Beyin avcılarından adaylara öneriler: Yeteneklerinizi keşfedin iç sesinizi dinleyin
Güncelleme Tarihi:
Tercih dönemi zorlu bir süreç. Adaylar sevdikleri alanı mı yoksa kolayca iş bulabilecekleri bir bölümü mü tercih edecek? İş başvurularında üniversite mi bölüm mü önemli? Okurken gelecekteki kariyeri için neler yapılmalı? İşverenler yeni mezunlarda hangi özellikler arıyor? İş dünyasıyla başarılı çalışanları buluşturan ‘head hunter’lara bu soruları sorduk. Beyin avcıları hem tercihte rehber olacak önerilerde bulundu hem de üniversite yaşamı boyunca kişisel gelişim için yapılması gerekenleri ve iş görüşmelerine yönelik ipuçları verdi.
M. Fatih Algan (Nicholson InternatIonal Yönetici Ortağı): Tercihiniz gelecekteki yaşantınızı şekillendirmeye başlayacak çok önemli bir dönüm noktası. Rehber öğretmenler, kariyer gelişimi alanındaki uzmanlar veya gençlik/ eğitim alanında çalışan bir koç, doğru kararın verilmesinde yararlı olabilir. Başarılı bir akademik geçmiş önemli. Bizler de başarıyı analiz edebilmek adına mezun olunan okullara dikkat ederiz. Zamanla iş deneyimi veya bireylerin sergiledikleri başarılar okullar arasındaki farkı kapatır.
SOSYAL GELİŞİM ÇOK ÖNEMLİ
eğitim hayatınız boyunca üniversiteye girmek için hazırlanır ve o kapıdan geçtikten sonra herşeyin bittiğini düşünebilirsiniz. Ne yazık ki asıl süreç o andan sonra başlar. Bu dönemde staj olanaklarını değerlendirerek farklı deneyimleri kazanmak, mezun olunca yapmak isteyeceğiniz işleri belirlemek de önemli. Sosyal gelişim için kulüp etkinlikleri veya takım sporlarına katılın. Başta Erasmus olmak üzere öğrenci değişim programları veya yaz kamplarıyla yurtdışı deneyim kazanın. Üniversite eğitimi belli alanlarda teknik yetkinlikler kazandırır; ancak günümüz dünyasında bu yeterli donanımı ifade etmiyor. En az bir yabancı dili iyi şekilde konuşun, global bir bakış açısına sahip olun, adaptasyon yetenekleri, agile approach, eleştirel bakış açısı, sosyal-girişkenlik, farklılıkları kabullenebilen çok sesli yaklaşım, takım oyuncusu olabilmek gibi genel yetkinlikleri geliştirmeniz sizi başarılı kılar.
TUTKUNUZU VE AZMİNİZİ GÖSTERİN
Stajda genelde en temelde yapılan hata etikete ve rahata yönelmektir. Bundan kaçının, daha fazla şey öğrenebileceğiniz, sorumluluk alma şansı verecek fırsatları arayın. Görüşmelerde ise tutkunuzu, azminizi ve gelişme isteklerinizi yansıtın. Yeni mezunu işe almak firmalar için geleceğe yatırım yapmaktır. Bu nedenle eleman alırken bizler yatırım yapabileceğimiz yetenekleri ararız. Burada ana beklenti, kurumun kültürünü kabul edecek, bu yapı içinde gelişerek değer katabilecek yetenekli gençleri kuruma kazandırmaktır. Tabii bu gençlerin de en azından orta vadede kalıcı olmasını tercih ettiğimiz için aidiyetin yüksek olmasını isteriz. Çünkü her yatırım gibi bu yatırımın da bir geri dönüş beklentisi vardır.
DIŞ GÖRÜNÜŞE DİKKAT EDİN
Sizi tanımayan biriyle tanışacağınız, o kişide ilk 30 saniyede dış görünüşünüz ve vücut dilinizle bir algı oluşturacağınızı akılda tutun. Pozitif, güven içinde, rahat ve akıcı şekilde kendinizi ifade edin. Bu rolle birlikte şirkete dair motivasyonunuzu vurgulayın. Her görüşme için altın kural; dersinize iyi çalışın. Gitmeden önce firmayı araştırın; hangi segmentte hizmet veriyor, ürünleri/ hizmetleri neler, internette firma için neler söylenmiş, değerleri/vizyonu/misyonu nedir, nasıl bir organizasyon yapısı var, kimler çalışıyor? Buna göre aday olduğunuz pozisyon için gereklilikleri ve beklentileri inceleyin. Çoğu iş ilanı veya görüşme öncesi gelen bilgilendirme belgesi buna yönelik verileri içerir, zaman ayırıp bunlar analiz edin. Görüşeceğiniz kişiyi araştırın. İş hayatına yönelik sosyal medya platformlarında o kişinin profili bulunup inceleyin.
