Açık ileti nedir? Nasıl sağlanır? Açık ileti ve örtük ileti örnekleri

Açık ileti en fazla, anlatı, deneme ve makale gibi düşünce yazılarında bulunur. Şiirlerde ise daha çok örtük iletiye yer verilir.

 Açık İleti Nedir?

 İlk okunduğunda anlaşılan metinlerde yer alan ifadelere açık ileti denir. Bu tür metinlerde söz sanatlarına başvurulmaz. Kelimeler yan ya da mecazi anlamda değil, sözlük anlamında kullanılır. Yazar, belli başlı konular hakkındaki görüşlerini açık bir dille ifade eder.

 Açık iletilerden oluşan metinlerde söz sanatlarına da çok fazla yer verilmez. Temel amaç, yazarın görüşlerini okura aktarmasıdır.

 Anlamın kapalı ya da yoruma açık olduğu ifadeler ise ''örtük ileti'' olarak nitelendirilir. Bu ifadelere genellikle şiirlerde ve öykülerde yer verilir. Çünkü bu tür eserlerde ''ne söylediğin'' değil ''nasıl söylediğin'' çok daha önemlidir. Bu nedenle içerikten çok üsluba ve biçimsel özelliklere ağırlık verilir.

 Açık iletilerden oluşan yazılarda yazarın mesaj verme ve anlaşılma kaygısı vardır. Örtük iletilerde ise yazarın en büyük amacı okurda estetik bir beğeni oluşturmak ve hitap ettiği kişileri etkilemektir.

 Açık İleti Nasıl Sağlanır?

 Açık iletilerde söz sanatlarına ve muğlak ifadelere yer verilmez. Herkesin bildiği kelimeler kullanılır. Ağdalı bir üslup değil sade bir dil tercih edilir. Farklı şekilde anlaşılabilecek kelime ve tamlamaların yerine ilk okunuşta anlaşılan sözcüklere yer verilir.

 Açık İleti ve Örtük İleti Örnekleri

 1- Emir cümlelerinin çoğu açık iletilere örnek olarak gösterilebilir. Çünkü bu tür cümlelerde doğrudan karşı tarafa seslenilir.

 Örnekler:

 1- Şu kitabı tekrar oku.

 2- Mutfağı temizle.

 3- Paranı biriktirmeye devam et.

 4- Beni okuldan al.

 5- Daha fazla çalış.

 6- Yarın yanıma gel.

 7- Yatmadan önce televizyonu kapat.

 2- Soru cümlelerinde de cevap alınmak istediği için açık iletilere yer verilir.

 Örnekler:

 1- Yarın sinemaya gidecek misiniz?

 2- En sevdiğin yönetmen kim?

 3- Burcun ne?

 4- Bu yaz nereye tatile gideceksiniz?

 5- Son zamanlarda Hakan'ı gördün mü?

 3- Olay yazıları genellikle açık iletilerle yazılır.

 Örnek metin:

 "Mithat apar topar evden çıktı. Basamakları hızla indi. Sokağa çıktığında ne yapacağını bilemez bir halde sağa sola bakındı. Derken yavaş yavaş yürümeye başladı. Canı hiçbir şey istemiyordu. Kahveye oturdu. Bir çay söyledi. Çayını yudumlarken masanın üstündeki gazeteyi alıp okumaya başladı. Trafik kazaları, zamlar ve diğer haberler, moralinin büsbütün bozulmasına neden oldu.''

 Yukarıdaki metinde tüm kelimeler ilk anlamıyla kullanıldığı için, açık iletiye örnek olarak gösterilebilir.

 Örtük İleti Örnekleri

 Örtük iletiler genellikle şiirlerde kullanılır.

 Örnekler:

 "Lütuftur koptu kopacak ipin

 Koptu kopuyor boyunla benzeşmesi

 Çekilmesi celladın kabuğuna

 Çekilmesi ipin ipincecik boyuna"

 Yukarıdaki metinde ip, boyun ve cellat kelimeleri mecazi anlamda kullanılmıştır.

 "Bu sonbaharda da ağaçlar yapraklarını döktü

 Ömrümün yaprakları gibi

 Oysa her ilkbahar açınca çiçekler

 Hayatım yeşermez bir ağaç gibi"

 Bu şiirde ise ömür, sonbahara ve yapraklarını döken ağaca benzetilmiştir. Açık - kapalı istiare, teşbih ve mecaz sanatının kullanıldığı tüm metinler, örtük iletilerden oluşur.

 ''Çeşmenin yanında susuzluktan ölüyorum.''

 Şair, tüm imkanlara sahip olmasına rağmen kendisini çaresiz hissettiğini çeşme ve susuzluk imgeleriyle anlatıyor.