Bu gitar müzikte devrim yaratacak

ABD’deki Georgia Tech Üniversitesi tarafından düzenlenen ve dünyanın önemli yarışmalarından biri olarak kabul gören “Margaret Guthman Müzik Enstrümanları Tasarımı Yarışması”nda 2014’te ayarlanabilir mikrotnal gitarla hem jüri hem seyirci ödülünü, 2020’de ise 10 yaşında oğlu Atlas’ın fikri olan “Lego mikrotonal gitar” ile seyirci ödülünü alan Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu bu kez hiç yapılmayanı yapma hedefiyle yola çıktı. Daha önce de İTÜ’de dünyanın ilk Mikrotonal Gitar Bölümü’nü kuran Çoğulu, mühendis arkadaşı Selçuk Keskin’le birlikte dünyanın ilk otomatik mikrotonal gitarını tasarladı. Sponsor bulabildiği takdirde gitara son halini verip yeni bir dünya birinciliği hedefleyen Tolgahan Çoğulu prototipini geliştirdiği yeni enstrümanın yapım yolculuğunu şöyle anlatıyor:

“2008 yılında ayarlanabilir mikrotonal gitarla bu yolculuk başladı. 2014 yılında bu gitar dünya birincisi oldu ve kısa bir süre sonra ben otomatik mikrotonal gitar yapmak için girişimlere başladım. “Perdelerini elle ayarladığım bu gitar otomatik olabilir mi” diye düşündüm. 2020 yılında birinci seçilen Lego mikrotonal gitarın 3 boyutlu basımını mühendis arkadaşım Selçuk’a ait olan atölyede yapmıştık. Kendisi iyi bir mühendis ve o da İTÜ mezunu. Bu konudan kendisine bahsedince “Biz bunu yaparız hocam” dedi. Otomatik mikrotonal gitarın serüveni böylece başladı.

BİR DÜĞMEYLE 114 PERDE OYNAYACAK
“Şu an prototip halinde olan gitarın çok küçük bir alanında bütün perdeleri oynatmaya çalışıyoruz. Yani 114 tane perdeyi aynı anda oynatmak istiyoruz. Bunun otomatik olması bize inanılmaz olanaklar sunuyor. Bir enstrümandan tüm makamları elde edebiliyoruz. Mesela Rönesans, Barok ve yakın dönem Batı müziği formlarının yanısıra Hint müziği ya da Endonezya müziğini çalabiliyoruz.

BU ENSTRÜMANIN MATEMATİĞİ VAR
Gitar dünyanın en popüler enstrümanı. Yarım sesten küçük herhangi bir sese ‘mikroton’ deniyor. Benim dünya birincisi olan ayarlanabilir mikrotonal gitarımda bağlama, tambur ve udun seslerini buluşturdum ve çok ilgi gördü. 34 ülkeye gittim onunla, konserler verdim, ödüller aldım ama gördüm ki insanlar bu enstrümanı çözemediler. Sürekli soruyorlar “perdeleri nereye ne kadar kaydıracağınıza nasıl karar veriyorsunuz?” diye. Çünkü bunun matematiği var ve insanlara karışık geliyor. Otomatik mikrotonal gitarda bu karışıklık ortadan kalkacak. Bir düğmeye basarak halledilebilecek bir sistem bu. Ben bunun matematiğini biliyorum. Tüm bu oranları yazılımını yaptığımız programa aktarıyoruz ve perdeler de ona göre hareket ediyor. Örneğin “Aşık Veysel Kara Toprak” çalmak istiyorum. Bir düğmeye bastığınızda gitarın perdeleri anında Aşık Veysel’in bağlamadaki perdelerinin yerini alıyor. Siz bunu Aşık Veysel’in çaldığı gibi çalıp, söyleyip ve hatta gitarın olanaklarıyla da çok sesli hale getirebiliyorsunuz. İstediğin ses sistemiyle, istediğin makamı çalabilirsin.

