Bağlam Nedir? Neden Önemlidir? Türkçe'de Bağlam Ve Dilin İşlevleri

Bağlam konusunda büyük bir meraka kapılan ve bu konuda bilgi sahibi olmak adına araştırma yapmaya yönelen insanların sayısı bir hayli fazla olmaktadır.

Bağlam Nedir?

Sözcükler, birbirinden oldukça farklı ortamlarda cümle içerisinde değişik anlamlar barındıracak edecek biçimde kullanılabilir; bu kullanımlara ise "bağlam" adı verilmektedir. Başka bir tabir ile, kelimelerin ortama bağlı olarak cümle içinde kazanmış olduğu anlamlara bağlam adı verilir.

Bağlam Neden Önemlidir?

Bağlam, iletişime katılmakta olan öğelerin beraber oluşturmuş olduğu ortama bağlam denilmektedir. Başka bir tabir ile göstergenin diğer öğelerle beraber ve onlarla birleşmek suretiyle bütünleşerek onların da yardımı ile bir kavramı yansıtması olayı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda bağlam neden önemlidir sorusunun yanıtı şu şekilde verilebilmektedir; bir kelimenin hangi anlamda kullanılmış olduğunu bağlamına göre belirleriz. Bu bakımdan bağlam çok büyük bir önem barındırmaktadır.

Sarf edilen bir kelimenin anlamını belirlemede bağlam devreye girmektedir. Bu yönü ile bağlam, iletişimde çok ciddi öneme sahiptir. Konun netlik kazanması adına bir örnek verilmesi gerekirse; “sıfır” kelimesi farklı bağlamlarda kendi içinde çok değişik anlamlar ifade etmektedir.

Sıfır sözcüğü, “Pazarda sıfır gibi bir araba gördüm ve onu vakit kaybetmeden hemen aldım.” cümlesinde aracın hasarsız olduğu, yeniliğinin ve kullanışlılığını bildiriyor. Buna göre cümle içinde kullanılan "sıfır" kelimesi olumlu anlamda kullanılmıştır

Bu konuyla alakalı olarak verilebilecek olan bir başka örnek ise şu şekildedir;. “Sorma, su içsem kilo alıyorum, kilo vermek için tüm rejimleri denedim, ancak yine de netice sıfır.” şeklinde kullanılan cümle içerisinde ise “sıfır” sözcüğü “ başarısız, kötü, verimsiz” anlamında kullanılmıştır. Buna göre olumsuz bir anlamda kullanılmış haldedir.

Türkçede Bağlam ve Dilin İşlevleri

Bağlam başka bir tabir ile kontekst; kelime ve cümle gibi anlatım öğelerinin, kullanılmış oldukları yere ve zamana göre, kendinden önce ve sonra gelen faktörler sebebiyle kazanmış olduğu farklı anlam ve değerler bütünü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Aşağıda verilen örneklerde belirtilmiş olan kelimeler farklı bağlamlarda kullanılmıştır:

- Adam sergilemiş olduğu içten tavırları sayesinde herkes tarafından kısa sürede sevilmişti.

- İçten yanmalı motorların icadıyla birlikte günümüzdeki arabaların üretimi gerçekleştirilmeye başladı.

Dil biliminin alt disiplinlerinden bir olan pragmatik, bağlam kavramı üzerine kurulu durumdadır. Bir ifade bağlamsal yönden değerlendirilirken, sözcüklerin yanı sıra cümlelerin de bağlamı ele alınmaktadır. İletişimin doğru ve tam olarak gerçekleşebilmesi bakımından bir cümlenin diğer cümleler ile ve hatta yer ve zaman ile ilişkisinin de değerlendirilmesinin gerekliliği söz konusudur.

İnsanların birbirleri ile etkin bir şekilde iletişim kurmasını sağlayan en temel unsur dil olmaktadır. Asırlar boyunca farklı toplum ve kültürlerin birbirinden farklı ola dilleri üzerinden anlaşması, insanların gelişimi aşamasında da çok önemli bir yere sahiptir.

İnsanların günlük yaşamının oldukça büyük bir bölümü dili kullanarak geçer. Ancak kullanım hususunda dil amaca bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örnek olarak; düz bir yazı okumak ile birlikte bir şiir okuma arasında oldukça önemli farklılıkların varlığı söz konusudur. Aynı zamanda bir profesörün eğitim noktasında ortaya çıkarmış olduğu konuşma türüyle beraber inşaatta ustaların birbiri ile konuşması ciddi bir farklılık yaratabilmektedir. Durum sakinlik yahut heyecan ve duyguyla birlikte anlayışa bağlı olarak dilin işlevlerini önemli ölçüde ortaya çıkarır. Buna göre;

- Heyecana bağlı işlev,

- Göndergesel işlev,

- Dil Ötesi işlev,

- Alıcıyı harekete geçirme,

- Kanalı kontrol işlevi,

- Şiirsel işlev,

Bu şekilde farklı dallara ayrılmış durumda olan dilin işlevleri maksada uygun olarak farklı noktalarda kullanılır. Bundan dolayı eğitim süreci kapsamında dilin işlevlerini etkin biçimde anlamak ve kullanmak oldukça büyük bir önem barındırmaktadır.