Bir çocuğun eğitim maliyeti 80 bin liradan başlıyor

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO), ‘Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ailelere Maliyeti’ raporuna göre bir çocuk için üniversiteyi bitirene kadar harcanan para milyon liraya ulaşıyor.
Odanın açıklamasına göre, anaokulundan başlayarak üniversiteyi bitirene  kadar bir çocuk için ailelerin yaptığı harcama dar gelirlide ortalama 4 bin 500 lira olurken üst gelir grubunda bu rakam 668 bin lirayı geçiyor. Doğum, bakım, kreş, sağlık, giyim, ulaştırma ve gıda giderleri de hesaba katıldığında üniversiteden mezun olana dek bir çocuğa dar gelirli aileler 80 bin lira, zengin aileler ise 1 milyon liranın üzerinde para harcıyor.

613 bini özel okullarda

Açıklamada görüşlerine yer verilen İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, 75  milyonluk Türkiye’de 17 milyon 235 bin öğrenci bulunduğunu, bunlardan 613 binin ise özel okullarda eğitim gördüğünü belirtti.
TÜİK ve güncel gider verilerine göre eğitimin maliyetinin devasa rakamlara ulaştığını aktaran Arıkan, “Herkesin kaliteli ve eşit eğitim hakkı için en yüksek çaba gösterilmeli” ifadelerini kullandı.
Bu arada, Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ailelere Maliyeti raporunda  aileler 2013 yılında TÜİK’in gelirden aldığı pay ve harcama gruplarına göre sınıflandırıldı.
Dar gelirli karı kocanın asgari ücretle çalıştığı bir ailenin aylık geliri 1.500, orta gelirli ailenin 4 bin, zengin aileninki ise 8 bin lira olarak baz alındı. Raporda her yıl için yüzde 5 enflasyon farkı da gözetilirken  her ailenin bir çocuğu olduğu var sayıldı.
Raporda ilk gruptaki ailenin çocuğunu devlet okulunda okutup tüm  giderlerini asgari düzeyde tuttuğu, ikinci ve üçüncü ailenin ise çocuklarını ilkokuldan üniversiteyi bitirene kadar özel okula gönderdiği farz edilerek hesaplama yapıldı.
Buna göre, 0-22 yaş arasında alt düzeyde para harcayarak çocuğunu okutmaya çalışan bir aile 5 yıllık enflasyon ile yürütülmüş rakamlarla en az 79 bin lira, yani yaklaşık 80 bin lira harcarken ikinci gruptaki ailede bu rakam 559 bin, üst gelir grubundaki ailede ise 1 milyon lirayı aşıyor.
Raporun sonuçlara göre özel okula ayıracak parası olmayan dar gelirli bir  ailenin harcama kalemleri arasında en büyük kalemi gıda oluşturuyor. 22 yıl boyunca dar gelirli bir aile gıdaya yaklaşık 54 bin lira harcarken eğitim için  ayırdığı para ise yaklaşık 4 bin 500 lira olarak hesaplanıyor.
Orta ve üst gelir grubunda ise harcamanın büyüğünü özel okul devreye  girdiğinde eğitim oluşturuyor. Çocuğuna 22 yılda 1,1 milyon lira harcayan üst gelir grubu bir aile, eğitime yüzde 5 enflasyonla yürütülmüş rakamlara göre 668  bin; doğum, sağlık, giyim, ulaştırma ve gıda dahil diğer tüm kalemler için ise 450 bin lira aktarıyor.

