Aliterasyon nedir? Nasıl bulunur? Ses tekrarı sanatı aliterasyon özellikleri
Güncelleme Tarihi:
Aliterasyon hem manzum hem de mensur eserlerde kullanılan bir söz sanatıdır. Latincede "alliteration" şeklinde yazılan sözcük, harf anlamına gelen ''litera'' sözcüğünden türetilmiştir. Bu söz sanatında genellikle sessiz harflerle başlayan heceler, farklı kelimelerle tekrarlanır. Örneğin ''dün gece büyük bir hadise hasıl oldu'' cümlesinde ''ha'' sesleri tekrarlanarak aliterasyon yapılmıştır. Aliterasyon nedir? Nasıl bulunur tüm detayları ile derledik.
Aliterasyon ile tekrir sanatı karıştırılmamalıdır. Tekrir sanatında, kelimeler aynı dizede ya da beyitte tekrarlanır. Örneğin: ''Geçtim ins ü andan kendimim kendimdeyim / Sanma zahid gayriyim ben kendimim kendimdeyim'' dizelerinde ''kendi'' sözcüğü tekrarlanarak tekrir sanatı yapılmıştır.
Aliterasyon Nedir?
Şiirde ritim ve ahenk unsurlarının başında ses ve ahenk gelir. Ahenkli bir söyleyiş için yapılan ses tekrarlarına aliterasyon denir. Bu söz sanatı sadece şiirlerde değil düz yazıda da seci ile birlikte kullanılır.
Aliterasyon Nasıl Bulunur?
Bir cümledeki ya da dizedeki aliterasyon söz sanatını bulmak için kelimelerin hecelerine tek tek bakılmalıdır.
Örnekler:
1- Yal ehli / Kal Ehli / Hani Nerede Hal Ehli
Ehli - Tekrir Sanatı
Al Hecesi - Aliterasyon
2- Esbaba Tevessül / Allah'a Tevekkül
Ül ve Te heceleri - Aliterasyon
3- Yarim gidince yarım kaldım.
''Yar''
4- Bu zor zamanlarımda derdime derman oldun.
''Der''
Not: Bir kelimenin hem ilk hem de son heceleriyle ses tekrarı sanatı yapılabilir.
Bazı cümlelerde hece değil tek bir harfle aliterasyon yapılabilir. Bu tür cümlelerle ya aynı harfle başlayan ya da aynı biten kelimeler kullanılır.
Örnekler:
1- Sana sadece sen yardımcı olabilirsin.
''S'' harfi.
2- Kalemine kuvvet!
''K'' harfi.
Ses Tekrarı Sanatı Aliterasyon Özellikleri
Aliterasyon söz sanatı atasözlerinde ve kalıp ifadelerde sıklıkla kullanılır.
Örnekler:
1- Azıcık aşım / Ağrısız Başım
Bu sözün ilk üç kelimesi ''A'' ile başlar. A harfi ile yapılan aliterasyonun yanı sıra başım ve aşım kelimeleriyle de cinas yapılmıştır. Cinas ve aliterasyon sanatı, sözlerin çok daha kolay ve hızlı bir şekilde ezberlenmesini sağlar.
2- Ak Akçe Kara Gün İçindir.
Ak hecesiyle hem cinas hem de aliterasyon sanatı yapılmıştır.
3- Aba vakti yaba, yaba vakti aba.
''Aba''
Deyimlerde de en çok kullanılan söz sanatlarından biri aliterasyondur.
Örnek Deyimler:
1- Sıtkı Sıyrılmak
''Sı''
2- Buldu mu Bunamak
''Bu'' Hecesi ve ''U'' harfi
3- Bas Bas Bağırmak
''Ba''
4- Celali Cemaline Galip
''Ce''
5- Abuk Sabuk Konuşmak
''Buk''
Not: Sesli harflerle yapılan aliterasyon sanatına ''asonans'' adı verilir.
Örnekler:
1- Dış kapının dış mandalı
Bu deyimde yer alan kelimelerin tamamında sesli harf olarak ''a'' ve ''ı'' kullanılmıştır.
2- Suçum burada kalmak.
Kullanılan sesli harfler: U ve A.
3- Sinirin geçince gel!
Sesli harfler: E ve İ
4- Ağzım açık kaldı.
Sesli harfler: A ve I