Yeşim Toduk (Amrop Türkiye Kurucu Ortağı): adaylar, üniversite seçerken mesleği ve yaşam şeklini de düşünmeli. Hangi meslek olursa olsun iletişim becerisi çok önemli. Bunun için güzel sanatlarla ilgilenmeli, yazı yazmayı geliştirmeli. Modern çağda en iyi bölüm bitirilse bile kimsenin işi hazır olmayacak. Üniversiteyi, lisenin bir uzantısı gibi, okula gidip ders dinleyip eve döneceğim diye görmeyin. Yeteneklerinizi sürekli geliştirin. Bilimsel ekole girenler AR-GE yapabilir ya da üniversitede kalıp çalışmalarını sürdürebilir. Ya da daha toplumsal bir mesleğe uzanarak aktivist, polis, vali olmak isteyebilirsiniz. Yeteneğinizi bilin. Neyi kolay öğreniyor, hangi alanda diğerlerinin önüne geçiyorsanız onu seçin.
İÇ SESİNİZİ DİNLEYİN
Diploma network için gerekli. İletişim, sanat gibi analitik olmayan konularda iş bulmak zorlaşabilir. Matematik, mühendislik gibi teknolojiyle bağ kurulan mesleklerde ise maaşlı iş bulma hızı yükselecek ve belirginleşecek. Eskiden meslek diye düşünmediğimiz ama şimdi çok ortaya çıkan ve sanatla birleştirilebilecek konular var. Örneğin bir marangoz atölyesini tasarım atölyesine çevirebilirsiniz. Renklerle ilişkisi çok iyi olan biri kumaş tasarımı yaptırarak bu kumaşlarla modayı yönlendirebilirsiniz. Sürekli temiz kalan kumaşlar üretebilirsiniz. Bence iç sesinizi dinleyerek yapmak istediğinizi bulabilirsiniz.
FARK YARATIN
İş verenler, kendi kendine öğrenme, birlikte çalışabilme ve iletişim kurma becerisine dikkat eder. Diploma eskiden olduğu gibi her şey demek değil artık. Tüm beceriler, yetenekler eşit olduğunda üniversite fark edecek. İşveren eskiden İngilizce bilen eleman bulmakta zorlanıyordu. Artık şirketler aradığı her kişiyi bulabilir durumda. Ancak fark yaratanları tercih ederler. Stajlarla, edindiğiniz yetenek, yazdığınız kod, geliştirdiğiniz oyun, dijital hakimiyetinizle kurduğunuz ekosistemlerle fark yaratmalısınız. Yabancı dil bilmek kadar iyi kullanmak da önemli. Yabancı dilde espri yapamıyorsa, fıkrayı anlayamıyorsa, yetersizdir. Sadece yabancı dili anlayacak değil, ilişki kurup yürütecek insanlar gerekiyor.
ÜNİVERSİTE BOYUNCA STAJ YAPIN
Üniversiteye gider gitmez hemen staja başlayın. Komşu, akraba, sevdiğiniz herhangi birinin yanında parayı düşünmeden çalışın. Pandemi sürecinde insanlara bir ihtiyacınız var mı diye sorun. Bu belki ileride çok büyük kapı açabilir. Doğru değerleri ve özsaygısı olan, bir insan hangi işi yaparsa yapsın sevilir, fark yaratır. Ataletiniz olmasın. Bugünün işi yarına bırakmayın. Gelecek yıllarda dijitali bilen iyi iletişimciler çok kıymetli olacak. Dijitali bilmek kod yazabilmektir. Yazdığı kodlarla fikirlerini oyunlaştırabilmektir. Sürekli öğrenin ki gelecekte kıymetli olun. En çok çabayı gösteren, kalbini koyan, çalışan öne geçecek. Geçen yılı nasıl geçirdin? ‘15 başvuru yaptım, dönmediler. Tüm yaz kitap okudum’ diyorsanız sizi kimse işe almaz. İş görüşmesine giderken hangi işe başvurursanız vurun o şirketin kültürüne göre giyinin. Spor ayakkabısı üreten bir yere başvurduysanız devlet dairesine başvuruya gider gibi giyinmeyin. Ya da tam tersi. Gitmeden önce bir saatlik iş görüşmesi için 10 saat hazırlık yapın. Çok istekli olun. Başvurduğunuz işi niye istediğinizi neden doğru insan olduğunuzu iyi ifade edin. Kendiniz olun. Sakın oyun oynamayın, rol yapmayın. Para pul sormayın. Veliler lütfen çocuklarınızı yönlendirmeyin. Onların önlerine alternatifler koyun. Mesleklerle ilgili bilgi alabilmeleri için çevrenizle, arkadaşlarınız tanıştırın. Onlara üniversite ve meslekleri öğrenebilecekleri kaynaklar bulun. Ancak seçimlerini kendilerinin yapmalarına olanak tanıyın.
