Biraz daha yanımda kalamaz mısın?

Ebeveynler, çocuklarının okula alışıp alışmayacağı ile birtakım kaygılar yaşayabilmekte ve bu kaygıları kimi zaman korkuya dönüşebilir. Yapılan çalışmalar ebeveynler ve çocukların her zaman aynı kaygıları taşımadığını gösterir. Ebeveynler daha çok evden ilk kez bu kadar uzaklaşacak olan çocuklarının özbakım becerilerini gerçekleştirip gerçekleştiremeyecekleri, güvende olup olmayacakları ve akademik olarak başarılı olup olmayacakları ile kaygı yaşarlarken çocuklar okul içinde arkadaşı olup olmayacağı ve öğretmenle ilişkisinin nasıl olacağı konularına daha çok odaklanabilirler. Dolayısıyla okula uyum sürecindeki kaygılar ebeveynler ve çocuklar için farklı olabilir. Okula uyum süreci daha çok çocuğun sınıf içi yönergelere uyması, akademik görevleri yerine getirmesi gibi algılansa da aslında okula uyum çok daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Çocuğun sadece akademik görevleri yerine getiriyor olması ve sınıf içi kurallara uyması okula uyum sağladığı anlamına gelmez. Aynı zamanda okul içinde akranları ve diğer yetişkinlerle kurduğu ilişkiler, okula gitmekten zevk alma, uygun sosyal davranış gösterme gibi davranışlar da okula uyumun göstergeleridir. Dolayısıyla ebeveynlerin okula uyum sürecinde yalnızca çocuklarının ağlamadan okula gitmelerini temel almamaları, çocuğun okul içinde mutlu olup olmadığı, arkadaşlık kurup kuramadığı ve akademik görevlere katılmaya istekli olup olmadığına da dikkat etmeleri gerekiyor.

PROVA YAPMAK İŞLERİ KOLAYLAŞTIRIR
Çocuğun okula geçiş sürecini kolaylaştırmak için ebeveynlerin yapabileceği birçok şey bulunuyor..
Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir;

• Çocuğun okul ve okul içindeki paydaşlarla okul başlamadan önce tanışması oldukça önemlidir. Bu nedenle okul açılmadan önce çocuğunuzla okul binasını gezebilir, kantin, tuvalet gibi okul içinde ihtiyaç duyabileceği yerleri çocuğunuza gösterebilirsiniz. Aynı zamanda eğer çocuğunuzun daha önce kantin ya da yemekhane tecrübesi yok çeşitli rol yapma oyunları ile kantinden nasıl yiyecek alınacağının, yemekhanede nasıl sıraya girileceğinin provasını yapmanız çocuğunuzun okula uyumunu kolaylaştıracaktır.

• Eğer mümkünse sınıf içindeki diğer öğrencilerle okul açılmadan önce okul bahçesinde buluşmak ve tanışmalarını sağlamak çocuğunuzun okulun ilk günü tanıdık yüzler görüp, kendini yalnız hissetmesini azaltmaya yarayabilecektir. 

• Okul için gerekli kırtasiye ve kıyafet alışverişini çocuğunuzla beraber yapmanız ve seçmesine izin vermeniz hem onun karar verme becerilerini destekler hem de okula ilişkin heyecanını arttırmaya destek olabilir.

• Çocuğunuz bazen kendisi okuldayken sizin ne yapacağınız ya da güvende olup olmayacağınız konusunda endişeler yaşayabilir. Özellikle de eğer o okula gittiğinde siz yeni doğan bir kardeşle evde kalıyorsanız dışlandığı hissine kapılabilir. Akşamları bir araya geldiğinizde birbirinize gününüzün nasıl geçtiğini anlatmanız bir taraftan çocuğunuzla sohbet imkanı yakalayıp okulda olanları öğrenmenizi sağlarken bir taraftan da çocuğunuzun endişelerini yatıştırmasına yardımcı olabilecektir. 

PSİKOLOJİK DANIŞMANLA GÖRÜŞÜN
• Eğer çocuğunuz sizden ayrı kalmaya çok alışık değilse onu bıraktığınızda geri dönüp dönmeyeceğiniz ile kaygılar yaşayabilir. Bu nedenle çocuğa o okuldayken neler yapacağınızı ve onu ne zaman almaya geleceğinizi, geldiğinizde nerede olacağınızı, sizi nasıl bulabileceğinizi anlatmanız çok önemlidir. Çocuk eğer okul çıkışı orada olacağınıza güvenirse gün içinde enerjisini daha çok okulu keşfetmeye odaklayabilir. Bununla birlikte okuldan onu başka biri alacaksa ya da çocuğunuz servisle gidip gelecekse bunun da bilgisi çocuğa verilmeli ne zaman sizinle görüşebileceğini çocuğun farkında olduğundan emin olunmalıdır.

