Çocuğun ihtiyacı bol bol boş zaman

Bu aralar yarıyıl tatili için organize aktiviteleri bulabileceğimiz pek çok kaynak var. Neler yapmamız, neler yapmamanızı söyleyen uzmanlar da. O yüzden ben bu yazıyı başka bir yönden ele alacağım. Yarıyıl tatiline bambaşka bir yönden bakacağım.

Uyku hayatımızda ne kadar önemli? Uyku uyumaz isek yaşayabilir miyiz? Uyku konusuna baktığımızda özellikle REM uykusunun; yeni bilgilerin entegre edilmesi, hafıza organizasyonu, duyguların düzenlenmesi gibi hayatımızın önemli bir parçası olduğunu görüyoruz. İşte yarıyıl tatilini ben biraz bu REM uykusuna benzetiyorum. O yüzden yarıyıl tatilinin içeriği, organize aktiviteler, yönlendirilen programlar olmamalı. Çocuğun ihtiyacı bol bol boş zaman. Bu boş zamanın içinde çocuğun özgürce seçtiği davranış setine ise hepimizin bildiği gibi oyun adı veriliyor. Bir büyük tarafından değil, çocuğun kendisi tarafından organize edilen oyun. Çocuğun kendi yönettiği oyun. Motivasyonun çocuğun içinden geldiği oyun.

Evet oyun bir süreç. Çocuk burada kendi iç bilgeliğine güvenir. Oyun o anın içinde olmak. Oyun çocuğun potansiyeline ulaşması için gerekli beyin gelişimini kendi doğallığında yapıyor. Çocuk buna keyifle katılır. Kendi merakıdır.

Oyun oynamayan çocuk ile agresif, depresif ve ilişki kuramayan çocuk arasında bağlantı var. Sağlıklı bir gelişim için motor aktiviteleri, sol ve sağ beyin arasında denge kurulması önemli. Zıplamak, tırmanmak, sallanmak sadece kaba motor aktivitelerinin gelişimi için değil aynı zamanda beynin sağ sol bölümünün dengelenmesi için de önemli. Uyku ve yemek sorunları ile fiziksel aktivite eksikliği arasında ilişki var. Bebeklerle çocuklar bütün bedenleri ile öğreniyorlar. Çocuk doğada olmalı, fiziksel olarak aktif oyun oynamalı, büyükler ile iletişim içeren oyun ilişkisine girmeli. Ve dünyayı keşfedecekleri fırsatları yakalamalı oyun ile.

“Çocuğumla daha fazla boş zaman geçirebilir miyim?”

Bugün beyin gelişimi ile ilgili birçok şey biliyoruz. Beyindeki nöronların hangi nöronlar ile birleşeceği neleri tecrübe ettiğimizle ilgili. Tekrarlanan tecrübeler bu bağlantıları kuvvetlendiriyor, çocuğun davranışlarını şekillendiriyor, hatta alışkanlıklarını ve değerlerini de. Çocuğun tecrübe etmedikleri ise yani kullanılmayan nöronlar budanıyor. Çocukların zamanlarını ne ile geçirdikleri tüm hayatlarını etkileyen sonuçlar doğuruyor. Peki ya tekrarlanan davranışlar; TV seyretmek, bilgisayar oyunu oynamak, internette dolanmak... Bugün dopamin denen keyif hormonunun bilgisayar oyunları ile de salındığını düşünürsek buna toplu uyuşturucu dememiz yanlış mı olur?

Acaba bu yarıyıl tatilinde çocuğumla biraz daha fazla boş zaman geçirebilir miyim? Ebeveyn olarak benim yönlendirmediğim, müdahale etmediğim, sadece katıldığım oyun oynayabilir miyim? Bilgisayar oyunları, telefon ve televizyonu kapatıp beraber zamanı paylaşabilir miyim? Ona, “Ders çalış, bunu böyle yap” demeden, onun kendi iç motivasyonunu deneyimleyeceği anlar yaratabilir miyim? Gerçekten bu tatili koskoca bir yılın REM uykusu gibi düşünebilir miyim?

Ebeveyn olarak önümüzdeki bu tatil günlerinde her zaman yaptığımız şeylerin bir parça dışına çıkabilecek cesaret diliyorum hepimize. Biz küçücük bir adım attığımızda onlar daha kocaman bir adımla cevap verebiliyorlar bize.

Belki bir gün işe gitmeyerek koca bir günü onunla oynayarak, ormanda dolaşarak, sergi gezerek değerlendirebilirim. Belki de ikimize ait bugünü sabahtan akşama çocuğum planlayabilir. Belki restoran yemeklerine yanıma telefonumu, bilgisayarımı almadan gidebilirim tüm yarıyıl tatili boyunca. Kim bilir, belki de gerçekten birbirimizi dinleyip duyduğumuz başka tür bir iletişimi deneyimleyebilirim bugünlerde.