Murat Ergene (Ergene ConsultIng & Hga Group Türkiye Başkanı): Önce kendinizi tanıyın. Kişilik ve yetkinlik testleri yapın. Ancak testin sonucunu kariyer koçu gibi bir profesyonelle konuşun. Güncel mesleklerle ilgili çok fazla bilgi var. Tercih yaparken bunları okuyun. Yapay zeka, makine öğrenmesi ya da tarım, gıda, çevre mühendisliği öne çıkan alanlardan. Hayvancılık önem kazanıyor. Bu işleri yapanlarla konuşun. Düşündüğünüz mesleği yapanlardan görüş alın. Bölüm seçmek insan hayatında önemli. Amerikalılar ‘iş aramak tam zamanlı bir iştir’ der. Bölüm seçmek de bir iştir.
BİR DAL YETERLİ DEĞİL
Eskiye kıyaslarsak iyi üniversiteden mezun olmak bir avantaj ama o kadar önemli değil. Yetkinlikler, iletişim becerisi, kendinizi geliştirmeniz çok daha önemli. Artık bir dal yetmiyor. İşletme okuyan biri psikoloji, sosyoloji de okusun. Veri analizi yapabilin. Ya da matematik okuyorsanız psikoloji de okuyun. Stanford gibi üniversiteler ücretsiz kurslar veriyor, bunlara katın.
İFADE YETENEĞİ İŞE ALIMDA ÇOK ÖNEMLİ
Staj yapmak kadar stajdan ne öğrendiğiniz de önemli. İyi şirketler işe alımlarda bunu sorar. Bir iş görüşmesinde kendini iyi ifade edebilmelisin. Kendini ne kadar iyi tanır ve karşı tarafa da bu hissiyatı ne kadar iyi verirsen, o kadar avantajlısın. Çok düşük puanlı bir üniversiteden mezun olsan da hiç önemli değil. İşe hazır olduğunu, karşı tarafa hissettirmelisin. Nitelikler uygun olduğu halde işe kabul edilmeyen birçok aday var. Yabancı dil önemli, ancak yapay zeka sayesinde bu konu biraz çözülmeye doğru gidiyor. Örneğin bir Alman firmasına iki kişi başvursa Almanca bilen önceliklidir.
Müge Yalçın (MY ExecutIve Kurucu Ortağı): Günümüzde, kariyer hayatı boyunca ikinci hatta üçüncü mesleğe geçiş örnekleri çoğalsa da üniversiteye giriş sürecinde meslek seçimi, insan hayatındaki en önemli kararlardan biri. Bugün üniversiteye giriş heyecanı yaşayan genç arkadaşlarım, ileride kariyerinizin bir noktasında meslek değiştirmenin söz konusu olacağını bilin. Yaşadığımız dijital dönüşüm, çalışanların ‘yaşam boyu öğren’ anlayışıyla kendilerini sürekli yenilemelerini mecbur kılıyor. Bugün seçtiğiniz mesleği ilerde zorunlu ya da gönüllü olarak, değiştirmeniz gerekebilir. İlk mesleğinizi seçerken bu sürecin aslında son 1-2 yılı kapsadığını biliyorum. Ailenizle konuşarak, okuldaki rehberlik hizmetlerine danışarak, karakterinize ve yeteneğinize uygun meslekleri belirlemeye çalışıyorsunuz. Sınava hazırlandığınız son birkaç yılda meslek eğilimlerini de belirlemiş olmalısınız. Planladığınız kariyerin, size sunduğu sosyal çevreyi de mutlaka göz önüne alın. Nasıl bir ortamda çalışmak istiyorsunuz? Fabrika mı, plaza mı? Çocuklarla, gençlerle birlikte olmak keyif veriyor ve öğretmen, akademisyen olmak, bir okulda mı çalışmak istiyorsunuz? Bir reklam ajansı mı ilginizi çekiyor? Pandemi sürecinde daha da yaygınlaşan esnek çalışma saatleriyle uzaktan çalışma modelini mi tercih ediyorsunuz? Çalışma yeri, şekli ve sosyal ilişkiler yani iş hayatınız gününüzün en az üçte birini alacak. İçinde olmaktan mutlu olduğunuz sosyal çevreyi sunan mesleği seçmeniz başarıyı sağlar.
