Basınç merkezleri ve özellikleri nelerdir? Türkiye'de bulunan basınç merkezlerinin isimleri

Sıvı, katı, gazlar kütleleri nedeniyle bulunmuş oldukları yüzeye uygulamış oldukları bu kuvvetin kaynağının ne olduğu fark etmeksizin birim yüzeye dik bir biçimde etki edebilen kuvvete basınç, tüm yüzeye dik bir şekilde etki eden kuvvete ise basınç kuvveti denilmektedir.

 Basınç Merkezleri ve Özellikleri Nelerdir?

 Bir yüzey üstüne etkide bulunma durumu söz konusu olan kuvvetin yüz ölçümü birimine doğru düşen miktarına basınç adı verilmektedir. Basınç dört gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar ise; katı, sıvı, gaz ve atmosfer basıncı olmaktadır. Manometre ile gaz veya sıvı akışkanların basıncının ölçülmesi mümkün olur. Barometre ile ise hava basıncı ölçümü yapılır. Normal basınç değeri ise 1013 milibar olarak ifade edilir.

 Alçak Basınç: alçak basınç alanlarına bakıldığı zaman özellikleri şöyle sıralanabilir:

 - Yükselici olan hava hareketleri ortaya çıkar.

 - Havanın, genellikle kapalı, yağış ve bulutlu olma ihtimali yüksektir.

 - Hava hareketlerinin yönü, merkeze doğru olacak biçimde gerçekleşir.

 - Hava basıncı ise, 1013 mb’den daha az olur.

 Yüksek Basınç: Yüksek basınç merkezlerinin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

 - Alçalıcı durumda olan hava hareketleri oluşur.

 - Yatay yönlü olan bir hava hareketinin merkezden çevreye doğru gerçekleşme durumu söz konusudur.

 - Nemlilik ve yağışlılık düzeyi son derece azdır.

 - Yüksek basınç alanlarında görülen sıcaklık farkı fazladır.

 - Hava genellikle açık ve bulutsuz olur.

 - Yaygın olarak 30 (DYB) dereceyle beraber 90 (TYB) derece enlemleri içerisinde oluşur.

 - Sıcaklık koşullarına bağlı olarak, kış mevsiminde karalar üzerinde oluşur.

 - Devamlı yüksek basıncın görülmekte olduğu alanlarda bitki örtüsü cılız ve kurakçıl otlardan oluşur.

 - Toprak oluşumu ise fiziksel çözünmeyle birlikte yavaş bir şekilde gerçekleşir.

 - Havanın genel olarak açık olması sebebiyle güneşlenme süresi uzun olur.

 - Bulutluluk oranı azdır.

 Türkiye'de Bulunan Basınç Merkezlerinin İsimleri

 Türkiye'de, 36 ile 42 derece arasında olan kuzey enlemleri üzerinde bulunduğundan dolayı sabit bir basınç merkezinin etkisinde kalmaz. Sürekli olarak bir alçak basınç yahut sürekli bir yüksek basıncın etkisinde olunsaydı, Türkiye'de dört mevsimi de yaşama durumu söz konusu olamazdı.

 Mevsimsel değişkenlikler doğrultusunda, Türkiye üzerinde değişken basınç sistemleri etkilidir. Böylelikle tüm mevsimlerin görebilmesi mümkün olmaktadır. Yaz aylarında Türkiye'de Basra Termik Alçak Basıncı görülebilirken, kış aylarında ise Sibirya Termik Yüksek Basıncı’nın etkisi görülebilmektedir. Termik hava basınçları sürekli ve güçlü hava basınç merkezleri olduğundan dolayı etkilerini daha uzun süreli ve fazla hissettirirler.

 Kuzey Yönlü Olan Hava Basınç Sistemleri:

 Sibirya Termik Yüksek Basıncı (Sibirya Antisiklonu);

 Türkiye'de, kuzeydoğudan yaklaşan termik kökenli güçlü bir yüksek basınç alanı olma özelliği barındırmaktadır.

