Boylam Nedir, Neyi Etkiler? Coğrafyada Boylam Nasıl Hesaplanır Ve Bulunur?
Güncelleme Tarihi:
Boylam kelimesi Fransızca olan méridien sözcüğünden alıntıdır. Dilimizde de boylam olarak kullanılmaktadır. Coğrafi bir terimdir. Türkçe karşılığı ise güneşin öğle zamanında ulaştığı açıyı ifade etmektedir. Latince olan meridies kelimesinden türemiştir. Bu kelime ise öğle vakti demektir. Sizler için bilgilendirici şekliyle detaylı olarak boylam nedir, neyi etkiler, coğrafyada boylam nasıl hesaplanır ve bulunur detayları ile derledik.
Boylam coğrafi terimine coğrafya alanında eğitim görürken sıklıkla rastlarız. Hatta coğrafya alanında uzmanlığını tamamlayan kişiler de boylam teriminin her ayrıntısını bilmektedir. Ülkelerin coğrafi konumlarını açıklamada boylam anlamı genel hatlarıyla kullanılmaktadır.
Boylam Nedir?
Başlangıç meridyeninin doğusundaki ya da batısındaki herhangi bir noktanın açısal mesafesine boylam denmektedir.
Boylam derece, dakika ve saniye olarak ifade edilmektedir. Doğu ve batı boylamlar olarak iki kategoride toplanmıştır.
Mesafe ölçümü olarak bilinen boylam konusu anlayabilmek için bazı terimlerin de anlamlarını iyi bilmek gerekmektedir. Bu terimlerden biri de meridyen terimidir. Meridyen, dünya üzerindeki aynı boylama sahip noktaların birleşmesiyle meydana gelen yarım daire şeklini alan varsayımlara denmektedir.
Dünyayı portakal dilimlerine benzeyen şekilde bölümlere ayıran ve bir kutuptan diğer kutba uzanan varsayımlar meridyen terimidir.
Boylam Neyi Etkiler?
Boylam yerel saatlerin oluşumunu ve zaman kavramını etkilemektedir. Yani bu etkiden de anlayabileceğimiz gibi boylam bir yerin yerel saatini belirlemektedir. Yerel saatlerde farklılıklar meydana gelebilmektedir. Bu farklılık boylam üzerindeki farklı yerlerdeki noktalardan dolayıdır.
Dolayısıyla birden fazla yerin yerel saatinin aynı olması için aynı boylam üzerinde yer alması gerekmektedir. Aynı boylam üzerinde yer alan yerleşim yerlerinin yerel saatleri de farklılık göstermeden aynıdır.
Coğrafyada yerel saat problemlerinin çözümünde boylam bilgisi yer almaktadır. Etkilerinin anlaşılması amacıyla coğrafyada boylam nasıl hesaplanır konusunun problemler yardımıyla çözülmesi gerekmektedir.
Coğrafyada Boylam Nasıl Hesaplanır ve Bulunur?
Coğrafyada boylam nasıl hesaplanır konusunda problem örneklerine başvurulmuştur. Bu örnekleri incelemeden önce hesaplamayı anlatan bazı boylam özellikleri bulunmaktadır. Hesaplama yapılırken verilen yerler aynı yarım kürede yer alıyorsa çıkartma işlemi yapılır. Farklı yarım kürede yer alıyorsa da toplama işlemi yapılır.
Böylece ilgili yerler arasındaki boylam farklı hesaplanmaktadır. Aynı yarım küreden kasıt edilen Doğu-Doğu ve Batı-Batı şeklindedir. Farklı yarım kürelerden kasıt edilen ise Doğu+Batı şeklindedir.
Özellikler arasında her boylam arası zaman farklı dakika olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla bulunan boylam farkı ile çarpılmaktadır.
Boylam özellikleri arasında doğuda saatin ileri batıda ise geride olduğunu bilmek gerekmektedir. Bulunan bu zaman farkı coğrafyada istenilen soru özelliğine göre ekleme, çıkartma çarpma gibi uygulamalarla son bulmaktadır.
Doğu boylamında yer alan yerel saatin 15.00 olduğunu varsayalım. 45 derece batı boylamında yerel saatin kaç olacağını hesaplayalım.
Belirtilen örnekte saati verilen doğu boylamı, meridyen terimine göre doğuda yer almaktadır. Saati verilmeyen ve istenen boylam ise meridyen terimine göre batıda yer almaktadır. Bu yüzden iki nokta arasındaki toplam meridyen sayısı bulunmalıdır.
İki meridyen arası zaman farkı 4 dakika olduğu için 4 ile çarpılır. Zaman farkı dakika olarak bulunup saate çevrilir. İlgili örnekte zamanı verilen nokta zamanı verilmeyen noktaya göre daha batıda yer almaktadır. Bu yüzden çıkartma işlemi yapılır.
45 derece ile 45 derece toplanır sonuç 90 derece bulunur. Bu 90 rakamı 4 ile çarpılır. Sonuç 360 çıkar. 360 rakamı ise 60 dakikaya bölünür. Sonuç olarak 6 saat ortaya çıkar. Son olarak verilen saat olan 15 rakamından bu 6 sayısı çıkartılır. 45 derece batı boylamındaki yerel saat 9 olarak hesaplanmıştır.