8. Sınıf Türkçe Cümlenin Ögeleri konu anlatımı

Özne, yüklem, nesne dışında dolaylı tümleçler ve zarflar da cümlenin ögeleri arasında yer almaktadır. Ara sözler ise zarf ve edat tamamlayıcı olarak ikiye ayrılır.

8. Sınıf Türkçe Cümlenin Ögeleri - Konu Anlatımı

 Temel Ögeler:

 Temel ögeler özne ve yüklem olarak ikiye ayrılır.

 1- Özne

 Eylemi gerçekleştiren ögelere özne denir. Cümle içerisindeki özneyi bulmak için -kim - ne soruları sorulmalıdır. Özneler kendi içerisinde üçe ayrılır.

1. A. Gerçek Özne:

 Eylemi doğrudan gerçekleştiren öznelere gerçek özne denir.

 Örnekler:

 Ali, okul çantasını düzenledi.

 Ayşe, bugün eve erken geldi.

 Babamlar köye gitti.

1. B. Gizli Özne:

 Eylemi gerçekleştiren özne cümle içerisinde yer almazsa gizli özne olur.

 Örnekler:

 Dün gece sabaha kadar çalıştık. / Biz

 Kitaplıkları düzenleme işini yarını bıraktı. / O

 Sabaha kadar uyumadınız mı? / Siz

1. C. Sözde Özne:

 Cümledeki eylemlerin kim tarafından gerçekleştiği belirgin değilse o cümlenin öznesi sözde özne olur.

 Örnekler:

 Yaptıklarıyla işin tadını kaçırdı.

 Söyledikleri hiçbir şekilde anlaşılmadı.

 Yeni yıl büyük bir coşkuyla kutlandı. 

 2- Yüklem:

 Eylem bildiren kelimelere yüklem (Eylem - Fiil) denir.

 Örnekler:

 Bahçedeki ağaçları ''suladılar.''

 Çantasını alıp evden ''çıktı.''

 Sandalyeyi tamire ''götürdü.''

 Yardımcı Ögeler:

 Yardımcı ögeler, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve edat tümleci olmak üzere dörde ayrılır.

 1- Nesne:

 Özneden ve yaptığı eylemden etkilenen her öge nesne olarak tanımlanır. İki çeşidi bulunmaktadır.

 1-A. Belirtili Nesne:

 Belirtili nesneler -ı -i eki alır. Eyleme neyi- kimi soruları sorularak bulunur.

 Örnekler:

 1- Çantasını eve bırakıp dışarı çıktı. - Çantasını

 2- Yaprakları toplamaya başladı. - Yaprakları

 1.B. Belirtisiz Nesne

 Herhangi bir ek almayan nesneler eyleme ne soruları sorularak bulunur.

 Örnekler:

 1- Çantada yüklü miktarda para vardı. / Para - Belirtisiz Nesne

 2- Çantadaki parayı çıkarıp saymaya başladı. - Parayı - Belirtili Nesne

1. Dolaylı Tümleç:

 Yüklemi yer olarak tamamlayan ve tanımlayan ögelere dolaylı tümleç denir. Diğer adı yer tamlayıcısıdır.

 Örnekler:

 1- Çantamı evde unutmuşum. Nerede? - Evde

 2- Bir saat sonra evden çıkmaya karar verdik. - Nereden? - Evden

 3- Müşteriler eve bakmak istedi - Neye? - Eve

 Ne zaman ve nasıl sorularına cevap veren ögeler dolaylı tümleçler ile aynı eki alsalar da zarf cümledir.

 Örnek -1- Akşama kadar ablamı bekledik. - Ne zamana kadar? - Akşama kadar. Zarf Tümleci

 Örnek -2- Amcam bizi arabayla eve bıraktı - Nereye? Eve. - Dolaylı Tümleç

 3- Edat Tümleci:

 Yüklemin hangi araç ve vasıta ile yapıldığını gösteren ögelerdir.

 Örnekler:

 1- Karnımızı peynir ekmekle doyurduk. - Ne ile

 2- Ablamlarla Kadıköy'de buluşacağız - Kim ile

 3- Bu resmi senin için çizdim. - Kimin İçin

 4- Zarf Tümleci:

 Yüklemin ne zaman, ne kadar ve neden yapıldığını bildiren ögelerdir.

 Örnekler:

 1''Gelecek yıl'' başka bir şehirde yaşayacağım. - Ne zaman

 2- Sınavı kazanmak için çok çalışmaya başladı - Ne İçin - Neden

 3- Çok hızlı yürüyordu. - Nasıl

 4- Biraz daha kalamaz mısın? - Ne Kadar

 Ara Söz:

 Özneyi ya da nesneyi açıklamak için iki öge arasında kullanılan ara sözler cümlenin ögeleri arasında yer alır. Genelde virgül ya da iki çizgi arasında kullanılır.

 Örnekler:

 1- İstanbul, o büyük şehir, artık beni korkutmuyordu.

 2- Salih'i - öz be öz kardeşini- yıllardır görmüyordu.