• Çocuklar okulun ilk haftası tüm gün okulda olmak istemeyebilirler ya da ebeveynin okuldan ayrılmasına tepki verebilirler. Bu durumda öğretmen ve okul psikolojik danışmanı ile beraber bir planlama yapılması ve çocuğun kademeli olarak okula alıştırılması gerekebilir. Böyle bir durum için hazırlıklı olmanız ve bu sürecin vakit alabileceğini bilerek varsa işlerinizi ertelemeniz ya da çocuğun güvendiği başka bir yetişkinden bu süreci yönetmesini istemeniz gerekebilir. 

İPUÇLARINI TAKİP EDİN
• İçine kapanık, daha kaygılı ve korkulu çocukların okula uyum sorunlarının fark edilmesi daha güç olabilir. Bu tür özelliğe sahip bir çocuğunuz varsa hata yapmaktan korktuğu için öğretmenin ve sizin yönergelerinizi, isteklerinizi eksiksiz yerine getirebilir ve okula uyum sağlamış gibi algılanabilir. Çocuğunuzun kendi yaptığı hatalara aşırı tepki vermesi, sınıf içinde akranlarıyla arkadaşlık kuramaması, okul ödevlerini ve görevlerini zevkli ve öğretici bir süreçten çok yapılması gereken iş olarak algılıyor oluşu gibi ipuçlarına dikkat etmeniz gereir.

• Çocuğunuz her zaman kendisini sözel olarak ifade edemeyebilir. Okulda yaşadığı bir başarısızlık ya da değersizlik hissi akşam bardağın yanlış konulmasından çıkan bir öfke krizine dönüşebilir! Dolayısıyla çocukların okuldan geldikten sonra ‘’sudan bahanelerle’’ öfke ya da ağlama krizlerine girmeleri her zaman "şımarıklık’’ olarak yorumlanmamalı, gün içinde yaşadığı ve ifade edemediği stresi güvenli ortamda boşaltması olarak görülmelidir. Bu tür durumlarda çocuğunuzun sakinleşmesini bekledikten sonra onunla konuşmaya hazır olduğunuzun mesajını verebilir ve okul içerisinde yaşadığı duyguları size ifade etmesi konusunda onu cesaretlendirebilirsiniz.

• Çocuğun ilk hafta ağlaması ve sizden ayrılmak istememesi ne kadar normalse ilk hafta yeni şeyler görmenin heyecanıyla sorunsuz okula giden çocuğun ikinci hafta ağlamaya başlaması da normaldir. Ancak unutmayın aradan bir buçuk ay geçmiş olmasına rağmen çocuğunuz hala okula gitmek istemiyor, çeşitli bahanelerle evde kalmaya çalışıyor ve okula gitmek için zorlandığında ağlama krizlerine giriyorsa okul psikolojik danışma ve rehberlik servisine destek için başvurmalısınız.

DOÇ. DR. SELEN DEMİRTAŞ ZORBAZ KİMDİR?
Lisans eğitimini 2008 yılında İstanbul Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) programında tamamlayan yazar, lisansüstü eğitimini Hacettepe Üniversitesi PDR Anabilim Dalı’nda tamamladı. Doktora eğitimi sırasında Michigan Eyaleti, ABD’de bir yıl süreyle doktora sırası araştırma yapmak amacıyla bulundu ve özellikle çocuklarla psikolojik danışma alanında ders alarak uygulama stajını gerçekleştirdi. TUBİTAK 1001 desteği kapsamında İlkokul Öğrencilerinin Okula Uyumu projesinde çalışmış ve aynı zamanda UNICEF ve MEB işbirliğinde gerçekleşen Erken Çocukluk, İlkokul ve Ortaokul Dönemi İçin Okul Oryantasyon Programlarının Geliştirilmesi projesinde yer aldı. Yazarın ulusal ve uluslararası alanda çeşitli makaleleri, kitap bölümleri ve projeleri bulunuyor. Çalışmaları daha çok çocukluk dönemine yoğunlaşan yazarın özellikle okula uyum, çocuk davranış sorunları ve çocukla kariyer danışması alanında çeşitli yayınları bulunuyor. Halen Ankara Üniversitesi PDR Anabilim Dalında öğretim üyesi olarak çalışıyor.