Bağ fiil nedir ve ekleri nelerdir? Bağeylem (ulaç) örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Fiilim grubunda yer alan fiillerden birisi de bağ eylem veya bağ fiildir. Ulaç, zarf fiil veya bağ eylem adı ile de bilinen bağ fiiller en çok eki bulunan fiilimsi grubunu oluşturmaktadır. Öğrenciler için oldukça zor ve karmaşık olarak görülen bağ fiiller pek çok kişi tarafından araştırılmaktadır. Peki bağ fiil nedir ve ekleri nelerdir? Bağ eylem (Ulaç) örnekleri ile konu anlatımını sizlere detaylıca derledik.
Fiilimsiler isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üç grupta incelenmektedir. Fiilimsilerin birbirinden farklı ekleri bulunmaktadır. Zarf fiil, diğer adı ile bağ fiillerin ekleri diğer gruplara göre daha fazladır.
Cümle içerisinde zarf görevinde kullanılan eylemsilere bağ fiil adı verilmektedir. Bağ fiiller fiilimsi olmalarının yanı sıra fiil kök ve gövdelerinden ek alarak türemektedir. Bap fiiller fiilimsilerin üç grubundan birisi olmaktadır. Fiillerden türetilebildiği gibi sıfat fiillerden ekler alarak da oluşmaktadır. Bağ fiiller öbekleştiği kelimeler ile kullandıkları zaman zarf tümleci görevi görmektedir.
Bağ fiiller sözcük türü olarak belirteç görevi görmektedir. Ayrıca peş peşe birleşmiş kelimeleri de birbirine bağlamaktadır. Art arda gelen eylemleri sıralayan ve belirteç görevi gören bağlaca bağ fiil adı verilebilir.
Bağ Fiil Ekleri Nelerdir?
Bağ fiillerin pek çok eki vardır. Bu nedenle bu eklerin hepsini ezberlemek oldukça zor olabilir. Diğer fiilimsilere göre daha çok eki bulunan bağ fiilleri bulmak için nasıl ve ne zaman soruları sorulabilir. Bu soruların cevabı bağ fiilleri göstermektedir. Bağ fiil ekleri şunlardan oluşmaktadır:
- -ip, -ıp, -üp
- -arak, -erek
- -madan, -meden
- -maksızın, -meksizin
- -dıkça, -dikçe, -tıkça, -tikçe
- -ınca, -ince
- -alı, -eli
- -ken
- -a
- -....r....maz, ...-r...-mez
- -asıya, -esiye
- -casına, -cesine
Bu ekler ile türetilen ve cümle içerisinde zarf görevinde kullanılan kelimeler bağ fiiller olmaktadır. Ayrıca bağ fiiller cümleleri zaman veya durum yönüyle tamamlamaktadır. Bu ekler ile birleşen bağ fiil kelimeleri bulmak için nasıl ve ne zaman soruları sorulabilir.
Bağ Eylem (Ulaç) Örnekleri İle Konu Anlatımı
Cümle içerisinde bağ eylemler, diğer adı ile ulaçlar belirteç görevinde kullanılırlar. Fiilimsi gurubu içerisinde en çok eke sahip bağ fiilleri cümle içerisinde bulmak için eklerin ezberlenmesi gerekmektedir. Bağ fiillere örnek cümleler şu şekilde verilebilir:
- Sokağın köşesinden koşarak kaçtı.
Bu cümlede koş eylemi -arak ekini almıştır. Bu eki alarak çık eyleminin nasıl yapıldığını belirmektedir. Bu nedenle cümlede belirteç görevi görmektedir. Ayrıca bu eylem olumsuzluk ekini alabildiği için bağ fiil olmaktadır.
- Evin yolunda bata çıka gidiyoruz.
Bu cümlede bat ve çık fiillerine ''...a....a'' ekleri eklenmiştir. Burada bata çıka fiilimsileri cümlede belirteç görevi görmektedir. Bu nedenle bağ fiil olmaktadır.
- Çocuklar gülerek bizlere bakıyordu.
Cümlede ''-erek'' eki bakmak fiiline eklenmiş ve bağ fiil oluşmuştur. Durum belirten bu fiilimsiyi bulmak için fiile nasıl sorusu da sorulabilir.
- Araba ilerledikçe evleri bir bir geçiyoruz.
Bu cümlede ''-dikçe'' eki ilerlemek fiiline eklenmiş ve bağ fiil oluşturmuştur. Burada bağ fiil ''ilerledikçe'' kelimesidir.
- Durakta beklerken annem yanıma geldi.
Bu cümlede beklemek fiiline ''-ken'' bağ fiil eki eklenmiştir. Bu cümlede beklerken kelimesi zaman belirtmekte ve cümlede belirteç görevi görmektedir.
- Bu tartışmadan bir sonuç çıkmayacağı apaçık ortada.
Burada tartışmak kelimesine ''-madan'' eki alarak oluşan tartışmadan kelimesi bağ fiil olmamaktadır. Çünkü burada kelime eylemin nasıl yapılacağını bildirmemiştir. Tartışma kelimesi ''-den'' hal ekini almıştır.