Batlamyus kimdir? Ptolemy Teoremi nedir? Batlamyus hayatı ve haritası hakkında bilgi

Yunan asıllı bir Mısırlı ya da Mısır asıllı bir Yunanlı olabileceği düşünülen Batlamyus hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmuyor. Yunanca adı Ptolemayos olsa da Ortaçağ İslam Kaynaklarında harf uyuşmazlığı nedeni ile Batlamyus olarak anılmıştır. Pek çok alanda yetkin bir bilgin olmasının yanında Coğrafi Klavuzu ile de pek çok coğrafyacıya ışık olmuştur.

 Batlamyus Kimdir?

 Doğum tarihi milattan sonra 985 olarak bilinen Batlamyus çağının önemli bilim adamlarından biridir. Coğrafyacı özelliği ile öne çıkmasının yanında astronom ve matematik alanlarında da önemli bir bilgindir. Güneş saatçiliği, optik, müzik, matematik ve astronomi gibi alanlarda çalışmalar yapan bilgin, coğrafya ve almagest kitapları önemli eserleri arasında yer alır.

 Coğrafi alanda iklim, fiziki coğrafya ve doğal ürünler gibi konularla hiç ilgilenmemiş hatta başlangıç meridyenini tam olarak belirleyemediği içinde verdiği koordinatlar çoğunlukla hatalı olmuştur. Yerin büyüklüğü hakkında tahminler yapmış, ancak bu alanda da doğru rakamlara ulaşamamıştır. Rakamlar yanlış olsa da Kristof Kolomb bu tahminlerden cesaret alır ve batıya doğru ilerler. Bu şekilde Kuzey Amerika keşfedilir.

 Ptolemy Teoremi Nedir?

 Çemberler üzerindeki dörtgen için kullanılan ptolemy töremine göre her iki karşıt tarafın çarpımının toplamı, köşegenlerin çarpımına eşittir. Bu teorem beşgenlerin kenarları ile köşegenleri arasındaki altın oran ilişkisini kanıtlamakta da kullanılabilir. Pisagor teoremi de bu teorem ile açıklanabilir.

 Birçok alanda uzmanlığa sahip Yunan efsanesi olarak kabul edilen Batlamyus, matematik sihirbazı ve astronomi alanında çalışmaları ile de pek çok çalışmanın temellerini atmıştır. Ptolemy teoremine göre daireye yazılan dörtgenin karşılıklı taraftaki ürünlerinin toplamı iki köşegen ürününün toplamına eşit olacaktır.

 Bugün hala kullanılan akor tablosu ( sinüs fonksiyon değerleri tablosuna benzer trigonometrik tablo) oluşturulmasında bu teorem kullanılır. Bu alandaki ilk çalışma olmasa da akor tablosunda daha doğru değerler sağladı. Bu da doğru enterpolasyonlar olarak karşımıza çıktı. Bu değer ile güneşin, gezegenlerin, ayın ve yıldızların yerleşimi ve yükselişinde daha doğru konum hesaplamaları yapılmasında etkili oldu.

 Batlamyus Hayatı Ve Haritası Hakkında Bilgi

 Pek çok alanda uzmanlığı bulunan Batlamyus’un en önemli yapıtları arasında Mathematike Sintaksis adlı eseri yer alır. Kitap 13 üç bölümden oluşur. Bu bölümlerle birlikte dünya merkezli güneş sistemi modeli önerilmektedir. Bu model hem İslam dünyasında hem Batı kaynaklarında en geçerli model olarak kabul edilir.

 Batlamyus haritası döneminin en önemli buluşlarından biridir. Bu haritanın coğrafi alana en önemli katkısı enine ve uzunlamasına çizgilerin ilk kullanımının yer almasıdır. Bunun yanında karasal konumlar göksek gözlemlerle belirlenmiştir. Haritada kullanılan küresel koordinat sistemi Avrupa coğrafi düşünce sisteminde bir devrim niteliğindedir.

 Haritanın ilk hali 1295 yılında sonra Maxim Planudes yönetimindeki Bizans rahipleri tarafından yeniden oluşturulmuştur. Ptolemy tarafından sunulan iki alternatif projeksiyonun daha az tercih edilenidir. Bu nedenle günümüzdeki belgelerin orijinali olmadığı düşünülür.

 Haritada Afrika, Asya ve Avrupa kıtaları bulunur. Dünya okyanusunun batıya doğru gösterildiği harita Hint Denizini ve Akdeniz’i birbirinden ayırıyor. Dünyanın çevresi hakkındaki yanlış ölçümler yay dereceleri bakımından yanlışlıklar oluşturur. Bu nedenle Dünya Okyanusunun batı kıyıları bu haritada tanımlanamıyor. Ancak genel itibari ile coğrafya haritalarının geliştirmesinde önemli rol üstlenmiştir.