Adlaşmış Sıfat Nedir? Adlaşmış Sıfat Konu Anlatımı Ve Örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Sıfatlar çoğu zaman isimle kullanıldığında karıştırılsa bile öğrenildiği zaman kolayca anlaşılabilen dilbilgisi kuralları arasındadır. Özellikle öğrenciler için önemli olan adlaşmış sıfat internet üzerinden de sürekli araştırılıyor. Siz de bu dilbilgisi kuralını öğrenebilir ve gerekli yerlerde kullanabilir ya da fark edebilirsiniz. Peki adlaşmış sıfat nedir? Adlaşmış sıfat konu anlatımı ve örnekleri hakkında bilinmesi gerekenler.
Adlaşmış sıfatlar ismin yerini alarak onu niteleyen ve aynı zamanda belirten bir kuraldan ibarettir. Özellikle hem gündelik yaşam içerisinde hem de yazılı kaynaklar ve edebi eserlerde sıkça kullanılan bir dil bilgisi kuralıdır. Özellikle örgün öğretim öğrencileri ile beraber edebiyatla ilgilenenler için bilinmesi gereken önemli kurallardan biridir.
Adlaşmış Sıfat Nedir?
Niteleme sıfatları çekim eki aldıklarında ya da almadıkları zaman niteledikleri ismin yerine geçerek onun yerini alırlar. Bu sözcüklere ise adlaşmış sıfat denmektedir. Sıfat tamlamaları içerisindeki pek çok değişik çeşit üzerinden bunu gerçekleştirmek mümkündür. İsmin yerini alan sıfatlar bu şekilde cümlenin daha kolay ve pratik noktaya gelmesine imkan vermektedir. Buna bir örnek vermek gerekirse;
‘’Yaralı çocuk annesini görünce mutlu oldu.’’
‘’Yaralı annesini görünce mutlu oldu.’’
İlk cümlede yaralı sözcüğü çocuk ismi niteleyen bir niteleme sıfatı olarak görev üstlenmiş durumda. İkinci cümlede ise çocuk ismi düşerek yaralı onu nitelemektedir. Yani ismin yerine geçen yaralı sözcüğü böylece adlaşmış sıfat oluşturur. Gündelik yaşamda da çok sık kullanılan adlaşmış sıfatlar, genel olarak ne olduğu bilmeden cümle içerisinde değerlendirilir. Tabii bazı istisnalara dikkat edilmeli ve pek çok farklı örnek incelenmek suretiyle adlaşmış sıfat tam olarak anlaşılmalıdır.
Niteleme sıfatları ismin önüne geçerek onu niteleme görevi üstlenir. Bu konuda pek çok farklı niteleme sıfatından bahsetmek mümkün. Özellikle gündelik yaşam içerisinde bir ismin nasıl bir durumda olduğunu anlatabilmek adına niteleme sıfatının görevi çok önemlidir. Ancak bu durumu kolaylaştırmak ve cümleyi daha kısa hale getirebilmek için adlaşmış sıfat kullanılmaktadır. Bu durumun niteleme sıfatının ismin yerine geçerek onu hem nitelemesi hem de adın yerine geçmesi ile gerçekleşir. Bunun adına ise adlaşmış sıfat denir.
Örneğin;
‘’ Cihazları kontrol ediyor, bozukları bir kenara atıyordu.’’
Burada anlaşıldığı üzere cihaz kelimesinin yerine ‘bozuk’ niteleme sıfatı almıştır. Burada dikkat edildiği gibi cihaz ismi düşer. Yani ‘bozuk cihazları’ yerine ‘bozukları’ kullanılarak adlaşmış sıfat gerçekleşmektedir. Burada cihaz ismi ortadan kaldırılmakta ve yerine niteleme sıfatı getirilerek adlaşmış sıfat gerçekleştirilir.
Tabii bu durum gerçekleştirirken yani adlaşmış sıfat tespit ederken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar mevcuttur. Örneğin bazı meslek adları ile belli başlı bazı adlar, sıfat şeklinde kullanılabilir ve bunu adlaşmış sıfat ile karıştırmamak gerekmektedir. Örnek olarak;
‘’Simitçi çocuk meydanda simitlerini satıyordu.’’
‘’ Simitçi meydanda simitlerini satıyordu.’’
Birinci cümlede normal şekilde simitçi kelimesi çocuk ismini niteleyerek sıfat tamlaması oluşturmaktadır. Ancak ikinci cümlede simitçi ismi doğrudan isim şeklinde kullanılmaktadır. Yani burada adlaşmış sıfat yoktur.
Adlaşmış Sıfat Örnekleri
Türkçede bu konuda pek çok farklı adlaşmış sıfat örnekleri vermek mümkün. Özellikle gündelik yaşamda sıkça gerçekleştirilen bu durumu iyi bilmek, kurulacak olan cümleler çok daha kolay şekilde hazırlama imkanı sağlar. Aynı zamanda öğrenciler ile edebiyat ilgilenenler için de oldukça önemlidir.
‘’Senin yaramaz (çocuk) yine yaptı yapacağını.’’
‘’Yetenekli (futbolcu) stadı yine coşturdu.’’
‘’Siyahi (adam) Afrika'da yaşıyor.’’
Bu örneklerde olduğu gibi parantez içindeki isimler düşer ve önündeki niteleme sıfatı adlaşmış sıfat oluşturur. Siz de kendiniz bu gibi pek çok farklı örnek yazabilirsiniz.