Güncelleme Tarihi:
Gerek İngilizce öğrenen bireyler gerekse farklı bir dil öğrenen bireyler zamanlar konusunu işlerken mutlaka geçmiş zaman konusunu duymuştur. Türkçede de geçmiş zaman önemli cümle kalıplarını oluşturmaktadır. Türkçe de di li geçmiş zaman, miş li geçmiş zaman gibi kategorilere de ayrılmaktadır. Geçmiş zamanın özü herkesin bildiği gibi geçmişte olmuş bitmiş eylemi belli etmek amacıyla fiilin bu zamana göre uyarlanmasıyla yapılmasıdır.
Örnek Cümlelerle Almanca Geçmiş Zaman Perfekt Konusu
Geçmiş zaman di li geçmiş zaman ve miş li geçmiş zaman olarak iki kategoride incelenir. Almanca dilinde ilk olarak di li geçmiş zamanı anlatacağız. Burada bilinmesi gereken Almanca dilinde di li geçmiş zaman ikiye ayrılmaktadır.
Birincisi perfekt dediğimiz di li geçmiş zamandır. İkincisi ise prateritum dediğimiz di li geçmiş zamandır. Perfekt di li geçmiş zaman konuşma dilinde kullanılan, geçmiş zamanda yaşanmış ve bitmiş olayları anlatmak için sıklıkla tercih edilir.
İkincisi olan prateritum di li geçmiş zaman ise Almancada daha çok yazı dilinde tercih edilir. Yani romanlarda, masallarda, deyimlerde, hikayelerde tercih edilir. Konuşma dilinde kullanılan perfekt di li geçmiş zaman bu alanda kullanılmaz.
Bu yüzden konumuz perfekt di li geçmiş zaman konusudur. Almancada bu alanda iki adet yardımcı fiil yer alır. Öncelikle bu yardımcı fiilleri ve çekimlerini bilmek esastır. Haben ve sein bu yardımcı fiili oluşturur. Haben yardımcı fiili sahip olmak anlamındadır. Sein yardımcı fiili de olmak anlamındadır.
Geçmiş zaman cümlesi kurarken haben mi yoksa sein yardımcı fiili mi kullanılacak mutlaka bilinmelidir. Bu yardımcı fiilin çekimli halleri tablo şeklinde her yerde verilmekte ve ezberlenmesi beklenmektedir.
Örneğin cümlede kullanılan sözcük bir noktadan diğer noktaya hareket bildiriyorsa sein yardımcı fiili kullanılmalıdır. Bu yüzden de Almancada düzenli fiilde perfekt di li geçmiş zaman oluşturulurken sein ve haben alan fiil ezberlenir.
Bu konuya bir örnek verelim. Haben yardımcı fiilini alan Lernen yani öğrenmek fiili verilebilir. Lernen fiilinde sonda yer alan en mastar eki kelimeden atılır. Bunun yerine de t eki getirilir. Kelimenin en başına da ge eki getirilerek ortada yer alan bu fiil Gelernt haline dönüşmüş olur.
Burada bir kalıp verelim. İşte perfekt di li geçmiş zaman cümlesi kurarken bilmeniz gereken cümle kalıbı şöyle sıralanmaktadır;
Özne+Haben ya da sein yardımcı fiili+Zaman+Nesne+Yer+Esas fiil
Bu kalıba göre örnek bir cümle yazalım. '' Wir haben Basketball gespielt.'' Bu cümlede görüldüğü gibi esas fiil en sonda yer aldır. Bu da gespielt fiilidir. Bu fiil oynamak anlamına gelen spielen fiilinin çekimlenmiş halidir. Yani başına ge eki getirilmiştir. Sonuna da t eki getirilmiştir ve en eki kelimeden atılmıştır. Cümleye baktığımızda özneden sonra haben yardımcı fiili gelmiştir. Bu Almanca geçmiş zaman cümlesinin Türkçe hali de '' Biz basketbol oynadık. '' demektir.
Sein ile haben yardımcı fiili birbirinden ayırabilmenin püf bir noktasını sunalım. Örneğin koşmak, uçmak, gitmek, gelmek ve yürümek gibi eylemler bir noktadan diğer noktaya hareketi anlattığı için sein yardımcı fiili kullanılmalıdır. Bir diğer püf nokta ise şudur sein yardımcı fiili kullanıldığında esas fiilin sona genellikle t eki gelmez sadece başına ge eki gelir.
Örneğin gelmek fiili Almanca dilinde kommen demektir. Bu fiil sein yardımcı fiiline göre çekim yapıldığında ise sadece başına ge eki getirilir sonuna t eki getirilmez. Böylece esas fiil olan gelmek fiili artık gekommen haline dönüşmüştür.
Bu konuda bazı bilinmesi gereken kurallar da vardır. Örneğin ayrılabilen bir fiilde ge eki iki kelimenin arasına girerek oluşturulur. Geçmiş zamanda er, zer, ver, ent, be, er, emp ile başlayan sözcüklerde ge eki gelmez.