Aksiyon potansiyeli nedir, nerede ve nasıl başlar? Aksiyon potansiyel evreleri nasıl oluşur?
Güncelleme Tarihi:
Aksiyon potansiyeli en çok hayvan vücudu üzerinde ön plana çıkan bir yapıdır. Hücresel işlem ya da gelişim olarak da kabul edilebilir. Hücrelerin elektriksel zar potansiyelinin yükselmesi ve düşmesi aksiyon potansiyeli olarak tanımlanabilir. Aksiyon potansiyeli hakkında tüm detaylar.
Aksiyon potansiyeli, hücrelerin elektriksel zar potansiyellerindeki kısa süreli yükselir ve düşüştür. Daha çok hayvan vücudu üzerinde inceleme alanına sahiptir.
Hücrenin, elektriksel zar potansiyelinin kısa sürede yükselmesi ve azalması aksiyon potansiyeli olarak tanımlanır. Zar potansiyeli olarak da adlandırılan aksiyon potansiyeli hayvan hücrelerinde farklı şekillerde meydana gelir. Bunlar kas hücreleri, endokrin hücreleri, bazı bitki hücreleri ve sinir hücreleridir. Hücreler arasındaki iletişimde en etkili rol sinir hücrelerindedir.
Diğer hücrelerde ana işlev yalnızca hücreler arasındaki süreçleri etkin kılmaktadır. Hayvan hücrelerinde iki tür aksiyon potansiyeli mevcuttur. İlki gerilim kapılı sodyum kanalları, ikincisi ise gerilim kapılı kalsiyum kanallarıdır. Sodyum tabanlıda aksiyon potansiyeli milisaniyeden az sürerken kalsiyum tabanlıda 100 milisaniye ya da daha uzun sürebilir.
Nerede Ve Nasıl Başlar?
Bitkiler, mantarlar ve hayvanlardaki tüm hücreler pil gibi bir işleve sahiptir. Hücrelerin içi ve dışı arasında duyusal bazı farklılık oluşabilir. İç kısım pilin negatif kutbu olarak kabul edilir. Hücrelerdeki gerilim genelde milivolt olarak ölçülür. Hayvan hücrelerinde genelde normal bir gerilim 70 milivolt olarak ölçüm görür. Bu da hücrelerin küçük olmasından kaynaklanır. Bu gibi bir büyüklükteki gerilim hücre zarının içinde güçlü bir elektrik kuvveti oluşmasına sebep olur.
Büyük hücrelerdeki potansiyel zamanla az değişime uğrar. Bazı hücreler elektriksel olarak etkin bir göreve sahiptir ve gerilim de dalgalanır. Bazılarında gerilim hızlı yükselip alçalırken bazılarında ara sıra gerilim gözlemlenir. Yükselip alçalma aşamaları da aksiyon potansiyel olarak tanımlanır. Aksiyon potansiyellerin sürelerinde farklılıklar olabilir. Bu nedenle bunlar analog sinyaller olarak da kabul edilebilir. Hayvan beyin hücrelerinde tam alçalma ve yükselme bir saniyenin binde birinden de az bir sürede gerçekleşir. Diğer hücrelerde ise bu çevrimin birkaç saniyeyi bulması mümkündür.
Aksiyon Potansiyel Evreleri Nasıl Oluşur?
Aksiyon potansiyelindeki artış birkaç aşama ile olur. Reseptörüne bağlanan bir sinyale uyarı olarak bazı Na+ kanalları açılır. Konsantrasyon gradyanı sebebiyle Na+'nın hücreye akmasına izin verilir. Membran potansiyeli de bu sırada depolarize olur ve daha da pozitif bir hal olur. Membran potansiyeli genelde 55 milivalt seviyesindeyken aksiyon potansiyeli devam eder.
Eğer potansiyele ulaşılmazsa aksiyon potansiyeli meydana gelmez ve hücre dinlenme de membran potansiyeline geri gider. Bu eşiğe ulaşmak için aksiyon potansiyeli ya hep ya da hiç olarak adlandırılır. Aksiyon potansiyeli aksonun uzunluğu süresince nöronlara iletilmiş olan akson terminalleri yönünde ilerler. Yayılma hızı da çapın hızına göre değişir. Kılıflar elektrik akımı ve aksonun dışarı sızmasını önleyerek aksiyon potansiyelinin daha hızlı bir şekilde oluşmasını sağlar.