MEZUN OLDUĞUNUZ ÜNİVERSİTE KAPI ARALAR
Düşündüğünüz meslekten bir kişiyle mutlaka konuşun. Hatta onu iş yerinde ziyaret edip bir gününü nasıl yaşadığını gözlemleyin. Bu kafanızdaki birçok soruya cevap verir ve doğru karar verme imkânı tanır. İşe girerken mezun olduğunuz üniversite önemli. İşverenler eleme yaparken bu kriteri dikkate alır. İyi üniversitelere giren öğrencilerin tüm öğrenim hayatları boyunca daha başarılı ve akademik açıdan daha güçlü oldukları düşünülüyor. Akademisyen kadrosunun etkisiyle bazı üniversitelerde bazı bölümler öne çıkıyor. Fakat bu durum diğer üniversitelere gidecekleri üzmesin. Üniversitedeyken bireysel olarak başaracağınız işlerle, iyi bir üniversitede tamamlayacağınız yüksek lisans programları süreci lehinize çevirebilir.
STAJLAR KARİYER İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
Kariyere hazırlıkta stajların önemi büyük. Değişik alan ve konularda staj yapın. Son yıl staj yaptığınız şirketin, mezun olduğunuzda çalışmaya başlayacağınız iş yeri olma ihtimali yüksek. Çünkü şirketler ekiplerine yeni birini katmayı planladıklarında öncelikle memnun kaldıkları stajyerleri davet ederler. Kendinizi geliştirmeye odaklanın. Yabancı dilinizi geliştirin. Mükemmel bir İngilizcenin yanı sıra farklı dilleri, örneğin Çinceyi de öğrenin. Öğrenci değişim programlarına katılı, kulüp faaliyetlerinde aktif rol alın. Çok yönlü kendinizi geliştirin. Dijital yerliler olduğunuz için dijital dönüşüme rahatlıkla uyum sağlarsınız. Hangi mesleği seçerseniz seçin işlerinizin dijitalleşme sürecini yakından takip edin. Mutlaka bir hobi edinin. Hobiler özellikle iş görüşmelerinde farklı kapılar açabilir.
MÜLAKATTA KONTROLÜ ELİNİZDE TUTUN
İşveren, işe en uygun kişiyi, ekibine katmak ister. Her iş için farklı yetkinlik, özellikler öne çıkabilir. Ortak payda ise kendi gelişimine önem vermiş, bunu üniversite hayatında gayretiyle göstermiş, başarı odaklı gençlere her şirketin kapılarını sonuna kadar açmasıdır. Yüzlerce başvuru arasından sıyrılan özgeçmişiniz sayesinde aldığınız bir iş görüşmesi davetinin kıymetini bilin, çok iyi hazırlanın. Şirket ve pozisyon hakkında kapsamlı bir araştırma, gelebilecek soruları öngörerek hangi özelliklerinizi öne çıkaracağınızı belirleyip hazırladığınız cevaplar, mülakatta kontrolü elinizde tutmanıza yardımcı olur. Bu görüşmede kendinizi iyi ifade edebilmeniz, sahip olduğunuz özellikler ve yeteneklerle şirkete sağlayabileceğiniz katma değeri açık bir şekilde gösterebilmeniz önemli. Mutlaka prova yapın. Bu provalar, iş görüşmesindeki heyecanı yenmenize ve görüşmenin kendi istediğiniz alanda ve yolda ilerlemesine imkân sağlar. Görüşmede ne kadar istekli olduğunuzu, enerjinizi, motivasyonunuzu gösterin. Çekingen, mesafeli davranmayın. Görüşmeye geldiğime göre işi istediğimi zaten biliyorlar diye düşünmeyin. Çünkü görüşme sonunda işverenin aklında, kendiniz hakkında verdiğiniz bilgilerden çok görüşmede yansıttığınız duygular kalır. Pozisyonun gerektirdiği şekilde giyinerek görüşmeye gidin. Aynaya baktığınızda kendinizi iyi hissetmeniz çok önemli. Ama makyajda, takı ve parfüm kullanımda aşırıya gitmeyin.
Tery Yıldız (Reed Kıdemli Danışman): Öncelikle hangi alanda ilerlemek istiyorsanız o alana yönelik tercih yapın. İstediğiniz meslek grubunda çalışanlarla konuşarak gerçek iş hayatını onlardan dinleyin. Mezun olduğunuz üniversite işveren için önemli, ancak yapılan staj ve sosyal aktiviteler daha da önemli. Öğrenciyken aktif olun, farklı sorumluluklar alın, sosyal sorumluluk projelerinde, kuluplerde görev alın. Yaz dönemlerinde firmalarda staj deneyimi, projelere katılım işe girerken kapı açıyor. Staj görüşmelerinde ne istediğinizi bilmelisiniz. Yaptığınız proje ve aktiviteleri iyi aktarın. Sadece ders odaklı bir öğrenci tercih edilmiyor, okul döneminde alınan görevler, stajlar, yurtdışı deneyimleri gençleri bir adım öne çıkartıyor. Başvurduğunuz firmayı iyi araştırın. Hedefinizi ve izleyeceğiniz yolu iyi anlatın.