MÜZİK TARİHİNE GEÇECEK
“İstediğiniz kadar müzik yükleyebilirsiniz içine. Aslında tam günümüzün gitarı bu. Şu an üzerinde küçük bir ekran var ama telefon uygulamasına da uyarlanabilir. Makamınızı istediğiniz gibi seçersiniz ya da bir şarkı dinletirsiniz makamı kendisi hesaplar ve ona göre bütün perdeleri ayarlar. Nasıl ki ‘shazam’ uygulamasına bir şarkı dinlettiğinizde o şarkının ne olduğunu size hemen gösteriyor, bu gitarda da benzer özellik olacak. Her hangi bir müziği dinlettiğinizde perdeler tık diye hemen yerlerini bulacak. Bu şekilde zaten müzikte bir devrim olacak ve müzik tarihine geçecek. Benim üniversitedeki alanım olduğu için mikrotonal tarihini çok iyi biliyorum. 1800’lü yıllarda Londra’da başlayan, çok farklı tasarımların denendiği, geniş bir tarihi var. Son nokta bizim ilk adımını attığımız otomatik mikrotonal gitar. Bu gitarın da tarihe geçeceğini ve müzelerde sergileneceğini düşünüyorum.

DÜNYADA TEK
Dünyada bundan başka otomatik mikrotonal gitar yok. Perdeli herhangi bir çalgıya, mandolin, bağlama, tambur, elektrogitarlar gibi enstrümanalara uyarlanabilir. Bunlar bence formunu tamamlamış harika enstrümanlar. Sonuçta gitar da 19. yüzyılda formunu tamamlamıştı. Modern klasik gitara şekil veren Antonio Torres Jurado’nun tasarımıyla tamamlanmış bitmiş. Ancak şu an biz 21. yüzyılda yaşıyorsak ve kendi müziğimizi gitarda çalamıyorsak burada bir eksiklik var demektir. Türkiye’de bağlama çalandan çok gitar çalan var ama kendi müziklerini çalamıyorlar. Aşık Veysel, Neşet Ertaş, Münir Nurettin Selçuk, Aşık Mahsuni gibi ustaların müziklerini gitarla çalamıyoruz. Bağlamayla çalabiliyoruz sadece çünkü bağlamadaki o mikroton normal gitarda yok. Bu yeni tasarımla biz kolayca her müziğin çalınabilmesini sağlayacağız. Yani çok rahat bir şekilde gitarla bağlama çalınabilecek.

SPONSOR BEKLİYORLAR
Ancak tabi bu enstrümanın seri üretimiiçin yatırım gerekiyor. Müzik tarihine geçecek bu enstrümanı tamamlamak için sponsora ihtiyacımız var. Tİdeal formu çok büyük ticari başarı da sağlar. Geleceğin gitarı olduğunu düşünüyorum. Aslında son aşamaya geldik ama çok ileri bir teknolojiden bahsediyoruz. İstanbul Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri’nin desteğiyle tek telli prototipini yaptık. Şimdi sıra seri üretim için adım atmakta.

114 PERDEYİ HAREKET ETTİRMEK İSTİYORUZ
Selçuk Keser (Makine Mühendisi): Küçük motorlar ekledik gitara. Bu motora elektrik verdiğinizde perdeler bulunduğu yerden 1 santim sağa veya sola gidiyor. Hocamın verdiği bilgilerle kodlarını yazdık. Küçük bir ekranımız var. 10 tane madde ayarladık. Hocanın makamları için 10 tane ayarı önceden yerleştirdik. Hangi nota hangi milimetreye denk geliyor diye ayarlamasını yaptık. Tek tek akort ederek yerlerini belirledik. 3 boyutlu tasarımlarını ben yaptım. 30-40 kez deneyerek aşama aşama en küçük hale gelmesini sağladık. Gitarın üzerinde 12 tane motor var. Bu motorlar sayesinde makamları değiştirebiliyoruz. 12 tane perde oynayabiliyor. Ancak 114 tane perde var ve biz hepsini hareket ettirmek istiyoruz.