İlk fark doğum sırasında

Ailelerin yaptığı harcamalarda ilk fark doğum sırasında başlıyor. Devlet  hastanesinde doğum yapan ile özel hastanede doğum yapan arasındaki fark 7 bin liraya kadar çıkıyor. Dar gelirli bir kişi doğum için devlet hastanesine gittiğinde kendinden herhangi bir ücret alınmıyor. Özel hastanede ise doğum  yapmanın maliyeti 800 liradan başlayıp 7 bin liraya kadar ulaşıyor.
Bir yaşından itibaren ailenin çocuk için bakıcı hizmeti alması veya kreşe  başvurmasının maliyeti de önemli bir kalem oluşturuyor. Burada en düşük aylık rakam 800 liradan başlıyor. Üst sınır ise ortalama 2 bin lirayı buluyor.
Enflasyonu hesaba katmadan yapılan hesapta ayda 800 lira ödeyen bir aile  sırf bu hizmet için 38 bin 400 lira vermek zorunda kalıyor. Ayda 2 bin lira ödeyen bir aile ise 4 yılın sonunda 96 bin lira gibi bir rakam ödüyor. Yıllık  yüzde 5 enflasyonla hesabı yürütüldüğünde ise bakım masrafları 40 bin lira ile 100 bin lira arasında değişiyor.
Gıda, sağlık, giyim ve ulaştırma giderleri için TÜİK’in hane başına  tüketim harcaması verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamalara göre, dar gelirli bir ailede giyim ve ayakkabının gelirden aldığı pay yüzde 4,3, orta gelirli bir ailede yüzde 4,8, üst gelir grubunda ise yüzde 5,7.
1.500 lira geliri olan bir aile, çocuğuna ayda 17 lira giyim ve ayakkabı harcaması yaparken bu rakam orta gelir grubunda 48, üst gelir grubunda ise 114 lira düzeyinde bulunuyor. Sağlık harcamaları ise sırasıyla ayda 8, 19 ve 40 lira, gıdada rakamlar aylık olarak birinci ailede 116, ikinci ailede 227, son ailede ise 320 lirayı buluyor.
Raporda Türkiye’deki eğitim istatistiklerine de yer veriliyor. Türkiye’de  2011-2012 döneminde öğrenci sayısı toplamı 16,9 milyon iken bu rakam 2012-2013 dönemde 17,2 milyona ulaşmış durumda. 2012-2013 eğitim döneminde 17,2 milyon çocuktan 15,8 milyonu devlet okullarında eğitim görüyor, kalanı ise sayıları 5 bin 942’ü bulan özel okullarda okuyor.
Özel okul sayısı ise 2003 yılından itibaren artıyor. 2002-2003 eğitim  döneminde özel okul sayısı bin 235 iken 2012-2013 eğitim döneminde bu rakam 5 bin 942’ye yükseldi. Özel okul sayısı aradan geçen 10 yılda yüzde 381, yani yaklaşık  dört kat arttı.

Dar gelirli ailenin gelirinin yüzde 2’si eğitime

Rapor, özel okulların sayısı artarken, tercihini özel okuldan yapan  velilerin yıllar içinde ödedikleri bedelin arttığını da ortaya koyuyor.
İlköğretim döneminde özel okul fiyatları yıllık 15 bin ile 30 bin lira  düzeyinde olurken dar gelirli bir aile eğitime her ay gelirinin yüzde 2’sini  harcıyor. Yani 4 kişilik bir aile eğitim için 31 lira harcıyor. Bu da kişi başına  ayda 7,73 lira ediyor.
Yıllık olarak dar gelirli aile eğitime 93 lira ödüyor. Orta gelir  grubunda ise özel okulların fiyatlarından hareket edilerek ilköğretim döneminde  yılda 15 bin liradan bir öğrencinin 8 yıllık maliyeti 120 bin lirayı buluyor. Üst  gelir grubunda 30 bin lira yıllık eğitim bedeli ödeyen bir ailede ise bu rakam  240 bin lira oluyor.
Rapora göre, 4+4+4’ün son dörtlük bölümünde özel okullara dar gelirli  aile yılda 92,7 lira öderken rakam dört yılda 372 liraya ulaşıyor. Orta gelirli  özel okula 18 bin lira; üst gelir grubu da 4 yılda 72 bin lira ödüyor. İlköğretim ve lise hayatı boyunca kitap ve kırtasiye giderleri de ayrıca hesaba katıldığında 12 yılda üç farklı aile, sırasıyla bin 920, 9 bin 600 ve 24 bin lira harcama yapıyor.
Üniversite eğitiminin maliyetinin de hesaplandığı raporda, dar gelirli  bir ailenin çocuğu doğumdan üniversiteyi bitirdiği güne kadar eğitim, yeme-içme, ulaşım, giyim ve sağlık dahil 22 yılda 46 bin 968 lira masraf ediyor.
Ayda 4 bin lira geliri olan bir aile aynı dönem için 445 bin, 8 bin lira  gelir grubu ile üst kalemde yer alan bir aile ise 898 bin 312 lira harcamak zorunda kalıyor. Yıllık enflasyonun yüzde 5 varsayımıyla rakamlar  güncellendiğinde ise dar gelirli bir aile 0-22 yaş arasındaki bir çocuğa 79 bin, orta gelir grubu 559 bin 899, üst gelir grubu ise 1 milyon 119 bin 189 lira harcıyor.