Anlam genişlemesi nedir? Anlam genişlemesi ile ilgili örnekleri ile konu anlatımı

Farklı sebeplerden dolayı Türkçede bulunan köklü kelimeler bazı değişimlere uğrar. Bu değişimlerden biri olarak anlam genişlemesi ön plana çıkmaktadır. Birçok farklı örnek üzerinden Türkçeye yerleşmiş değişik anlam genişlemesi olan kelimeler bulunmaktadır.

 Anlam Genişlemesi Nedir?

 Herhangi bir sözcüğün dar anlamdan genel anlamı geçiş yapması anlam genişlemesi olarak ifade etmektedir. Diğer bir deyişle eski dönemlerde belli bir durumu anlatırken, günümüzde daha genel bir yapıyı tanımlar. Özellikle anlam genişlemesi daha çok toplumsal bazı değişimler söz konusu olduğu zaman gerçekleşir. Örneğin araba kelimesi eski dönemlerde ‘atlı araba’ olarak ifade edilirken, günümüzde ise artık ‘motorlu taşıtlar’ olarak genel bir yapıya sahiptir. Böylece verilen örneklerde olduğu gibi genel bir tanımlama yapısına giriş yaparlar. Bu durum özellikle bazı ihtiyaçlardan dolayı yaşanır ve dar anlam üzerinden genel anlama geçiş yapılır.

 Anlam Genişlemesi ile İlgili Örnekleri

 Anlam genişlemesi dil bilgisi açısından en önemli konular içerisinde yer almaktadır. Çok eski dönemden günümüze ulaşmış farklı sözcükler, değişik nedenlerden dolayı genel bir anlam elde eder. Sabit ve belli bir tanımlaması bulunurken, toplumsal nedenlerden dolayı değişime uğrar. Öne çıkan bu değişim ile beraber anlam üzerinden genel bir anlama sahip olur. Türkiye'de bu konuda birçok farklı kelime olduğunu ifade etmek mümkündür.

 Araba: Atlı araba yerine artık motorlu taşıtlar şekilde ifade edilir.

 Kraliçe: Eski dönemde hanum olarak ifade ederken, günümüzde ise kadın, bayan ve hanım şeklinde anlatılır.

 Şeytan: Allah’ın Cennetten kovduğu bir melek olması ile beraber, günümüzde daha geniş bir anlama sahiptir. Bu şekilde artık kurnaz ve kötü gibi anlamlar üzerinden ifade edilir.

 Nemrut: Eski dönemlerde tarihte önemli bir kişi iken, şimdi acımasız, suratsız ve sert gibi ifadeler üzerinden tanımlanır.

 Yukarıda verilen örnekler ile beraber anlam genişlemesini ifade etmek mümkün. Bu şekilde tanımlama yapmadan direkt olarak verilecek daha birçok farklı örnek olduğunu söylemek gerekir. Böylece dar anlam üzerinden giriş anlama geçiş ile beraber, amaca uygun birçok farklı yerde bu sözcükler kullanılır.

 Anlam Genişlemesi ile Konu Anlatımı

 Türkçede yer alan bazı kelimelerin belli anlamın dışında daha geniş bir anlama sahip olması anlam genişlemesi olarak ifade edilmektedir. Daha çok kelimeler üzerinden ele alınması ile beraber, günümüz toplumuna ayak uydurması amaçlı gerçekleşir. Daha doğrusu toplumun isteklerine uyum sağlamak için yapılan bir genişleme olduğunu ifade etmek gerekir. Aynı zamanda anlam genişlemesine uğrayan bazı kelimeler, yanında ek olarak yan anlam da kazanabilmektedir. Böylece anlam genişlemesi elde etmesi ile beraber, değişik yapılar üzerinden de farklı yerlerde kullanım imkanı elde eder.

 Örneğin kol kelimesi normalde organ olarak ifade edilir. Ancak daha geniş tanım ile beraber bölüm şeklinde anlatılır. Bu da hem anlam genişlemesi gerçekleştirir hem de yan anlam kazanmasına olanak tanır. Özellikle toplumlar geliştikçe daha geniş anlama sahip olan kelimelere ihtiyaç duyulur. Bunu karşılamak için ise kelimeler dar anlam üzerinden daha geniş bir yapıya sahip olur. Bu konuda Türkçe üzerinden birçok farklı kelime bulunduğunu ifade etmek mümkündür. Bunlar içerisinde alan, ödül ile beraber yüz gibi daha birçok değişik kelime anlatılabilir.