Çevrimiçi öğretim ve oyunlaştırma

Oyunlaştırmanın uygulama alanı eğitimle sınırlı değildir. Oyunlaştırma, günde 10.000 adım attığınız için sizi alkışlayan spor uygulamalarında ya da gündelik hayatın içinde örneğin marketlerde, kahve dükkanlarında karşımıza çıkmaktadır. Dört kahve içerseniz beşinciyi kazanmanız, belli ürünleri satın aldığınızda, o markette harcayabileceğiniz ek puanlar toplamanız oyunlaştırmanın pazarlama alanındaki basit örneklerindendir.
Oyunlaştırma kavramı gündemde kendine yeni yer buluyor gibi görünmekle birlikte, aslında yeni bir kavram olduğunu söylemek de, eğitim alanında yeni yeni uygulandığını dile getirmek de mümkün değildir. Öğrencilerin aldıkları puanlara göre listelere sıralı yerleştirilmesi; sınav sonuçları sıra dışı olan öğrencilerin “5 Pekiyi”lerinin yanına yıldız eklenmesi basit oyunlaştırma örneklerindendir.

Oyunlaştırmanın temel amacı, herhangi bir zorunluluk olmadığı halde oyun oynamak için duyduğumuza benzer bir isteğin diğer durumlar için de yaratılabilmesi; kişilerin kendi kendine harekete geçmesini sağlayacak bir ortamın oluşturulabilmesidir. Söz konusu olan, eğitim olduğunda tanımlanan bu motivasyonun öğrenme - öğretme sürecine yansıması hedefleniyor.

UZAKTAN EĞİTİMİN AVANTAJLARI
Araştırmalar, öğrenme ortamında nitelikli uygulandığında, oyunlaştırmanın öğrencinin performansını, katılımını, bağlılığını artırabileceğini gösteriyor. Oyunlaştırma yüz yüze öğrenme ortamlarında uygulanabileceği gibi, çevrimiçi ortamlarda da işe koşulabilir. En basit anlamda öğrenci ve öğretmenin birbirinden uzak oluşu olarak tanımlanabilecek, uzaktan eğitimin, başta yer ve mekan bağımsızlığı olmak üzere birçok avantajı bulunuyor. Salgın döneminde eğitimin devamlılığı uzaktan eğitimle sağlandı. İdeal şartlarda, gerekli hazırlıklarla, ilgili yeterliklere sahip öğrenci ve öğretmenlerle başlamadığı için, uzaktan eğitim istenen sonuçlara tam olarak ulaşamamış olabilir. Keza bu farkın ortaya konması için bu süreç “Acil Uzaktan Eğitim” olarak isimlendirilmiş ve içinde bulunulan şartlara göre değerlendirilmesi gereği vurgulandı.

“Acil” ya da değil, uzaktan eğitimin şartları yüz yüze sınıflardan farklıdır. Çevrimiçi öğrenme ortamlarında, öğrenci - öğretmen etkileşimi ister istemez zayıflamakta, öğrenciye yeterli dönüt sağlanamayabilmekte, öğrencilerin katılımında sıkıntılar yaşanabilmektedir. Bu durumların önüne geçmek için başta öğretmen - öğrenci olmak üzere, öğrenci - materyal, öğrenci - öğrenci etkileşimlerini artıracak yöntemlerin benimsenmesi, öğretim materyal ve etkinliklerin çevrimiçi öğretime özel olarak geliştirilmesi, değerlendirmenin de aynı doğrultuda dönüşmesi gerekmektedir. Kısaca yüz yüze tasarlanmış bir dersi, direk olarak çevrimiçine taşıdığımızda başarı elde etmek mümkün değildir.

