8. Sınıf Türkçe Soru Ve Ünlem İşareti konu anlatımı

Ünlem işaretleri ise kızgınlık, sevinç, şaşkınlık gibi duygu belirten cümlelerde kullanılan bir noktalama işaretidir. Sesleniş sözlerinde ve cümlelerinde de kullanılır. Noktalama işaretleri doğru kullanılmazsa cümlenin anlamı bozulur. Bu nedenle ünlem ve soru işaretlerinin kullanımına dikkat edilmelidir.

 Soru ve Ünlem İşareti

 1- Soru İşareti:

 Soru bildiren her cümlenin sonuna soru işareti konur.

 -Otobüs biletin yarın sabah saat kaçta?

 -Seni arayanın ben olduğumu mu düşündün?

 -Bugünkü sınavların nasıl geçti?

 -Dün yanındaki çocuk Ahmet miydi?

 Soru cümlelerindeki eylemlerin sonuna -mı -mi - mısın -musun gibi ekler getirilebilir.

 -Yarın meydandaki yeni mağazaya gidelim mi?

 -Benimle yüz yüze görüşecek misin?

 -İyi olduğuna emin misin?

 -Bu defteri öğretmenler odasına götürür müsün?

 Net olmayan tarihler için kullanılır.

 -Yunus Emre (1238 - ?)

 Soru işaretleri şüpheli durumlar ve yerler için de kullanılabilir.

 -Dün gece elektrikler kesik olduğu için (?) çalışamamış.

 -Güya beni çok (?) seviyormuş.

 -Şairin doğum yeri Horasan (?) olarak geçiyor.

 Tek kelimelik soru bildiren cümlelerin sonuna da soru işareti konur.

 -Alo?

 -Kimsiniz?

 -Pardon?

 -Yani?

 Sık karıştırılan konulardan biri sözde soru cümleleridir. Sözde soru cümleleri soru anlamı taşımasa da yapı olarak soru cümlesidir. Bu nedenle sonuna soru işareti konması gerekir.

Bir gün uslu bir çocuk olacak mısın acaba?

 Sen yanıma gelirsin de ben mutlu olmaz mıyım?

 Onu kalbime mi gömeyim?

 Benden sana fenalık gelir mi hiç?

 2- Ünlem İşareti:

 Kızgınlık, öfke, özlem ve hayret cümlelerinin sonunda ünlem işareti kullanılır.

 -Bu saatte kimseye haber vermeden dışarı çıkmış! (Endişe)

 -Sınavım çok kötü geçti! (Üzgün)

 -Seni bir daha eşyalarımı karıştırırken görmeyeyim!

 -Ona yıllardır hasretim! (Özlem)

 Of, Tüh, Hay Aksi, Maalesef gibi ifadelerin yer aldığı cümlelerin sonuna ünlem işareti konur.

 -Hay aksi! Okula geç kaldım!

 -Of, telefonum bozuldu!

 -Eyvah, ocakta yemeğimi unuttum.

 - Maalesef aradığımız giysiyi o mağazada da bulamadık!

 Nokta ile biten bir cümle his belirtmez. Ancak aynı cümlenin sonuna ünlem işareti konursa cümlede bir duygu olduğu anlaşır.

 -Buraları temizleyeceğini söylemiştin. (Normal)

 -Buraları temizleyeceğini söylemiştin. (Kızgın)

 -Bak sen şu konuşana. (Normal)

 -Bak sen şu konuşana! (Alay)

 -Babam bir anda karşımda belirdi. (Normal)

 -Babam bir anda karşımda belirdi. (Şaşkınlık)

 Ünlem işareti seslenme sözlerinde ve cümlelerinde kullanılır.

 - Hey! Bir dakika bakabilir misiniz?

 - Ey! Kime diyorum?

 Not: Seslenme cümlelerinde ünlem yerine virgül de kullanılabilir. Her ikisi de Türkçe imla kurallarına uygundur.

 - Hey, çocuklar, bir bakar mısınız?

 Uyarı cümlelerinin sonunda ünlem işareti konulmalıdır.

 -Şşşt! Sessiz olun bakayım!

 -Bence oyuna ara verip derslerine çalışmalısın!

 -Sakın bir daha aynı hatayı yapayım deme!

 -Dikkat et, düşersin!

 - Artık biraz sakinleş!

 Şiirlerde coşkun duyguları ifade etmek için ünlem işareti kullanılabilir.

 - Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!

 (Mehmet Akif Ersoy - Çanakkale Şehitlerine)

 Ünlem işareti bazı cümlelerde parantez içine alınarak kullanılabilir. Parantez içinde yer alan ünlem işareti, cümleye ima ve alay anlamı katar.

 - Senin bu kadar akıllı (I) olduğunu bilmiyordum.

 - Sözde saat 09.00'da (I) burada olacaktı.

 - Dersleri çok iyi olduğu için (I) notları bu kadar kötü.

 - Mehmet, çok çalışkan (I) olduğunu iddia ediyor.