Açıklayıcı Anlatım Nedir Ve Özellikleri Nelerdir? Açıklayıcı Anlatım Biçimi Örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Düşünce ve olay yazılarında konunun ayrıntılı bir şekilde tasvir edilmesine betimleme denir. Betimleme, sanatsal, ruhsal, fiziksel ve açıklayıcı anlatım olarak dörde ayrılır. Sanatsal anlatımda teşbih ve mecaz gibi söz sanatlarına yer verilir. Ruhsal anlatımda karakterlerin psikolojik tahlili yapılırken, fiziksel anlatımda, dış görünüş ön planda tutulur. (Örneğin karakterin saç rengi, boyu, kilosu vs.) Açıklayıcı anlatım nedir ve özellikleri nelerdir sizin için örnek metinlerle detaylı olarak derledik.
Açıklayıcı anlatım tekniğinin en çok kullanıldığı yazın türleri şu şekilde sıralanabilir: 1- Makale 2- Felsefe yazıları 3- Deneme 4- Söyleyişi 5- Gezi yazıları
Açıklayıcı Anlatım Nedir ve Özellikleri Nelerdir?
1- Özellikle felsefe bilim ve sanat içerikli yazılarda kelimelerin sözlük ve terim anlamları kullanılır.
2- Açıklayıcı anlatım tekniklerinin kullanıldığı eserlerin yazılış amacı, farkındalık yaratmak ve belli başlı konularda okurlara bilgi vermektir.
3- Karşılaştırma, örnek gösterme, alıntılama ve sayısal verilerden yararlanma, en çok kullanılan düşünceyi geliştirme yöntemleri arasında yer alır.
4- Açıklayıcı anlatım yöntemleri, düşünce yazılarında daha çok kullanılır.
5- Bu tür metinler, öznel değil nesnel bir dille kaleme alınır. Yazar, şahsi görüşlerini dile getirirken matematiksel ve bilimsel gerçeklerden bahseder.
6- Açıklayıcı anlatım ile sanatsal anlatım taban tabana zıttır. Sanatsal anlatımda kelime oyunlarının yanı sıra, tezat, mübalağa ve mecaz gibi söz sanatlarına sıklıkla yer verilirken, açıklayıcı anlatımda sade ve yalın bir dil kullanılır.
7- Teşmil yoluyla benzetme değil, tanımlama ve değerlendirme söz konusudur.
8- Açıklayıcı anlatım ile kaleme alınmış metinler giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur. Giriş bölümünde tartışılacak konu kısaca anlatılırken. Giriş bölümü, ayrıntılı açıklamalar yer aldığı kısımdır. Sonuç bölümünde ise okura, mevcut meseleyle ilgili alternatif çözüm önerileri sunulur.
Açıklayıcı Anlatım Biçimi Örnekleri
1- Divan edebiyatında Canan, Bi-Vefa ve Dilber olarak geçen ''sevgili'' kavuşulması mümkün olmayan bir karakter olarak anlatılır. İdealize bir tip olan sevgilinin fiziki özellikleri ise onlarca farklı mazmun kullanılır. Örneğin sevgilinin çenesi için, gabgab ve zenahdan, boynu içinse rakabe ve ab-ı revan kelimeleri kullanılır. Dehen ve fem, ağız anlamına gelirken ruhsar ve izar, yanak manasında kullanılır.
Gazel ve kaside türündeki şiirlerde kullanılan diğer benzetmeler ve mazmunlar ise şu şekilde sıralanabilir.
1- Müş - Kirpik
2- Cebin - Alın
3- Ebru - Kaş
4- Fülfül ve Mekes - Sevgilinin yüzündeki ben
5- Dest - El
Yukarıdaki paragrafta yazar şahsi görüşlerine değil araştırmalarının sonucunda elde ettiği bilgilere yer vermiştir. Ansiklopedik bilgilerin yer aldığı metin, nesnel bir bakış açısıyla yazılmıştır.
2- Türk- İslam kültüründe ''Aba'' önemli bir yer tutar. Bu nedenle birçok deyimde, kalıp ifadede ve atasözünde bu sözcüğe rastlamak mümkündür. Örneğin başkalarının sırtından geçinen, bedavacı kişilere Abacı denir. Abalı ise yoksul, biçare ve muhtaç anlamına gelir. Vur abalıya, başkaları tarafından hakir görülen, kendisine sürekli angarya işler yüklenen, zavallı ve güçsüz kişiler için kullanılan bir tabirdir.
Abaya bürünmek ise ölmek ve Hakk'ın rahmetine kavuşmak manasına gelir. Özellikle dervişler arasında sık sık kullanılan ''Aba da bir kebe de bir giyene, güzel de bir çirkin de bir sevene'' sözüyle mutasavvıfların dış görünüşe ve dünya nimetlerine hiçbir şekilde önem vermediği anlatılır.
Yukarıdaki metinde de açıklayıcı anlatım tekniğinin birçok özelliği bir arada kullanılmıştır. Aba kelimesinin içinde yer aldığı deyimler ve atasözleri anlamları ile birlikte sıralanmıştır. Bu metinde kullanılan düşünceyi geliştirme yöntemleri ise alıntılama ve örnek göstermedir.