 Yalnızca kış aylarında Türkiye'yi etkisi altına almaktadır. Balkanlar ve Doğu Anadolu üzerinden etkilemektedir.

 Soğuğu son derece etkilidir ve yüksek basınç sistemi olduğundan dolayı az kar yağışı bırakır fakat etkili olabilir.

 İzlanda Dinamik Alçak Basıncı (İzlanda Siklonu)

 - Kış aylarında etkili olan bir sistem olma özelliği barındırır.

 - Dinamik kökenli olduğundan dolayı sürekli değildir, değişkendir.

 - Türkiye'ye batı ve Kuzeybatı’dan giriş yapar.

 - İzlanda dinamik alçak basıncı Karadeniz’de cephesel yağışlara sebep olur.

 - Eğer bu cephe, uzun süre sıcak olan Akdeniz bölgesinde kalırsa, alçak basıncın yapısı gereği yükselerek nem yüklenir ve bunun sonucu olarak da Türkiye’nin güneybatı bölgelerine yoğun yağış bırakır.

 Güney Yönlü Hava Basınç Sistemleri

 Azor Dinamik Yüksek Basıncı (Azor Antisiklonu): Atlas Okyanusu’nun yahut diğer adıyla Atlantik Okyanusu’nun kuzeyinde bulunan Azor Adaları’ndan ismini almıştır. Azorlar, en yakın sahili bulunan Portekiz’e 1500 km mesafede, okyanusun ortasında bulunan bir ada grubudur. Azor Adaları 38. kuzey enlemlerinde yer alır. Bulundukları bölgenin yapısı gereğince yıl boyunca çoğunlukla yüksek basıncın etkisindedir. Kış aylarında basınç dengesinin değişmesi sebebiyle, Azor Basıncı, güneye doğru yani Kanarya Adaları yönüne çekilir.

 Azor Basıncı, Atlas Okyanusu’nda soğuk cephe ile karşılaştığı vakit, Avrupa’ya hatta Türkiye'ye kadar etki göstererek, yağış getirebilmektedir. Azor Basıncı, yaz aylarında Marmara, Karadeniz ve Ege Deniz’indeki kuzey yönlü, sert poyraz rüzgarlarını besler. Nemi az olan kuru bir hava yapısına sahiptir.

 - Azor, Türkiye'yi son derece sık etkileyen, değişken dinamik bir basınç alanı olmaktadır.

 - Yaz aylarında, genişleyerek Akdeniz ve İngiltere’yi dahi etkisine alır. Böylelikle Türkiye'de kuzey yönlü rüzgarlara destek sağlar.

 - Kışın etkisini göstermesiyle, yüksek basınç yapısı doğrultusunda, alçalıcı ve durgun bir etki yaratır. Rüzgar esmediğinden dolayı, özellikle şehirlerde hava kirliliğine yol açar.

 Basra Termik Alçak Basıncı (Basra Antisiklonu)

 Türkiye'ye, güneydoğu yönünden giriş yapar. Sıcak bölgelerden gelmekte olmasından dolayı son derece sıcak olan havayı getirir. Yaz aylarında, havanın aşırı ısınmasına sebep olur. Termik olan yani sıcaklıkla oluşan bu basınç değişken olmayıp yıl boyunca, bulunduğu bölgede sabit olur.

 - Aşırı çöl sıcaklarının yaşanmasına yol açar.

 - Çoğunlukla yaz aylarında, karaların fazla ısınması sonucunda oluşur ve termik kökenlidir.

 - Yaz aylarının başlarında, atmosferin üst tabakaları soğuk kalacağı ve de yer yüzeyi çabuk ısınacağı için ani gök gürültülü ve sağanak yağışlara sebep olur.

 - Türkiye'nin denizlerinde kuzeyli esen yaz rüzgarlarını kuvvetlendirir.