyuncak almak yerine aile olarak yapılabilecek bir program planlayın.
- Yapılan aktivitenin çocuğun fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişim alanlarına katkı sağlamasına dikkat edin.
- Etkinlik sonrası sohbet edin.
- Çocuğun da seçme hakkı olduğunu unutmayın.

Babalar günü'ne özel sergi
Babalar Günü’nde, babalar İstanbul Modern’i ücretsiz ziyaret edebilecek. Sergi turuna katılarak ‘Geçmiş ve Gelecek’ sergisini rehber eşliğinde gezebilecekler. Ayrıca, 12-15 Haziran tarihleri arasında müze ve sanal mağazada bugüne özel ürün ve aksesuvarlar yüzde 15 indirimli alınabilecek. www.istanbulmodern.org.tr

Darüşşafaka'dan babalar günü sertifikası
Darüşşafaka Cemiyeti, kurumsal ve bireysel bağışçıları için Babalar Günü’ne özel bağış sertifikası hazırladı. Babasına, bir çocuğun gülümsemesini hediye ederek, onların eğitimine destek olmak isteyen bağışçılar bu sertifikalardan alabilirler. Sertifikalar, www.darussafaka.org adresinden sipariş verebilir ya da 444 1863’ten cemiyete ulaşılabilir.

- Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sistemi kapsamında, lise tercihleri ne zaman yapılacak?
TEOG kapsamında merkezi yazılılara katılan 8’inci sınıf öğrencileri, 31 Temmuz-8 Ağustos tarihleri arasında tercih yapabilecek.

- Liselere girişte nasıl tercih tercih yapılacak?
Bu yılki liselere yerleştirme tercihleri, A ve B olmak üzere iki liste üzerinden yapılacak. A listesindeki 15 okula yerleşemeyen öğrenci, B listesindeki 6 okul türünden birine girebilecek.

- 5, 6 ve 7’nci sınıflar ne zaman seçmeli ders tercihi yapacak?
Ortaokul ve imam hatip ortaokulunda eğitim alan 5, 6 ve 7’nci sınıf öğrencilerinin seçmeli ders tercihleri 2 Haziran’da başladı. Öğrenciler 13 Haziran Cuma gününe kadar seçmeli derslerini okul müdürlüklerine bildirebilecek.

- 14-15 ve 21-22 Haziran’da iki hafta sonu 5 oturumda düzenlenecek Lisans Yerleştirme Sınavları’na (LYS) 946 bin 244 aday başvuru yaptı.
- Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sistemi kapsamında yapılan merkezi sınav sonuçları 11 Haziran’da Milli Eğitim Bakanlığ (MEB) tarafından açıklanacak.
- TÜBİTAK, LYS sonuçlarına göre lisans eğitiminde, fizik, kimya, biyoloji, matematik gibi temel bilimleri seçen öğrencilere, sıralamalarına bağlı olarak aylık 2 bin liraya kadar burs verecek.

Çocukla alışveriş
İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Elif Göçek, çocuklarla alışveriş konusunda soruları yanıtladı.

1) Çocukla alışverişe çıkmanın doğru bir zamanı var mı?
- Yapılacak alışveriş çocuğun yaşına ve sabrına dikkat edilerek planlanmalı. Yetişkin eşliğinde saatlerce sürmeyecek biçimde olmalı. Çocuğun yorgun, aç olmadığı zaman yapılabilir. Çok gürültülü ortamlara da dikkat edilmeli. Uyku saati dışında bir aktivite tercih edilebilir.

2) Çocuk sıkılırsa ne yapılmalı?
- Bu durumda çocukla mutlaka ilgilenmek gerekiyor. Onların eğlenebileceği ve ilgisini çekebilecek oyuncaklar verilebilir. Çok hareketli ise alışveriş alanında uzun saatler kalmamakta fayda var. Bunun için onu oyalayarak yaş ve özelliklerine uygun davranmak gerekiyor. Örneğin, 10 yaşında sakin biriyse alışverişteki süre biraz daha uzayabilir.

3) Her gördüğünü almak istediğinde nasıl davranmak gerekiyor?
- Çocuklarda 2 yaş civarında istekler artabilir. Bu dönemde dikkati başka yöne çekmek lazım. Örneğin, “Gel köpeklere gidelim” demek iyi bir yöntem. 5 yaşlarında eline harçlık verip kendi isteklerini alabilmeleri sağlanabilir. 10’lu yaşlarda ise yavaş yavaş kendi kararlarını verebilme yetenekleri geliştirilmeli.

4) Alışverişte çevreyi rahatsız etmemesi için ne yapmalı?
- Alışveriş sırasında çocuğun rahat durmasını sağlamak için uygun yöntemler geliştirilebilir. Örneğin, “Bunu yaparsan, şunlara da bakabiliriz” gibi konuşmalar yapılabilir. Hiç durmayan birinin önce sakin olmasını sağlamalıyız. Ama 2 yaşında bunun çok mümkün olmadığı bilinmeli. Bu dönemde çocuklar fazla hareketlidir. Bu durumda yetişkinlerden biri çocukla ilgilenirken diğeri alışveriş yapabilir.

5) Alışveriş öncesi çocukla konuşmak gerekir mi?
- Evet bunun yapılması faydalı olur. Nereye gidileceği, ne yapılacağı konusunda çocuğa bilgi verilmeli. “Bak şimdi orada uslu olursan sana küçük bir ödül alabilirim” gibi yaklaşımlarla çocuğun bekleme sabrı yavaş yavaş geliştirilebilir.