Bakış Açısı Nedir? Edebi Metinlerde Bakış Açıları Ve Anlatıcı Türleri (Gözlemci, İlahi, Kahraman Bakış Açısı)

Bakış açısı, bir anlatının anlatıldığı perspektiftir. 

Bakış Açısı Nedir? 

Bakış açısı, genellikle bir yazarın herhangi bir kurgu yazısına başlamadan önce yapması gereken ilk büyük seçimdir. Hikaye anlatma sürecinin hemen hemen her yönünü etkileyen bir karardır. Örneğin; 

İlk kişi “ben” veya “biz” kullanır 

İkinci kişiye zamir ile söylenir, “sen” 

Üçüncü Kişi kullanılır. 

Modern dedektif romanlarında nadiren her şeyi bilen anlatıcılar bulunur, çünkü kitabın eğlencesi genellikle kahramanın yanında bir gizemi çözmeye çalışmayı içerir. Genç Yetişkin romanları genellikle ilk kişidir: ana karakterlerin seslerinin öne çıkmasını sağlar. 

 Edebi Metinlerde Bakış Açıları ve Anlatıcı Türleri 

 Edebi türlerdeki popüler bakış açıları; 

Genç Yetişkin: Çok sayıda birinci şahıs, ancak sınırlı üçüncü şahıs da popülerdir, 

Epic Fantasy: Üçüncü kişi her şeyi bilen ve sınırlı, 

Gizem ve Gerilim: Üçüncü kişi sınırlı, 

Romantizm: Birinci kişi ve üçüncü kişi sınırlıdır. 

Bakış Açısı Türleri 

 Birinci Şahıs: Birinci şahıs anlatısı, her gün öykü anlatma şeklimizin bir uzantısıdır. Çoğu zaman, birinci şahıs anlatıcı ana karakter olacaktır. 

 Birinci şahıs anlatısı, genellikle en samimi bakış açısı olarak görülür. Karakter, hikaye boyunca rehberleri olarak doğrudan okuyucuya konuşur. Bu da okuyucuları doğrudan eyleme yaklaştırır ve okuyucuların karakterin motivasyonlarını kolayca anlamasını sağlar. Okuyucular çok fazla zaman harcatmaz. 

 İkinci Şahıs: Okuyucuya anlatı bakış açısını bahşeder ve onlardan kendilerini doğrudan belirli bir karakterin baş boşluğuna yerleştirmelerini ister. 

 Okuyuculara "siz" olarak hitap edildiğinde, aktif katılımcının rolüne girerler ve hissetmeleri, düşünmeleri, koklamaları, dokunmaları ve görmeleri gerektiği söylenir. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu hikaye ile nihai yakınlığı yaratır. Okuyucular, hikâye anlatılmak yerine ilk elden tecrübe ederler. 

 Üçüncü Şahıs: Üçüncü şahıs bakış açısı, hikayeyi anlatmak için dış sesi kullanır. 

 Üçüncü şahıs sınırlı bakış açısı okuyucuları bir karakterin beynine yaklaştırdığından (ama tam olarak içine almadığından), birinci şahıs bakış açısının sahip olduğu güven oluşturma avantajlarının çoğuna sahiptir. Aslında, bu bakış açısı bir adım öteye gider. Üçüncü şahıs sınırlı bir öyküde güvenilmez bir anlatıcı bulmak çok daha nadirdir. Çünkü bu, tüm anlatının bir yazar aldatmacası olarak ortaya çıkmasına neden olur. 

 Üçüncü Kişi Sınırlı 

 Üçüncü kişi sınırlı, anlatıcının herhangi bir zamanda yalnızca tek bir karakterin düşüncelerini, duygularını ve anlayışını açığa çıkarabileceği yerdir. Bu nedenle, okuyucu bu perspektif karakterin zihniyle “sınırlıdır”. 

 Üçüncü Kişi Her Şeyi Bilen 

 Bu bakış açısında en önemli fark, her şeyi bilen anlatıcıların her şeyi bilmesi; yani hikaye dünyasında olan, olmuş veya olacak her şeyi açığa çıkarabilecekleri anlamına gelir. Dahası, okuyucular, bu Tanrı benzeri anlatıcının paylaşmak istediği tüm ayrıntılara erişebilir. 

 Edebiyatta Bakış Açısı Örnekleri 

 Jeff Kinney'nin yazdığı “Wimpy Kid'in Günlüğü” 2007'den beri çocukların hayatında bir yer ediniyor. Başrol oyuncusu Greg Heffley, güvenilir günlüğünde deneyimlerini ayrıntılarıyla anlatıyor ve bunun bir günlük olmadığını iddia ediyor. Hatta özel, genellikle yıkıcı veya komik olayları göstermek için kabarcık konuşma içeren çubuk çizimleri bile yer alıyor. Birinci şahıs bakış açısıyla yazılmış, arkadaşları ve ailesi ile birlikte geçirdiği günler boyunca onu takip ediyoruz. Greg'in hüzünlü öykülerini anlatırken kuru gerçeklik duygusu bizi sempatik bir şekilde kıkırdatıyor. 

 Üçüncü şahıs bakış açısından anlatılan popüler bir hikaye de Game of Thrones serisidir. Dizisi çevrilen bu kitap bir dış ses gibi anlatılıyor. Kitapta kendi dünyamızdan farklı ve fantastik bir evrende pek çok karakteri aynı anda okuyabiliyoruz. Yani birinci şahısta olduğu gibi sadece ana karakterin gördüğü şeyleri değil, pek çok şeyi bilebiliyoruz.