Anne-babalık kapasitesi gelişir mi?

Anne-babalık kapasitesi, tıpkı matematik kapasitesi gibi herkeste farklı düzeyde bulunur. Yani, nasıl aynı öğretmen aynı sınıfa matematik dersini anlattığında herkes aynı notu alamazsa, her anne-baba da aynı düzeyde çocuğuna sağlıklı ebeveynlik yapamaz.

ANNE-BABALIK KAPASİTESİNİ NELER BELİRLER?
Anne-babalık kapasitesini empati seviyesi, adalet duygusu, duyarlılık, şefkat ve hoşgörü düzeyi ve kendi anne-babanızla bağlanma stiliniz belirliyor. Kendi anne-babanızla ilişkiniz nasıldı? Size katı sınırlar mı koydular? Aranızdaki ilişki soğuk muydu? Bir açığınız ya da sorununuz olduğunda en son duymasını istediğiniz kişi hissettiğiniz korku ve kaygı nedeniyle onlar mıydı? Ya da anne-babanız çok mu evhamlıydı? Her dediğiniz ağlamayın diye yapıldı mı?
Ailenizin, özellikle de duygusal ihtiyaçlarınızı hiç karşılamadığını mı hatırlıyorsunuz? Saçınızı okşadığı, kucağına şefkatle aldığı ve size güzel sözler söylediği bir anıyı hatırlamakta zorlanıyor musunuz?

İşte tüm bunlar, sizin bugün çocuğunuzla bağınızı etkiliyor. Ya kaygıyla siz de çocuğunuza bir koala gibi yapışıyor ve onun kendisi olmasına fırsat veremiyorsunuz. Ya da tam tersi çocuğunuzu buz gibi yalnız hissettiği bir ilişkiye hapsediyorsunuz. Çocuğunuzla sağlıklı bağ kurmak için önce kendi anne-babanızla duygusal göbek bağınızı kesip, yetişkin olmaya karar vermeniz lazım. Onlardan başkalaşmaya cesaret duyduğunuz kadar çocuğunuza da özgürlüğünü teslim edersiniz.

ANNE BABALIK KAPASİTESİNİ GELİŞMENİN YOLLARI
Bunun ilk yolu sınırlı ve güçlü yanlarınızı fark etmekle başlar. Bunun için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
1- Kendi bağlanma stilinizi fark edin. Anne-babanızla kaygılı bağınız-ilişkiniz varsa; çocuğunuzla kaygılı, kaçınan ve ilgisiz bağlandıysanız onunla soğuk ve ilgisiz bağ kurmanız olası. Hatta kendi sağlıksız bağlanma stiliniz nedeniyle çocuğunuzla bağ kurmakta zorlanıyor ve her şey size ‘angarya’ gibi bile gelebilir. Bu nokta da önce kendi bağlanma stilinizi sağlıklı hale getirmelisiniz. Çocukken bunu yapamamanız normal, çünkü çocuktunuz! Ama artık bunu gerekirse profesyonel destek alarak yapabilirsiniz.
2- Ailenizle duygusal göbek bağınızı kesin. Hala anne-babanız bir konu hakkında nasıl hissederse siz de hiç değerlendirmeden aynı duygu durumuna mı saplanıyorsunuz? Örneğin, eşinizi kendi anne babanızın sevdiği kadar seviyor onların kızdığı kadar kızıyor ve üzülüyor musunuz? Yetişkin bir birey olarak artık duygularınızın yönetimini onlardan alın!
3- Empati seviyenizi çocuğunuzun gelişimsel seviyesine göre güncelleyin. Kendi gelişimsel özeliklerinize göre, çocuğunuz size çok hareketli, sabırsız ya da gereksiz ağlıyor-öfkeleniyor gibi gelebilir. Dünyaya onun gözlükleriyle dünyaya bakmaya çalışın.
4- Adaletli olun. Özellikle kardeşi varsa çocukların en hassas olduğu konunun ne adaletli davrandığınız olduğunu unutmayın.
5- Onun duygusal ihtiyaçlarına duyarlılık gösterin.
6- Hatalarını şefkatle uyarın. Hatalarından ders alması için utandırma ya da cezalandırma yolunu seçmeyin. Bu geleneksel yollar hata yapmamasını sağlasa bile özgüveni yitirmesine ve size öfke duymasına neden olacaktır.
7- Sınır koyun. Az ama öz kuralınız olsun. Bu kurallar konusunda eşinizle birlikte tutarlı olarak çocuğunuza sınır koyun.
8- Kusurlarına hoşgörü gösterin. Çocuğunuz sizin kusursuz bir projeniz değil. Ne o ne de siz mükemmel olmak zorunda değilsiniz. Kusurlarımızla da keyifli bir hayat sürebiliriz.
9- Affedin, af dileyin. Çocuğunuza geçmiş hatalarını hatırlatmayın. Hatanız olduğunda siz de özür dilemesini ve telafi etmeyi bilin.
10- Koşulsuz sevin. Çocuğunuz tembel, fazla kilolu ya da öfkeli olabilir. Onun potansiyelini ortaya koymasına engel olacak olumsuz özelliklerini tatlı diliniz ve sabrınızla törpüleyin.

Ve unutmayın; yarın bugünden ve kendi anne-babanızdan daha iyi bir anne-baba olabilirsiniz.

DOÇ. DR. ASLI BUGAY SÖKMEZ KİMDİR?
Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez lisans eğitimini Ankara Üniversitesi’nde; doktorasını Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık alanında tamamladı. Florida State Üniversitesi Aile Enstitüsü’nde araştırmacı olarak ‘sağlıklı romantik ilişkiler’ ve ‘affetme’ konularında çalışmalarda bulundu. ‘Türkiye’de Kadına Yönelik Tutum ve Nedenleri’ başlıklı araştırması ile Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (KOÇ-KAM) Proje Ödülü’nü kazandı. Portekiz’de düzenlenen Information Integration Theory and Functional Measurement Konferansı’nda en iyi sunum ödülüne layık görüldü. Ayrıca Aslı Bugay Sökmez’in, kayıp ve yas terapisi ve aile ile evlilik terapisi alanlarında uzmanlıkları bulunuyor. Şu an ODTÜ Kıbrıs Kampüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı’nda öğretim üyesi olarak görev yapan Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez affetme, ruminasyon, eşli ruminasyon ve okul ikliminin psikolojik etkileri konularında çalışmalar yapıyor.