ÇEVRİMİÇİ MOTİVASYON NASIL ARTIRILIR?
Çevrimiçi öğrencilerin motivasyonunu ve buna bağlı olarak çevrimiçi öğrenmedeki başarıyı artırmak için getirilebilecek önerilerden biri de oyunlaştırma kullanımıdır. Öğrenme görevlerinden toplanabilecek puanlar, belirli yeterlikler kazanıldığında verilebilecek rozetler, farklı bilgi ve becerileri temel alarak oluşturulabilecek lider tahtaları gibi çeşitli oyun bileşenleri çevrimiçi öğrenme ortamına entegre edilerek öğrenci başarısı bir adım öteye taşınabilir. Bu en sık kullanılan oyun bileşenlerinin yanı sıra, süreci küçük parçalara ayırıp, ilerlemenin takibini kolaylaştıran, aynı zamanda statü simgesi olan seviyeler; öğrenciye durumu net bir şekilde sunan, dönüt sağlayan, sıklıkla görsel öğelerle desteklenen gösterge tabloları; öğrencilerin başarıları yoluyla edinebileceği, değiş tokuş edebileceği sanal eşyalar gibi oyunlaştırmayı zenginleştirebilecek birçok öge bulunuyor. Bu oyun ögeleri, hedef kitlenin özellikleri göz önünde bulundurularak, yarışma, işbirliği, ödüllendirme gibi farklı mekaniklere hizmet edecek şekilde sürece dahil edilebilir.

OYUNLAŞTIRMA ÖĞRENİMİ GÜÇLENDİRİR
Oyunlaştırma sürecinde önemli olan, net ve küçük öğrenme görevlerinin bulunması, oyun ögelerinin bu görevlerin yerine getirilmesini sağlayacak şekilde organize edilmesi, öğrencilerin ilerlemelerini ve statülerini görebilecekleri şekilde dönüt alabilmeleridir. Bunların yapılmasını sağlayabilecek, ClassCraft gibi web tabanlı oyunlaştırma araçları olduğu gibi, oyunlaştırma özelliği barındıran Öğretim Yönetim Sistemleri (ÖYS) de vardır, Moodle bunlardan biridir. Bunların yanı sıra Kahoot! gibi oyunlaştırılmış mini sınav araçları da çevrimiçi öğrenmeyi destekleyebilir.

Oyunlaştırmanın öğretim sürecini daha eğlenceli hale getirme ve öğretimi iyileştirme potansiyeli vardır. Oyunlaştırmanın çevrimiçi öğrenme ortamlarında nasıl uygulanması; oyunlaştırma tasarımında hangi bireysel özelliklerin göz önüne alınması; hangi oyun ögelerinin sisteme nasıl dahil edilmesi gerektiği gibi konularda yapılacak araştırmalar; geliştirilecek yeni oyunlaştırma araçları; öğretmenlerin bu anlamda yetkin kılınması bu potansiyelin gerçekleşme ihtimalini artıracaktır. Hacettepe Üniversitesi BÖTE Bölümü’nde yürütmekte olduğumuz GATE: On the Way to Gamify your Teaching (2020-1-BE02-KA201-074681) isimli AB Erasmus + projesinde bu amaçlara hizmet edecek çalışmalar yapılmaktadır; ilgilenenler öğretimi oyunlaştırma çevrimiçi dersini de içeren söz konusu proje çıktılarından faydalanabilir.

DOÇ. DR. SELAY ARKÜN KOCADERE KİMDİR?
Lisans derecesini, tezsiz yüksek lisans derecesi ile beraber 2004 yılında Hacettepe Üniversitesi Matematik Eğitimi Bölümü’nden aldı. Birkaç yıl “Mobilsoft Mobil Bilgi ve İletişim Teknolojileri” ve “Sebit Eğitim ve Bilgi Teknolojileri” şirketlerinde öğretim teknoloğu olarak çalışmasının ardından Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak görev yapmaya başladı. Yüksek lisans ve doktora eğitimini Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nde tamamladı, halen aynı bölümde çalışmalarını sürdürdü. Oyunlaştırmaya ilişkin lisans ve lisansüstü düzeyde dersler vermekte, çalıştaylar düzenlemekte, ulusal ve uluslararası düzeyde projeler yürütmektedir. Çalışma alanları arasında oyun ve oyunlaştırmanın yanı sıra e-mentorluk ile matematiğin teknoloji ile öğretimi vardır.