Güncelleme Tarihi:
Malazgirt Savaşının ardından kurulan beylikler Anadolu'nun Türkleşmesini sağladıkları gibi İslamiyet'in yayılmasında da büyük rol oynamıştır. Anadolu Selçuklu Devletinin himayesinde olan bu beylikler Avrupalı devletlerin düzenlediği Haçlı Seferlerine karşı birlikte savaşmıştır.
Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beylikleri Nelerdir?
1- Saltuklu Beyliği
2- Mengüçlü Beyliği
3- Danişmendliler Beyliği
4- Artuklu Beyliği
Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Özellikleri
1- Saltuklu Beyliği:
1072 yılında kurulan Saltuklu Beyliğinin en önemli özelliği Anadolu'da kurulan ilk beylik olmasıdır. Başkenti Erzurum olan Saltukluların kurucusu Malazgirt Savaşının zaferle sonuçlanmasında önemli rol oynayan Emir Kasım Saltul Bey'dir.
1102 yılında Emir Kasım'ın vefat etmesinin ardından beyliğin başına önce Melik Alaaddin Ali, sonra İzzeddin Saltuk geçmiştir. Başkenti Erzurum olan Saltuklu Beyliğin son hükümdarı ise 17 yıl boyunca beyliği yöneten Melik Rüknettin Melikşah olmuştur.
Saltuklular zamanında yapılan birçok mimari eser günümüze kadar ulaşmıştır. Bu eserlerden en önemlileri Saat Kulesi adıyla da bilinen Tepsi Minare ve Mama Hatun Kervansarayı'dır.
2- Mengüçlü Beyliği:
Merkezi Erzincan olan Mengüçlü Beyliği, 1080 yılında kurulmuştur. Mengücek Gazi tarafından kurulan beylik, toplam 148 yıl boyunca Anadolu'da hüküm sürmüştür.
12. yüzyılın başında Mengüçlü Beyliğinde birçok iç karışıklık çıkmıştır. Bunun sonucunda beylik, 1142 yılında Divriği ve Erzincan - Kemah olmak üzere iki ayrı kola ayrılmıştır. Beyliğin diğer hükümdarları Seyfüddin Ebu'l-Muzaffer Şehenşah ve Melik Fahreddin Behramşa'dır.
Mengücekliler döneminde mimarinin yanı sıra hat sanatı da oldukça gelişmiştir. Hat sanatının en nadide örneklerinin yer aldığı Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi, günümüzde en çok ziyaret edilen tarihi yapılardan biridir.
3- Danişmendliler Beyliği:
1080 yılında Ahmet Gazi tarafından kurulan Danişmendliler Beyliği, yaklaşık 100 yıl boyunca Anadolu'da hüküm sürmüştür. Anadolu Selçuklu Devletine katılan ilk beylik olan Danişmendliler'in başkenti önce Niksar, sonra Sivas olmuştur.
Danişmendliler Beyliği, Anadolu'da en fazla türbe ve medrese yapan beyliktir. Günümüze kadar ulaşan en önemli mimari eserleri arasında Tokat Yağıbasan Medresesi ve Amasya Halifet Gazi Türbesi yer almaktadır.
4- Artuklu Beyliği:
1102 yılında Artuklu Beyliği'nin başkenti önce Hasankeyf sonra Diyarbakır olmuştur. Hasankeyf, Mardin ve Harput olmak üzere üç kola ayrılan Artuklular, 1409 yılında dağılmıştır.
Artuklular döneminde yapılan en önemli mimari eser Mardin Ulu Camii'dir.