Belagat Nedir, Nasıl Geliştirilir? Belagat Özellikleri, Türleri Ve Örnekleri..

Belagat kitaplarında sözün fasih, açık, akıcı ve anlaşılır olması şartı ile muktezayı hal ve makam ismi verilen söyleyenin, dile getirilecek düşünce, söze muhatap olanın, duygu ve hayalin durumuna uygun bir şekilde söylenmesi olarak tanımlanır.

Belagat Nedir?

Belagat, bir düşünce ya da duygunun yerinde ve en uygun zamanda anlamı en akıcı ve en açık şekilde bir dille ifade edilmesi olarak tanımlanır. Bazı kaynaklar bunu "ulaşmak, erginlik çağına varmak, olgunlaşmak" anlamlarına da geldiği söyleniyor. Terim anlamı olarak ise belagat, biri "meleke", diğeri "ilim" olmak üzere iki farklı anlamda kullanılır.

Belagat Nasıl Geliştirilir?

Belagat, Meleke olarak belagat, sözün fasih olması ile birlikte yer ve zamana da uygun olmasına denir. Diğer bir tanımla bir fikrin sözlü ya da yazılı olarak yerinde ve yeterince, zamanında şeklinde ifade edilmesi anlamına gelir. Belagat, aslında insanda doğuştan beri var olan bir melekedir. Kur'ân-ı Kerîm'de, "O insanı yarattı ve ona düşündüğünü açıklamayı öğretti" buyurulur. Çünkü belagat daha bir ilim haline gelmeden önce meleke olarak yazar, şair ve hatiplerde hatta halkın dilinde bulunuyordu. Bu nedenle de sonraları birer belagat terimi kabul edilecek olan mecaz, teşbih, takdim, istiare, cinas, tehir, mutabakat vb. edebi sanatlar her kültür ve dilde sıkça kullanılmıştır. Aynı zamanda belagatın meleke olarak önemli ölçüde geliştiği Cahiliye devri sözlü edebiyatında, hadiste ve Kur'ân-ı Kerîm bu ilimle ilgili pek çok örnek bulunabilir.

Belagat Özellikleri

Belagat, insanın doğuştan sahip olduğu bir meleke ve kabiliyettir. Aynı zamanda kişinin sanata olan yatkınlığı şeklinde anlaşılır. Aynı zamanda İbnü'l-Mukaffa'a göre belagat, sözü herkesin olarak kolay kolay söyleyemeyeceği bir şekilde söylemeye denir. Câhiz'e göre lafızla anlamının güzellikte birbiri ile yarışması, yani anlamdan önce lafzın kulağa, lafızdan önce de anlamanın zihne sürat ile ulaşması anlamına gelir.

Rummânî'ye göre ise belagat, anlamı uygun ve güzel ifadelerle zihinlere ulaştırmaya denir. Belagat bir ilim olarak üç farklı kısıma ayrılır: Beyan, meanî ve bedidir. Belagat için en öncelikli şart, fesahattir. Fesahat ilgisini daha çok lafzın yani tek ya da ibare halinde özellikleri ile yöneltir. Belagat ise, tek tek lafız ile ilgilenmez. Belagat, cümledeki kelimelerle birlikte ifade ettikleri anlamda ele alır. Daha sonra da tüm bu ilgisini bütün yazıya yayar. Diğer bir deyişle de cümle ögeleri arasında bulunan ilişkiyi yönelttiği için dikkat tek bir cümlede kalmaz. Bu nedenle o metindeki diğer cümlelere ve onların ögelerine kadar uzanır.

Belagat İlmi Nedir?

Belagatin kurallarından ve terimlerinden bahseden bilim dalına ise, “Belâgat ilmi” adı verilir. Aynı zamanda, bunları ifade edecek şahsın önünde de karşısındakinin ve kendisinin zihni, fikri, eğitimine ve psikolojik haline göre değişen ve çeşitlenen pek çok farklı seçenek vardır. Söz, ifadesi kastedilen tek bir anlamı birden fazla şekilde de dile getirebilir. Anlamın bu seçeneklerden kendine en uygun olanı ile birleşmesiyle belagat gerçekleşir. Balagatın başlangıcından bu güne kadar gelen belagat çalışmaları, taşıdıkları özellikler açısından genel olarak kelam, felsefe mektebi ve edebiyat mektebi diye iki ana mektebe ayrılır. Süyuti bu iki mektebi felsefecilerin ve acemlerin mektebi ile Arap ve bülega mektebi şeklinde de açıklanır.