Balzac
Güncelleme Tarihi:
Bir evrenin yaratılmasından bir sistemin kurulmasına
BALZAC FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN
Balzac efsanesinin ve yazarın kendi yüzyılına eşsiz yaklaşımının temellerini atan romanlar birbirini izler (yılda iki - üç roman). Louis Lambert’e 1832’de Köy Hekimi’nin ütopyası cevap verir: arzunun yıkıcı güçlerini engellemek için örgütlenmek; tutkuların yerine toplumsallaşmış düzeni geçirmek için hep birlikte hareket etmek. Balzac’a göre Fransız Devrimi, adaletsizliklere ve eşitsizliklere son vermek bir yana, bunları daha da güçlendirmiş, binlerce insanı dışlamış, marjinalleştirmiştir: "halk" kahramanları, sefalet nedeniyle suç işleyenler, gelecekten umudu kalmamış gençler, Napolyon yasalarıyla çocuklaştırılmış kadınlar. Modern dünya acımasızdır; erkekler ve kadınlar bu dünyada acı çekmektedir. Liberalizm bencilliklerin artışını ve çıkarcı ahlakı teşvik etmiş bir yalandır. Köy hekimi Benassis, birey olarak acı çekmiş olduğu için, içinde bulunduğu toplumu eleştirel bir biçimde yansıtma gücüne sahip yaralı bir yürektir; Balzac’ta en romantik olan şey, acının vicdanı yarattığı gerçeğidir. "Gerçek" dünyada yolunu şaşırmış dáhi bir delinin arayışı olan Mutlak Peşinde’de kişinin yıkıcı güçlerini ele alır.
Balzac, bu gerçek dünyaya giderek daha fazla bağlanır; taşrada geçen ilk eseri olan Tours Papazı’yla (Le CurZ de Tours, 1832) ertesi yıl yayımlanan EugZnie Grandet ve "Ünlü Gaudissart" (l’Illustre Gaudissart) bunu kanıtlar. Balzac hızlı yazmakta ve yayımlamaktadır; değişik romanları arasında açık bir benzerlik vardır. 1833 yılında, önceki romanlarında yaratmış olduğu kişileri geri döndürmesinin mümkün olduğunu düşünür. Bu, bizzat kendisi için, modern dünyanın bir freski durumuna da gelebilecek olan şeyin birliğini göstermeyi sağlayacak "dáhice" bir fikirdir. Balzac, sonuçları Insanlık Komedisi’nin yaratılmasında temel rol oynayacak olan bu yeniliği ilk defa Goriot Baba’da kullanır.
Bu arada, Madame Hanska ile ilişkisini başlatırken (onunla 1834’te Cenevre’de, 1835’te de Viyana’da buluşacaktır) Kontes Visconti ile bir başka ilişki kurar. "Iş" yapmaya devam ederek La Chronique de Paris adlı bir gazeteyi satın alır. Bu arada, bir defa daha kendisini hasta edecek kadar yoğun bir biçimde yazmaya devam eder: Vadideki Zambak’ın yayımlanmasından sonra, bir kriz geçirir. Bu karanlık bir yıldır; Italya yolculuğu sırasında, hep "Dilecta" (sevgili) diye andığı Madame Berny’nin ölüm haberini alır; La Chronique de Paris iflas eder ve Balzac ile yayımcı Bulloz arasında ciddi sorunlar çıkar. 1836 sonunda "Yaşlı Kız"ı (La Vieille Fille) La Presse’te on iki fasikül halinde yayımlatarak yeni bir gazetecilik ve edebiyat macerasına atılır. Bu girişim tefrika romanın başlangıcını oluşturur. Balzac’ın bu alanlarda, zamanının herhangi bir yeniliğinin dışında kalması mümkün değildir; o ölene kadar yazar, gazeteci ve basımcı olarak kalmak istemiştir.
Yeni bir okur kitlesi edinmenin yeni aracı olan tefrika romanın doğuşu, Balzac’ın yarattığı araca tam olarak egemen oluşuyla çakışır: Balzac romanı. Ayrıca Balzac’ın son yazarlık dönemini başlatır ve en ünlü romanlarından birini besler: Sönmüş Hayaller. Bu eser, basının gücü ve hesaba katılması gereken bir kamuoyunun rolü; edebiyatın ticarileşmesi, sanayileşmesi; fikirlerin mal gibi piyasada dolaşması, düşünce ticareti gibi, yazarın yaşadığı yeni deneyimlere dayanmaktadır. Sönmüş Hayaller’in yazılması ve yayımlanması yedi yıldan uzun bir süreye yayılır (1835-1843); bu, Balzac’ın yaratıcı faaliyetinde bir düşüş olduğunu göstermez; 1837’den 1850’de ölene kadar 23’ün üzerinde roman yazar, tiyatroda şansını dener, bir defa daha "kendisine ait bir gazete" ye sahip olma girişiminde bulunur (üç sayı çıkan La Revue Parisienne). Yaşamının son dönemlerinde kaleme aldığı bu romanlar, ölümünden sonra en büyük hayranlığı uyandıracak olan eserleridir: CZsar Birotteau, Bette Abla, Esrarlı Bir Vaka, Iki Gelinin Hatıraları (Memoires de Deux Jeunes MariZes, 1841) veya Kibar Fahişeler gibi. Bunlar aynı zamanda, romantik çağın gündüz ve geceden oluşan iki yüzüyle gösterdiği ve artık geceden başka bir şey olmayan bir dünyanın kesin kararmasını anlatan romanlardır. Ama Balzac’ın eriştiği bu ustalık, olağanüstü bir roman makinesi doğurur. 1841’de imzalanan bir sözleşmede Insanlık Komedisi’nin adı göze çarpar. Balzac 1842’de bütünün organizasyonunu dile getirdiği önsözü kaleme alır. Nihayet 1845’te, tasarladığı tam haliyle Komedi’nin eksiksiz bir kataloğunu yayımlar: 137 roman, yaklaşık 2 000 kişi (46 roman tasarı veya sadece taslak halinde kalmıştır).
Bu arada Madame Hanska’nın kocasının ölmesiyle yedi yıl önce başlamış olan rüyanın gerçekleşmesi mümkün olur; Balzac 1843’te, ardında haciz tehlikesi gibi büyük güçlükler bırakarak, Eve ile buluşmaya Sen-Petersburg’a gider. Sonra işi, borçları, maceralı girişimleriyle baş başa kalmak üzere geri gelir; bu arada doktoru kendisine kronik menenjit teşhisi koyar. Bir çocuk sahibi olmayı bile istediği (ama 1846’da kırk beş yaşında olan Madame Hanska düşük yapacaktır) "Yabancı"sıyla birlikte Avrupa’da bol bol yolculuk eder ve son iki yılını Ukrayna ve Fransa arasında bölünmüş olarak geçirir. 1848 Devrimi Balzac’ta yalnızca olumsuz tepkiler doğurur ve Chateaubriand’ın yerine aday olduğu Academie Française’de (Fransız Akademisi) ancak iki oy alır. 14 Mart 1850’de Ukrayna’da Madame Hanska’yla evlenir. Haziran sonuna gelindiğinde artık hiçbir şey yazamamaktadır. Bitkin bir halde Paris’e döner ve 18 Ağustos’ta orada ölür. Pre-Lachaise Mezarlığı’nda mezarı başında saygı konuşması yapan Hugo, Choses Vues’de, Içişleri Bakanı ile arasında geçen kısa konuşmayı aktarır: "Bana: ’Seçkin bir adamdı’ dedi. Ben de ona: ’O bir dáhiydi.’ dedim"