Adnan Menderes

ADNAN MENDERES FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN

 

Menderes’in yargılanma süreci (Yassiada duruşmalari)

 

28 Eylül 1960 günü mahkeme karariyla DP kapatilarak bir döneme damgasini vuran siyasal hareketin örgütsel varliğina son verildi. Birkaç hafta sonra da, 14 Ekim 1960’ta Yassiada’da özel olarak kurulan Salim Başol başkanliğindaki Yüksek Adalet Divani tarafindan, Menderes ve öteki DP yöneticilerinin yargilanma süreci başladi.

 

Duruşmalar sirasinda dikkat çeken önemli bir nokta vardi ki bu önemli nokta, duruşmalarin daha ilk gününden Yassiada Mahkemeleri’nin adilliği tartişilir bir hal almişti. Saniklar, "tabii hákim ilkesi"ne aykiri özel mahkemede yargilaniyordu. Başta Adnan Menderes olmak üzere DP’lileri mahkûm etmek için Ceza Kanunu değiştirilmiş ve hukuk çiğnenerek geçmişe yürütülmüş, savunma hakki ihlal edilmiş, doktrin ve içtihada aykiri istisnai karar verilmişti.

 

Divan Başkani Başol’un saniklarin konuşmalarina ve savunmalarina karşi tavri giderek sertleşiyordu. Savunmalar için tanik ve belge göstermeleri sürekli olarak reddediliyor, bunun yani sira konuşurken sözleri kesiliyor, savunmalarinin bağlantisi kopuyordu.

 

MENDERES’İN İDAMININ GEREKÇELERİ
Adnan Menderes'in ilk yargilandiği dava, Ayhan Aydan'dan olduğu iddia edilen çocuğunu öldürttüğü hakkindaki Bebek Davasi oldu. Daha sonra Menderes, 6 -7 Eylül Olaylari Davasi, Örtülü Ödenek Davasi ve Anayasayi Ihlal Davasinin da açildiği toplam alti davadan yargilandi.

 

16 ay boyunca Yassiada'da kalan Adnan Menderes, hakkinda açilan 6 davadan birinde beraat ederken, diğerlerinden mahkûm edildi. Yüksek Adalet Divani Menderes'in de bulunduğu 15 kişiyi idama mahkûm etti. Menderes'in cezasi kararin açiklanmasindan bir gün önce intihar girişiminde bulunduğu için tedavisi tamamlandiktan sonra 17 Eylül'de infaz edildi.

 

Ancak bütün bunlar Adnan Menderes’in idaminin yargilandiği mahkeme tarafindan öne sürülen gerekçeleriydi. Oysa Menderes’in idaminin arkasinda subaylarin, nedeni hálá belirsizliğini koruyan öfkesi yatiyordu. Çünkü subaylar, gerek ihtilal sirasinda gerekse Yassiada duruşmalari sirasinda basinin da desteği ile halka ve çeşitli yollardan mahkeme başkanina, Menderes hakkinda çikmasi zayif olmakla beraber muhtemel bir beraat kararina ya da affedilme kararina tepkilerini sanki önceden ortaya koyuyorlardi. Bu durum ise Menderes’i bekleyen kaçinilmaz sonu aylar öncesinden kamuoyuna bildirir nitelikteydi.

 

Menderesin idaminin halk, basin ve aydinlar üzerindeki etkileri:

 

Adnan Menderes’in idam karari ve kararin infazi, o zaman halk arasinda fiili olarak hiçbir olumsuz tepkiyle karÅŸilaÅŸmadi. Basinda Menderes hakkinda mahkemenin verdiÄŸi kararlar doÄŸrultusunda haberler yapiliyor ve yazilan köşeyazilarinin hemen hepsi mahkemenin verdiÄŸi kararin doÄŸruluÄŸunu savunuyor, belki de istedikleri halde bile Yassiada’daki mahkemenin etkisinden ve ordunun tepkisinden korktuklari için aksi yönde bir eleÅŸtiri yapamiyorlardi. Bu durum halk içinde geçerliydi. Halkin içinde de kararlardan hoÅŸnut olmayan büyük bir kesimin varliÄŸi inkár edilemezdi.ÂAydinlar arasinda da önemli bir kesim, Menderes’in idaminin Demokrasiye indirilmiÅŸ bir balta, bir zorunlu mola olduÄŸu görüşünü yillar sonra açiÄŸa vurmuÅŸtu.